ANALYSE - Verminderen van de regeldruk zou de economie uit het slop helpen. Het aantal regelingen wordt er echter niet minder op maar ze lijken zich wel te verplaatsen. Kunnen we met minder regels of is dat een onrealistisch ideaal?
Kabinet Rutte I beloofde in 2012 10% minder regels ten opzichte van 2010. Het werd 2,75% meer. Kabinet Rutte II belooft 5% minder regels per jaar. Het kabinet is nog ver van die doelstelling verwijderd: 0,3% minder regels t.o.v. 2012).
Deze cijfers hebben betrekking op “hogere” regelgeving: wetten, algemene maatregelen van bestuur (AMvB’s) en ministeriële regelingen (MR’s). Betrekken we ook lagere regelgeving erbij (onder andere overheidscirculaires en regelingen voor zelfstandige bestuursorganen) dan doet Rutte II het slechter: 0,7% regelgeving meer dan in 2012.
Het kabinet Rutte belooft waarschijnlijk meer dan het kan waarmaken. Niet uit onwil, maar omdat verdergaande deregulering niet haalbaar is. Het in 2004 gepubliceerde onderzoek Alle regels tellen (pdf) constateerde dat er vanaf 1980 een toename aan wetten is van jaarlijks 2,7 procent. Het aantal nu geldende wetten is 2,73 procent hoger dan in 2012.
Al 37 jaar lang heeft de overheid met meer dan 37 commissies, nota’s, werkgroepen en ambitieuze projecten de hoeveelheid en complexiteit van de regelgeving trachten aan te pakken (een overzicht in dit Word-document). Hoewel de laatste kabinetten successen claimden, wijzen de cijfers anders uit. Gedetailleerde cijfers staan in dit exceldocument. Zo neemt het aantal wetten dat het parlement behandelt de laatste jaren toe.
Bronnen: Jaarcijfers 2009 t/m 2011, te vinden op Feiten en cijfers van de Tweede Kamer en de statistieken van de Eerste Kamer.
Wetten moeten altijd aan het parlement worden voorgelegd. Maar het kabinet maakt meer regels, die niet allemaal de goedkeuring van het parlement behoeven. De AMvB’s (kabinetsmaatregelen) en de MR’s (besluiten die ministers zonder kabinets- of parlementsgoedkeuring kunnen nemen) vergroten het complex aan regelgeving.
Het lijkt er op dat de kabinetten onder Balkenende het niet slecht deden. Dat is deels schone schijn. Balkenende mag wel de propagandist van de gedragscodes genoemd worden. Burgers en bedrijfsleven mochten, nee, moesten zelf hun eigen regels opstellen.
De regels zijn ‘verplaatst’. Dat wordt goed zichtbaar als we de regelgeving van ‘medeoverheden’ bekijken. De hogere en lagere regelgeving van de Rijksoverheid is tussen 2005 en nu met 8,86% toegenomen. Regelingen van gemeenten, provincies en waterschappen zijn in diezelfde periode met bijna 700% toegenomen.
Gemeentelijke fusies lijken geen invloed te hebben op vermindering van lokale regels. Waarschijnlijker is dat decentralisaties de gemeenten met veel meer regelgeving opzadelen.
Een soortgelijk verschijnsel zien we bij ZBO’s (zelfstandige bestuursorganen). In de periode Balkenende zijn er 26 nieuwe ZBO’s bijgekomen, waarvan vier door fusies tot stand zijn gekomen. De huidige ZBO’s laten een groei aan regelgeving zien van 170% ten opzichte van 2005.
Deregulering wordt door de verschillende overheden ook verschillend ingevuld. Het kabinet noemt vermindering van regeldruk vaak in één adem met administratieve lastenverlichting. Cijfers gaan vooral over de euro’s die de overheid bespaart. Gemeenten verstaan onder deregulering vooral verbetering van de uitvoering van regels.
Op de website Goed Opgelost, verzamelt het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ‘best practices’ van het terugdringen van administratieve lasten en regeldruk voor burgers en professionals. Bij slechts drie van de 117 voorbeelden is sprake van afschaffen van regeltjes, de rest gaat alleen over efficiëntere werkwijzen, kostenbesparingen of betere dienstverlening.
