Metropool en klassenstrijd

COLUMN - De grote stad zuigt mensen aan. De meeste verhuizers en gelukzoekers worden niet rijk of gelukkig in de metropool, maar een enkeling wel. Het tempo van demografische veranderingen intrigeert. Is er een verbinding met de vluchtelingen? Volksverhuizingen zijn van alle tijden.

In de “derde wereld” van vroeger, had het sub-proletariaat dat naar de steden trok weinig kansen: het interpretatiekader was de klassenstrijd, de economische tegenstelling tussen rijk/producent en arm proletariaat.

Hebben wij nu voldoende gereedschap in ons brein om te bevatten wat er gaande is? Het interpretatiekader lijkt veranderd: niet meer het bezit van de productiemiddelen/welvaart, maar culturele en religieuze verschillen zijn het probleem geworden. Klopt dat wel?

Ben Judah schreef een adembenemend boek over wat er gaande is: “This is London”. Dat is de echte metropool. Maar in Amsterdam en Rotterdam is het alleen minder erg.

Zicht op realiteit

In Amsterdam wordt het hoofd van een jonge Marokkaan, als een waarschuwing voor een clubhuis gelegd. De daders lijken bediend, het clubhuis wordt dichtgetimmerd op last van de burgemeester. Hoe kijken we naar de stedelijke samenleving? Welke werkelijkheden zien we nog, welke niet meer? Mensen zien wat ze verwachten, niet wat niet past. (de gorilla en de basketballers)

Judah opent met: “I have to see everything for myself. I don’t trust statistics. I don’t trust columnists. I don’t trust self-appointed spokesmen. I have to make up my own mind.”

Dat is een mooi credo en hij maakt het waar. Een paar weken geleden was hij op bezoek in Buitenhof en vertelde hij wat van de research. Hij had geslapen in onderdoorgangen, gevraagd naar de grenzen tussen straatbewoners van verschillende origine, verhalen genoteerd over vluchten, drugs, moorden, immigratieproblemen, oorlogen tussen postcodes.

Statistieken vertrouwt hij niet, maar de gegevens zijn nogal indrukwekkend. Van de ruim 8 miljoen mensen in Londen leven er naar schatting ruim 600.000 op straat, in een moderne vorm van slavernij. De onderklasse wordt niet gezien, behalve wanneer er goedkoop werk moet worden verzet. Het is een nieuwe vorm van slavernij, mensenrechten of niet.

Judah noteert oordelen: “I’m not becoming English. It is hard to say what makes someone English. Like cricket and all that? That used to be English.”

Dan gaat het over Russen: “There is always a Russian table. They always have the prettiest girls. But they seem to have this violent tic and are always telling them to shut the fuck up. The Russians never dance. They never seem to stop arguing about politics.”

Dan weer over Pakistanen: “The most racist people down here are dem Pakis.”

Van de naar schatting 7000 prostitués zijn 96% migrant. Zij komen uit Roemenië, Slowakije, Litouwen. Maar ook uit Brazilië, Thailand, Vietnam. Het worden er meer: meestal uit Oost Europa. Judah geeft links naar huiveringwekkende statistieken. Hij slaapt tussen de daklozen. Hij tekent rampzalige verhalen op.

Nationaliteiten

Londen is de hoofdstad van een oud wereldrijk, dus een grote groep van migranten uit dat oude koloniale rijk is te verwachten. Maar Judah heeft het over Roma, over Roemenen, over Polen, naast de Somali’s, Nigerianen.

Wie wil proeven, moet op de bus stappen in het centrum en naar b.v. Wembley rijden: je ziet de rijkdom in het centrum verdwijnen en de verkleuring, de verschillen ontstaan. Op zich is er niks tegen verschil in een democratie, maar de vraag is wel: hoe groot mogen en moeten verschillen zijn?

Burgemeester Johnson zei: ‘I do not want to be the Mayor of two categories of people in our great city, one group who live normally and another who live in the shadows unable to contribute fully to rest of society.’ Job Cohen zei het Den Uyl na: laten we de boel een beetje bij elkaar houden.

De vraag blijft: wat overkomt ons? De wereld lijkt op reis, beschermd door verdragen en mensenrechten. De hooligans in Keulen waren uitgenodigd door Frau Merkel. De jeugdige criminelen uit Amsterdam hebben geen rem in hun moorddadig gedrag. “Minder Marokkanen”, roept Wilders en zet het politieke landschap op zijn kop.

Het wordt hoog tijd dat we er eens echt over gaan nadenken. Burgers hebben individuele rechten en die moeten gegarandeerd worden door onze overheid. Schaffen wir das?

‘Verkeerd signaal’

Vluchtelingen zijn toch eigenlijk gelukzoekers, volgens een deel der natie, een zwerm sprinkhanen: de tijd dat Wilders’ tsunami verontwaardiging opriep, is al weer even geleden. Het is een ‘probleem’, een ‘stroom’ die gestopt moet worden. Onze welvaart wordt bedreigd.

Zou het echt? Juncker zei dat we met 500 miljoen welvarende mensen toch wel 1 of 2 miljoen vluchtenden konden opvangen. Dat lijkt mij ook.

Maar “ze” moeten geen verkeerd signaal krijgen: sobere opvang is genoeg (bed, bad, brood), een verblijfsvergunning krijg je niet zo maar, want de IND gaan we niet uitbreiden. Banen liggen niet voor het opscheppen en op sociale huurwoningen wordt al decennia beknibbeld. Voordat zeker is dat een vluchteling mag blijven, mag er niet productief gewerkt worden, de taal niet geleerd.

Zoals Richard Feynman zei: “het gemakkelijkste slachtoffer om voor de gek te houden, ben je zelf.” De migranten komen in een stedelijke onderklasse terecht. Daarin worden zij op harde wijze uitgebuit, zeker de illegalen zonder verblijfstitel.

Waarom komen ze daar? Zeker, de banen en huizen liggen niet voor het oprapen. Zeker, de integratie is niet gemakkelijk, als je twee jaar uitzichtloos hebt geleden aan verveling in een AZC. De reportage van Judah toont aan dat de stedelijke onderklasse wordt uitgebuit, via de arbeidsdagmarkt, een nieuwe vorm van stedelijke slavernij. Of via uitbuitende soortgenoten, die hun kennis misbruiken, maar iets slimmer zijn en betere aansluitingen hebben. Niet cultuur, religie of taal blokkeert een fatsoenlijk bestaan, maar onze geringe bereidheid vreemdelingen in ons midden toe te laten.

Halbe Zijlstra mag zorgen hebben over verkeerde signalen, maar dit lijkt er ook eentje. Aan onszelf.