In het Amsterdams Historisch Museum is momenteel de tentoonstelling Breitners Amsterdam te zien. In deze tentoonstelling wordt een fraai beeld gegeven van hoe het Amsterdam van eind negentiende eeuw geweest moet zijn. Breitner, de zelfgenoemde ‘peintre du peuple’ werd vooral bekend door zijn donkere schilderijen, maar heeft ook een unieke collectie foto’s achtergelaten waarvan eveneens een deel te zien is.
Breitners Amsterdam toont voornamelijk straatbeelden en dan ook nog voornamelijk werk dat gemaakt is vanuit zijn favoriete plek, de kunstenaarssociëteit Arti et Amicitae. De meeste werken concentreren zich dus op het Rokin en ook de Dam komt veelvuldig in beeld. Breitner had een voorkeur voor het schilderen van paardentrams, diensters op verschillende manieren zoals de zogenaamde instantés (die een soort snapshot lijken te zijn, maar dan in verf), aquarellen en olieverfschilderingen. In herfstkleuren gaf hij de avond weer, terwijl ook besneeuwde grachten tot zijn favorieten behoorden.
Maar gelukkig is de tentoonstelling niet alleen tot dit soort schilderijen beperkt. In de tijd dat Breitner naar Amsterdam kwam (1886) kende Amsterdam een behoorlijke economische voorspoed en werd de stad aantrekkelijk voor nieuwkomers die zorgden voor een opleving in de bedrijvigheid (de periode staat ook wel bekend als de ‘Tweede gouden eeuw’). De bevolking verdubbelde naar zo’n 500.000 inwoners, waardoor er overal gebouwd moest worden. Breitner hield van bouwwerkzaamheden en hield zich in die tijd veel op in de van Diemenstraat, waar grote bouwplaatsen waren. Bovendien was Breitner een nogal rusteloos type. In de 37 jaar dat hij in Amsterdam woonde, verhuisde hij 20 keer. Vanuit zijn verschillende ateliers schilderde hij zijn directe omgeving van o.a. de Lauriergracht en het Prinseneiland.
Breitner (1857-1923) werd geboren in Rotterdam. Nadat hij de Haagse kunstacademie had afgerond, werd hij getrokken door de hoofdstad, waar hij de rest van zijn leven heeft gewoond. Daar werd hij opgenomen door de Tachtigers, een groep kunstenaars rondom het tijdschrift de Nieuwe Gids. Met zijn magazijn-box camera fotografeerde hij de stad, foto’s die dienden als voorstudies voor zijn schilderijen. Hij kopieerde de foto’s nooi, maar week er altijd vanaf door iets weg te laten of juist toe te voegen. Kunst beschouwde hij zijn foto’s niet; de fotografie werd pas enkele jaren later als kunstvorm erkend. Zijn verzameling van 2000 foto’s is nu van grote waarde voor de stad.
Breitner is een zeer productieve schilder geweest. Hij sloot een contract af met de kunsthandelaar en galerist Wisselingh voor wie hij wekelijks nieuw werk maakte. Na de eeuwwisseling was het toppunt van zijn roem echter snel voorbij en schilderde hij steeds minder. Op zijn schildersezel stond bij zijn dood nog een onvoltooid schilderij met als onderwerp zijn geliefde Rokin.
Breitners Amsterdam tot 9 september in het Amsterdams Historisch Museum
Reacties (8)
Altijd weer aardig om te lezen hoe de volksschilders zo graag in het elitaire Arti et Amici rondhingen, lijkt het Boekenbal wel.
Mooi!
Mooi stuk. Breitner is mijn favoriete schilder. Ook hang ik graag rond in het ‘elitaire’ (??) Arti et Amicitiae. ;-) Maar ik ben dan ook een echte Amsterdammer.
U bent geen lid.
Ja dan kun je niet echt van rondhangen spreken, of misschien bedoelt VJ hangt rond A&A in het krakerspand misschien?
Waarschijnlijk…ik heb het opgegeven VJ voortdurend te ontmaskeren als dikdoenerige leugenaar. Daar zou ik een dagtaak aan hebben en het ontbreekt me aan financiele middelen om daar iemand voor in dienst te nemen.
@Tyrone: misschien kun je een illegaal in dienst nemen? Vanaf 1 Mei kun je misschien beetje Pools gaan leren: dobre dzien, dzien dobre, hoewel we uiteindelijk toch allemaal Chinees spreken natuurlijk.
Ach, wat zielig, zie ik toevallig dat de mislukte huisschilder Slothrop -voorheen voordewind- hier weer zijn even pathologische als onbegrijpelijke haat jegens mij loopt te botvieren. En dit naar aanleiding van een volstrekt normale reactie mijnerzijds op een goed stukje van Sik over Breitner, Arti en Amsterdam. Daarin doe ik niets anders dan mijn voorliefde voor Breitner kenbaar maken. Bovendien geef ik aan graag in Arti te komen. Ik zie niet wat daar bijzonder of verkeerd aan is, maar TS schijnt eraan te hechten te benadrukken dat ik géén lid ben en dus een dikdoenerige leugenaar. Ik moet hem hierin helaas hevig teleurstellen: ik ben wèl lid. Hopelijk kan zijn therapeut hem helpen deze vreselijke mentale slag te boven te komen. Dit gezien het prestigieuze gewicht dat hij in zijn geestelijke armoede blijkbaar toekent aan het lidmaatschap van Arti.