Nationale Ombudsman
Van de Rijksoverheid zijn maar vier voorbeelden te zien. De rest komt van gemeenten en enkele particuliere organisaties (o.a. huisartsenpraktijken). Onze inventarisatie staat in dit exceldocument. Blijkbaar werkt de opvatting van de gemeenten beter dan die van het Rijk, getuige de hoeveelheid klachten die de Nationale Ombudsman in 2012 ontving. Daarvan betroffen 2.521 de lokale overheden, merendeels de gemeenten. Het Rijk was goed voor 10.980 klachten.
Wellicht is verdergaande deregulering een onrealistisch ideaal. De Algemene Rekenkamer wees er in 2012 op dat verzelfstandiging en privatisering transities van wettelijke regimes met zich meebrengt. Anders gezegd: regels verhuizen van het Rijk naar medeoverheden en publieke organisaties. Om de controle te behouden zet het Rijk in op meer sturing en toezicht, met nieuwe regelgeving tot gevolg. Wat de Rekenkamer hier stelt, geldt natuurlijk ook bij decentralisering en schaalvergroting van de ‘lagere’ overheden.
Het gevaar van minder transparantie dreigt en dat is zeker zorgelijk als het om het parlement gaat. Informatievoorziening aan Tweede en Eerste Kamer schoot tekort. Dat is een terugkerend pijnpunt van Rutte II. Denk aan de voorbeelden van de zorgpremie en recent de ophef over een vereenvoudiging van de belastingwet. De gevolgen zouden niet nadelig zijn voor mensen die dat niet kunnen dragen, maar bleken toch anders uit te pakken. Het kabinet kan dit nu met AMvB’s of ministeriële regelingen gaan herstellen.
Groei neemt af
Positief puntje: de groei van regels neemt af. De overheden breiden de regelgeving gestaag uit, maar lijken terughoudend te zijn geworden.
Maar 2013 is nog niet teneinde en Rutte II heeft nog veel werk te verzetten. Eén belofte lijkt het kabinet niet te gaan realiseren. Sterker nog: de jaargemiddelden van de laatste driejaarlijkse periodes tonen aan dat de kabinetten Rutte kampioen regelgeving genoemd mogen worden.
Verantwoording cijfers: tellingen met behulp van de zoekfunctie op Overheid.nl.
Reacties (27)
In een steeds complexer wordende wereld krijg je bijna per definitie meer regels totdat de regels niet meer rendabel zijn.
(en dat zou wel eens nu al het geval kunnen zijn)
Ik vraag me af of we ons dat gaan realiseren aangezien we allemaal gevormd zijn door die wereld.
” Kunnen we met minder regels of is dat een onrealistisch ideaal?”
We kunnen met minder, zodra mensen twee dingen beseffen. 1. Dat meer regels niet gelijk staat aan meer zekerheid. 2. Onzekerheid is niet een negatief iets. Alles willen dichttimmeren met wetgeving wel.
“Kunnen we met minder regels of is dat een onrealistisch ideaal?”
Jammer dat zelfs niet gepoogd wordt deze vraag te beantwoorden. Het blijft bij regels tellen, maar de vraag is:
vanwaar die drang tot steeds meer regels?
@3: Ik denk niet dat er een drang naar meer regels is. Er zijn alleen steeds meer dingen te regelen. Niet zo vreemd in een tijdperk van ongekende technologische vooruitgang. Mij lijkt het voor de hand liggen dat het aantal regels voorlopig alleen maar zal (moeten) toenemen.
@3 Onder het kopje Nationale Ombudsman staat:
Anders gezegd: regels verhuizen van het Rijk naar medeoverheden en publieke organisaties. Om de controle te behouden zet het Rijk in op meer sturing en toezicht, met nieuwe regelgeving tot gevolg.
Ik vind dat een interessante observatie.
@3: Dat had iets beter gekund. Een verklaring is de dadendrang die elk kabinet toont. Er is altijd een toename van regelgeving te zien in de beginperiodes. Maar dat zegt niet alles. Een tweede verklaring is de controlezucht. Deels op “verzoek van” de samenleving, die na calamiteiten of ontspoorde gebeurtenissen (bankencrisis) meer toezicht wil, deels door een kabinet dat greep wenst houden op uitvoering van de idealen die in regeeerakkoorden zijn geformuleerd.
Verder, zzoals enkele reacties noemen, een complexere samenleving.
Overigens is het zo dat wetten alleen door wetten kunnen worden afgeschaft. Pas na jaren is dan een effect te zien in de tellingen.
