Niet rijk maar gelukkig

Geld maakt niet gelukkig, aldus een tegeltjeswijsheid. Maar is dat waar? Deze uitspraak lijkt inderdaad op te gaan voor degenen onder ons die voor zichzelf werken.

Volgens onderzoek van ZZP-Nederland, de belangenvereniging van zzp’ers, maakt 43% van hun leden maandelijks minder dan € 1500,- netto winst. Maar 20% van de zelfstandigen verdient meer dan € 3000,- per maand. 48% van de ondervraagde zzp’ers werkt meer dan 40 uur per week aan hun eigen bedrijf. Bijna de helft heeft niets heeft geregeld voor hun pensioen. En men denkt langer te moeten doorwerken dan mensen in loondienst. Kortom, het beeld dat oprijst is dat van hardwerkende éénpitters die weinig verdienen, lange dagen maken en moeten kunnen omgaan met onzekerheid en een wisselend inkomen.

Desondanks zijn de meeste zzp’ers positief over hun zelfstandige arbeidspositie. Slechts 1 op de 8 zou kiezen voor een vast dienstverband als dat mogelijk zou zijn. Dat blijkt uit een onderzoek onder 2200 zzp’ers dat in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is uitgevoerd. Dit is des te opmerkelijker omdat velen van hen in eerste instantie niet uit vrije wil ervoor kiezen om voor zichzelf te gaan werken maar daartoe worden gedwongen door omstandigheden. Vaak is dat ontslag en het niet meer aan een baan kunnen komen. Dat desalniettemin 87,5% van de zzp’ers tevreden is met hun werkend bestaan, is in dit licht een hoog percentage.

Het is een percentage dat heel gunstig afsteekt tegen de arbeidstevredenheid van mensen in loondienst. Door de tijd heen en onafhankelijk van de conjunctuur blijkt telkens weer uit onderzoek dat ongeveer de helft van de werknemers ontevreden is. Zo’n 30% werkt met tegenzin en zo’n 20% is diep ongelukkig in hun baan. En dat terwijl werknemers geen onzekerheid kennen over hun inkomen, meer afgebakende werktijden hebben en gemiddeld meer verdienen dan zzp’ers.

Hoe kan dit? Het sleutelwoord is vrijheid. Sociaal psychologisch onderzoek laat zien dat vrijheid om je werk zelf vorm te geven opweegt tegen allerlei nadelen die het ondernemerschap met zich brengt. Het niet hoeven rapporteren aan een baas scheelt al veel in arbeidsvreugde. Want een baas is de belangrijkste bron van ongenoegen. Ondanks de grote sommen geld die bedrijven investeren om hun managers te trainen in leidinggeven, is een slechte relatie met een baas de voornaamste reden waarom mensen het niet naar hun zin hebben in hun werk. Dat is niet verwonderlijk. Een kantoorhuwelijk –op basis van machtsongelijkheid- met een baas in goede banen leiden is minstens zo moeilijk als een privérelatie in stand houden.

Mensen denken dat ze gelukkig worden van een tiende procent loonsverhoging en van vroeg met pensioen gaan. Dat denken ze omdat ze niet beter weten en geen idee hebben hoe het is om helemaal zelf te bepalen hoe je je brood verdient. Lang niet ieder vak kun je zelfstandig uitoefenen en niet iedere persoonlijkheid is geschikt om eigen baas te zijn. Maar flexibilisering van de arbeidsmarkt zou een goed idee zijn omdat het veel meer mensen, met name kenniswerkers, ertoe zou aanzetten om voor zichzelf te gaan werken. En dan zouden ze, misschien tot hun eigen verbazing, ontdekken dat ze er misschien wel wat armer maar veel tevredener van worden.

Foto: Michael Pujals