Nieuw! De verbeterde kilo! Of toch niet?

Ergens in Sèvres, Frankrijk, in een gecontroleerde klimaatkamer van het Bureau International des Poids et Mesures onder een serie glazen stolpen ligt hij. De standaardkilogram. Het is een cilinder van een platina-iridium legering en het is het enige SI-meeteenheid die nog gebruikt wordt voor het definiëren van de kilogram. Andere SI-eenheden worden inmiddels door andere termen beschreven. De standaardmeter wordt geijkt aan de hand van de lichtsnelheid. De standaardseconde wordt geijkt aan de hand van de overgang tussen de twee energieniveaus van de grondtoestand van een 133-cesiumatoom. En “de candela is de lichtsterkte in een gegeven richting van een bron die monochromatische straling met een frequentie van 540 × 1012 Hz uitzendt en waarvan de stralingssterkte in die richting 1/683 watt per steradiaal is.” Alleen de kilogram wordt nog gedefinieerd aan de hand van een daadwerkelijk fysiek voorwerp. En dat moet anders, vinden wetenschappers.

Want de oude kilo voldoet niet meer. Het blijkt dat die standaardkilo na 121 jaar opslag 50 microgram lichter is geworden. Dat is een korreltje zand. Niets meer en niets minder. Hoe dit kan schijnt niemand precies te weten, maar het is voldoende aanleiding in elk geval om de kilogram te herdefiniëren. En dan uiteraard met behulp van universele waarden, net als de eerder genoemde meter, seconde en candela. Afgelopen maandag kwamen diverse wetenschappers samen in de Royal Society in London om te discussiëren hoe de kilogram opnieuw gedefinieerd moet worden. Uiteindelijk zal men op de Conférence Générale des Poids et Mesures, later dit jaar in Parijs, besluiten wat de nieuwe standaard wordt.

Ook de vaderlandse pers, in dit geval de Volkskrant, wijdde hier een berichtje aan. Opvallend in dit berichtje zijn de laatste twee zinnen, na een korte uitleg die een methode beschrijft aan de hand van stroomgeleiding: “Nadeel van die techniek is dat zo’n definitie aan niemand valt uit te leggen. En het laatste wat de experts willen, is publiek wantrouwen in de kilo.”

Deze laatste conclusie is opmerkelijk, omdat deze niet terug te vinden is in de Engelstalige berichtgevingen en dus lijkt te zijn voorbehouden aan de Volkskrant-redacteur. De laatste jaren lijkt het wantrouwen in de wetenschap toe te nemen. Evolutie en de geologische geschiedenis van de aarde worden bestreden door creationisten en andere geloofsfanatici. Klimaatveranderingen worden ontkent door allerhande lieden die liever hun luxe fossiele leventje niet in rook (pun intended) zien opgaan. De commotie en complotten rondom de griepvaccinaties ligt nog maar net achter ons. De Volkskrant trekt dit wantrouwen door naar de bepaling van de kilogram. Mogen we straks de kilogram nog wel vertrouwen als die gedefinieerd is op basis van complexe natuurwetenschappelijke terminologieën? En hoe zit het dan met de definities van de andere basiseenheden? Kunnen we de meter nog wel vertrouwen? Mocht het ooit tot kilometerheffing komen, wèlke kilometers dan? Die zijn bepaald door ‘onbetrouwbare’ wetenschappers? En gaan we niet te veel betalen voor een lamp, als het publiek niet kan vertrouwen op de definitie van de lichtsterkte?

Wat wil de Volkskrant-redacteur vertellen? Als wetenschap te complex wordt voor het grote publiek, dan is het per definitie onbetrouwbaar? Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat het hier een cynische noot betreft. Het past prima in de huidige trend van verkettering en wantrouwen, maar laten we in godsnaam op die wetenschappers vertrouwen dat ze een universele standaard voor de kilogram kunnen verzinnen en laten we ons alsjeblieft niet verlagen tot wantrouwen in de wetenschap met de eventuele complottheorieën die hieruit voort kunnen komen.