Klopt alhoewel veel mensen anders denken zijn liberalen, onder invloed van lobby praktijken, kampioen in het maken van wetgeving en regeltjes. Vandaar dat VVD ook absoluut geen liberaal gehalte heeft. Kampioen regelstjes invoeren is onze gezellige Annemarie Jorritsma.
Niks gebeurt voor niks en in de hopeloze nuance van Sargasso mis ik toch de filosofische beschouwing die je zou verwachten van Intellectuelen. In Romeinen 5:20 staat een waarheid waar een Boeing 747 van klaarkomt; namelijk de wet is er niet voor om de misdaad in te perken maar juist opdat de misdaad VERMEERDERD wordt!
Een dergelijke diepzinnige waarheid ben ik nog niet tegen gekomen in het intellectuele (ahum) gedachtewerk van Sargasso. Ik denk dus dat de vele regels er zijn omdat God ons wil duidelijk maken dat we net dat ene missen: genade.
Heej Bas van Stapelberg, hoe hoog is jouw berg gestapeld? Ben je de Mount Everest?
wtf is een complexe(re) samenleving, en hoe meet je dat?
Ik zie regelgeving als een vorm van entropie. Regels delen voortdurend op in verbijzonderingen, maar een omkering is vrijwel onmogelijk. Zie de nieuwe omgevingswet.
een complexe samenleving is een versnipperde samenleving. Complex is dus een elitair woord voor heidens. Versnipperd is het tegengestelde van divers. Een diverse samenleving is dus een samenleving die vanuit een prisma tevoorschijn piept. Dit prisma is christus.
Aangezien christus totaal afwezig is in de samenleving hebben we dus geen diverse samenleving maar een versnipperde met de bijbehorende wetten en regels uit Romeinen 5:20. We leven dus niet in een multiculturele samenleving maar in een versnipperd culturele samenleving.
* Zit jij ook op de Mount Everest?
Wat complex is? Really? Wat is complexer een maatschappij van jagers-verzamelaars of de huidige?
Regelgeving zou je als een ‘oplossing’ voor entropie kunnen zien. En daar gaat het meteen mis want innovatie is een zichzelf in stand houdend & constant accelererend fenomeen.
De TL;DR versie: zonder mobiele telefoon geen regels om bellen in de auto tegen te gaan.
Zonder geimplanteerde retinale mobiele ‘communicatieunit’ geen uitzondering op die regel.
En zonder hoesjes om al die troep in te bewaren geen regels om te proberen de productie op een zo groen mogelijke manier te bewerkstelligen.
En nu de echte TL;DR:
Hoe meer spullen, hoe meer spullen.
Het liberale credo voor minder regelgeving komt neer op: minder regels voor mij en de mijnen, maar de anderen moeten aan steeds meer regels voldoen, zodat ze mij niet dwars kunnen zitten.
Geen extra regels om belastingontwijking tegen te gaan dus, maar wel extra eisen aan mensen in de bijstand, bijvoorbeeld.
Hahahah weerzinwekkende klootzak jij hebt zeker een semi intellectuele opleiding gevolgd, wat een vreselijk dom gelul van je. Hoe kom je op die onzin, een woordenboek misschien?
@15: Het is meer dat politici keer op keer in dat ‘Small is Beautiful’ denken verstrikt raken.
Je kunt moeilijk alles overhevelen naar de gemeenten en hopen dat ze wel zullen voorkomen dat er regels worden gemaakt die elkaar contradicteren omdat bevolkingsarme overheden “dichter bij het volk staan”. Het is niet dat gemeentes of provincies volkomen nutteloos zijn, maar er is een hele goede reden waarom we zoiets hebben als nationale overheden en internationale organisaties.
Heej MMG, zit jij ook op de Mount Everest? Je naam begint met een M. Is het een verborgen zinspeling?
De Wet leidt juist tot misdaad!
(N.B., wet kan hier natuurlijk ook worden ingevuld met Shariah)
Door de Wet wordt de mens tot kwaad geprikkeld. Met het verbod ontbrandt de begeerte, Rom. 7, 8. De zonde ontwaakt uit de dood en de bewegingen van de zonde veroorzaken opnieuw zonden.
Zo is de Wet de kracht van de zonde die het kwaad van binnen naar buiten drijft. 1 Cor. 15 26. En de zonde is als een gloeiend ijzer dat pas begint te sissen als er water overheen komt. Zo zorgt de wet voor vermeerdering van de zonde.
