Meest nutteloze EU-instellingen: kandidaat 1

De komende weken stelt GeenCommentaar een top 5 samen van de meest nutteloze Europese instellingen. Deze week de eerste kandidaat: het Europees Bureau voor de Grondrechten.

Een Bureau voor Grondrechten, hoe kun je dát nou nutteloos vinden, hoor ik lezers denken. Er is echter een aantal argumenten in stelling te brengen dat aantoont dat het Bureau niet alleen nutteloos, maar zelfs gevaarlijk zou kunnen zijn voor het verdedigen van mensenrechten in Europa. Ik zal hieronder een aantal noemen.

Slechte start
In de eerste plaats de wijze waarop het Bureau tot stand is gekomen. Het is feitelijk een opvolger van het eerdere Europees Waarnemingscentrum voor Racisme en Vreemdelingenhaat in Wenen. Dit centrum is de afgelopen jaren vaak onder vuur komen te liggen. Het werd gezien als weinig effectief en politiek gemotiveerd, helemaal nadat, onder druk van lidstaten, een rapport over antisemitisme door moslims onder de pet werd gehouden (na boze reacties van onder andere Joodse organisaties werd het alsnog gepubliceerd). Extra genant was het natuurlijk, toen in gastland Oostenrijk de partij van xenofoob pur sang Jörg Haider aan de macht kwam.

De EU wilde dus wel van het beschadigde centrum af. Maar Oostenrijk vond dat zij recht had op een Europees Agentschap, waardoor min of meer als compromis het Bureau werd opgericht, zonder duidelijk mandaat.

Weinig macht
En daar zit hem meteen het tweede probleem. Hoewel het min of meer onduidelijk is wat het centrum precies moet gaan doen, is al wel grotendeels vastgesteld waar het zich niet mee bezig moet houden. Zo mag het bureau zich niet bezig houden met schendingen van grondrechten buiten de EU, zelfs niet als die het gevolg zijn van EU-beleid (denk aan handelsbeleid, ontwikkelingshulp en -in de toekomst- militaire interventies). Ook mag het Bureau zich niet bezighouden met zaken die te maken hebben met terrorismebestrijding, terwijl bijvoorbeeld de schending van privacyrechten op dit gebied juist één van de grootste problemen is in de EU. Ook mag er geen kritiek geleverd worden op politie en justitieorganen. Geen wonder dat onder de vele critici van het Bureau zich ook organisaties als Amnesty bevinden.

Dat maakt het Bureau dus al bij voorbaat een tandeloze tijger. Mooi als het Bureau zo nu en dan verslag doet van groeiende homophobie in Polen, maar wat heeft dat voor zin als daarbij geen kritiek kan worden geleverd op het beleid van de Poolse overheid en de wijze waarop die bijvoorbeeld met demonstraties voor homorechten omgaat?

Dubbel werk
De belangrijkste reden waarom het Bureau een slecht idee is, is echter omdat er al een uitstekende grondrechtenwaakhond bestaat, namelijk de Raad van Europa. Dit parlementair orgaan waar álle Europese landen in zijn vertegenwoordigd (dus niet alleen de EU), doet niet alleen uistekend onderzoek, zoals met de geheime CIA-vluchten in Europa, maar heeft door middel van het Hof van Mensenrechten ook daadwerkelijk een middel om mensenrechtenschendigen aan te pakken. Er bestaat nu grote angst dat een tweede mensenrechtenorgaan de invloed van de Raad van Europa zou kunnen ondermijnen. Dat is ook de reden dat de Nederlandse senaat unaniem aan de regering vroeg niet in te stemmen met de oprichting van het Bureau. Tevergeefs.

Extra wrang is dan nog dat de Raad van Europa chronisch ondergefinancierd wordt, met wachtlijsten bij het Hof als gevolg, terwijl de EU geen enkele moeite heeft met het smijten met geld naar een nieuw Bureau waar eigenlijk niemand om gevraagd heeft. De vijfde plaats op de lijst van meest nutteloze EU-instellingen is voor het Bureau voor de Grondrechten dan ook welverdiend.