Maar hierin komt de zonde de wet juist te hulp. Want nu heeft de wet ook meer gelegenheid om haar dienst als ontdekker van de zonde te verwezenlijken. Hoe meer dus de zonde tegen de wet zondigt, hoe meer zij ongewild VOOR de wet zondigt, tegen zichzelf. En zo wordt door de Wet elke uitbarsting van het kwaad in dienst gesteld van het goede en moet satan tegen zichzelf werken.
Maar dat heeft de zonde niet gewild. Zij heeft de goddelijke wet als aanleiding en houvast willen misbruiken om de mens in ellende te storten. Niet alleen de menselijke zwakheid, maar juist het gebod dat mij ten leven gegeven was, dat zelfde is mijn dood geworden. Want de zonde, veroorzaakt door het gebod heeft mij verleid en gedood. Juist de levensgave van God had de zonde in een moordwapen willen veranderen. Met het heilige had zij de mens willen vermoorden. Juist het heilige moest de zonde dienen en Gods openbaring een werktuig van satan worden.
Maar nu wordt het wezen van de zonde ontmaskerd: zij is opstand tegen God. God heeft dit toegelaten opdat de zonde openbaar zou worden. Maar de Wet is bovendien ingevoerd opdat de misdaad vermeerderd zou worden! Rom. 5:20. Terwijl dus het kwaad probeerde het goede voor zich dienstbaar te maken, heeft omgekeerd het goede het kwaad aan zich ondergeschikt gemaakt.
Erich Sauer – Het Morgenrood der Wereldredding
Spamhoer.
Nogal logisch dat de wet tot misdaad leidt, aangezien de wet juist definieert wat misdaad is. Als morgen ademhalen verboden wordt voorspel ik een explosieve toename van de misdaad (en een heleboel rechts-conservatieven die overlijden).
Joop, inderdaad.
#11 een complexe samenleving is een versnipperde samenleving
Complex (ingewikkeld) is het tegenovergestelde van versnipperd. Als iets ingewikkeld is is alles met elkaar verbonden, als iets versnipperd is is alles van elkaar losgehaald.
dat hoeft helemaal niet; dingen kunnen ogenschijnlijk met elkaar verbonden zijn maar als je wat dieper graaft, helemaal niet. Of dingen zijn niet fundamenteel met elkaar verbonden maar alleen op kleine punten. Dat ik eens per jaar kebab eet, verbindt me verder niet met Turken. Het is een verbondenheid tegen wil en dank. Zie Babylon.
@12. je geeft geen antwoord, maar je biedt inzicht aan de hand van twee tijdvakken. Nu ik een poging.
West Europa was omstreeks eind 15e, begin 16e eeuw een stuk ‘complexer’ dan datzelfde europa in de jaren zestig van de twintigste eeuw. Geen zicht op heldere religieuze beelden (reformatie), geen zicht op een helder wereldbeeld (ontdekking Amerika), zeer turbulente culturele wereld (vasari/renassiance)
We vinden onze eigen tijd altijd heel complex, en andere, verleden tijden minder. De mate waarin dat een gevolg is van werkelijke complexiteit of van ‘historische bijziendheid’ is maar de vraag.
Overigens vindt mijn oudste zoon (4) deze tijd helemaal niet complex. Hij vindt het verleden pas ingewikkeld. Toen was ik geen vader, maar zelf kind. Toen moest je altijd bellen zonder beeld en kon je alleen maar op TV zien wat op dat moment werd uitgezonden.
Complexiteit zegt in dit verband iets over de boodschapper.
Complexiteit of niet, elk kabinet denkt de hogedruk te verminderen. Een vraag kan zijn: waarom lukte Balk 1 tot 3 dat aardig en schiet het onder Rutte niet op.
@weerzinwekkende klootzak, @21
Ik heb zeker niks tegen christenen of gelovigen, maar dat betekent niet dat je Gods woord bij elke gelegenheid aan moet halen. Het voegt nu m.i. niks toe.
Overigens, over Romeinen 5:20. Ik heb een aantal versies bekeken. Alleen de Statenvertalingen (Herzien en Jongbloed) zegt letterlijk dat het doel van de wet is de overtreding (enkelvoud) te vermeerderen, op de manier zoals in #19 begrepen kan worden. Een paar andere doen juist vermoeden wat @21 zegt: dat het aantal (soorten) overtredingen toeneemt, omdat de wet (al dan niet van Mozes) definieert wat een overtreding is.