OPINIE - Slavenhandel in Libië, bombardementen op Jemen. Het maatschappelijk middenveld in Nederland heeft niet meer de flexibiliteit om gezamenlijk aandacht te vragen voor urgente en actuele thema’s, schrijft Marc Broere in zijn column op Vice Versa. We moeten het daarom hebben van TV-presentator Floortje Dessing en MMA-vechter Francis Ngannou.
Het was Floortje Dessing die er afgelopen week voor zorgde dat Jemen op de voorpagina van de Nederlandse kranten kwam en in De Wereld Draait Door. ‘Televisiemaakster Floortje Dessing zit klem tussen de strijdende partijen in Jemen. De plots heftig oplaaiende oorlog verraste de ambassadeur van het Rode Kruis die ter plaatse onder meer zou gaan kijken hoe het Nederlandse hulpgeld werd besteed’, aldus een van de nieuwsberichten.
Kennelijk hebben we eerst een bekende Nederlander nodig die in de problemen zit om uitgebreide media-aandacht te genereren voor een conflict dat alles in zich heeft om op dit moment eigenlijk iedere dag prominent in de kranten te staan.
In Jemen speelt een bloedig conflict waar een coalitie, onder aanvoering van Saoedi-Arabië, vecht tegen door Iran gesteunde Houthi-rebellen. Het land lijkt de speelbal van grotere geopolitieke krachten in de regio te zijn en de bevolking is het weerloze slachtoffer. Saoedi-Arabië blokkeert nu zelfs alle humanitaire hulp aan het land, waardoor hulp eigenlijk als oorlogsmiddel wordt ingezet. Dit is een extreme situatie.
Overigens alle hulde voor Floortje zelf, die er meteen op wees dat het ironisch is dat er vanwege haar situatie opeens meer aandacht is voor Jemen in Nederland. Dat is een compleet andere houding dan Derk Bolt van het programma Spoorloos die zijn kortstondige ontvoering in Colombia tot op de laatste druppel aan het uitmelken is.
Afschuwelijke beelden
En dan is er nog die andere kwestie, de slavenhandel in Libië. Gelukkig is er nu eindelijk flink wat ophef over de positie van West-Afrikaanse migranten die stranden in Libië en daar als slaven worden verkocht. De afschuwelijke beelden, die wel op een veemarkt lijken, spreken boekdelen. Op de gezamenlijke EU-Afrika Top in Ivoorkust was dit opeens ook een belangrijk thema geworden na nieuwe beelden van CNN.
Leiders van West-Afrikaanse landen, waar de migranten vandaan komen, spraken er schande van. ‘Het is verschrikkelijk dat Nigerianen in Libië voor een paar dollar als geiten worden verkocht’, riep de Nigeriaanse president Muhammadu Buhari uit. Rwanda liet weten dat het bereid is om 30.000 Afrikaanse asielzoekers op te nemen die gestrand zijn in Libië omdat het niet werkeloos kan toezien hoe de Afrikanen als slaven verkocht worden. En de Ivoriaanse president Alassane Ouattara wil mensenhandelaren die zwarte Afrikanen op slavenmarkten in Libië verkopen laten berechten door het Internationaal Strafhof in Den Haag. Aan Europese zijde riep de Franse president Emmanuel Macron de Veiligheidsraad van de VN op om sancties te treffen tegen de slavenhandelaren.
Opmerkelijk vond ik dat het eigenlijk geen nieuwe feiten waren. Al in april kwamen berichten naar buiten dat de wetteloosheid in Libië extreme vormen aanneemt en dat Afrikaanse migranten worden mishandeld, uitgebuit en verkocht als slaven. Journalisten van de Duitse televisiezender Deutsche Welle volgden bijvoorbeeld een groep Gambiaanse migranten op weg naar Europa. Velen van hen strandden in Libië, waar zij werden gearresteerd, opgesloten en sommigen verkocht als slaven. De organisatie IOM zei ook toen al dat er op Libische stadspleinen en parkeerplaatsen slavenmarkten zijn waar criminele bendes slaven veilen aan de lokale bevolking. Vrouwelijk migranten zouden als seksslaven eindigen.
Maar toen was er geen grote topconferentie waar politieke leiders voor de camera hun verontwaardiging konden laten doorschemeren; toen ontstond er geen wereldwijde ophef. De nieuwe beelden van CNN kwamen zo enkele dagen voor de Top natuurlijk ook op een perfect moment.
Wrang
Wat ik echter wel wrang vind is dat er de afgelopen maanden nagenoeg geen druk vanuit het maatschappelijk middenveld op politici is uitgeoefend om het onderwerp van slavenhandel in Libië aan de orde te stellen, net zoals er geen publiekscampagnes zijn opgezet om burgers ervan bewust te maken. Dat geldt zeker ook voor Nederland. Waarom is er vanuit Nederlandse maatschappelijke organisaties in april geen gezamenlijke campagne gestart om aandacht te vragen voor het schrijnende probleem van slavenhandel en onveilige migratieroutes? Waarom vindt er geen publiekscampagne plaats over de échte grondoorzaken van migratie? En waarom vindt er nu geen gezamenlijke campagne plaats om de Nederlandse bevolking voor te lichten over de situatie in Jemen?
Alleen als het om acute noodhulp gaat wordt er samengewerkt binnen Giro 555. Verder lijkt er weinig flexibiliteit te zijn binnen het maatschappelijk middenveld in Nederland. Iedereen doet zijn of haar eigen ding. Organisaties organiseren liever hun eigen festival en ‘Nacht’, of een pompeuze SDG Impact Summit, dan gezamenlijk op actuele en urgente vraagstukken in te spelen. Ze zijn helaas te veel gericht op het bezighouden van elkaar en veel minder op de wereld om ons heen. Het maatschappelijk middenveld in Nederland op het gebied van belangrijke mondiale thema’s is amper een beweging meer, maar een optelsom geworden van individuele organisaties die vooral met eigen profilering bezig zijn en het liefst met mensen omgaan die dezelfde jargontaal spreken.
In België doen ze dat anders en beter. Daar voeren organisaties op het terrein van ontwikkelingssamenwerking binnen de koepel 11.11.11 gezamenlijk campagne om bijvoorbeeld de grondoorzaken van migratie voor een breed publiek over het voetlicht te brengen. Daar wordt ook de zogeheten Vierde Pijler als volwaardige partij bij betrokken, alle particuliere initiatiefnemers in België met hun eigen kleinschalige projecten. Want juist zij weten hun buurman of familielid te betrekken en te interesseren. In Nederland gebeurt dit helaas niet. Ik heb al eens eerder opgeroepen om een soort Giro 555 op te richten, maar dan niet voor noodhulp maar voor gezamenlijke campagnes rondom urgente vraagstukken en ontwikkelingen.
Mijn man van de week was in ieder geval de Frans/Kameroenese MMA-vechter Francis Ngannou. Hij sloeg afgelopen zondag in de eerste ronde al zijn Nederlandse tegenstander Alistair Overeem knock-out. ‘The strongest puncher on the planet‘, wordt hij genoemd. Een man die zelf jarenlang dakloos door Parijs zwierf en zijn afkomst nooit vergeten is. Meteen na zijn gevecht deed Ngannou een oproep in de Ring. Hij droeg zijn overwinning op aan al zijn broeders in Libië die behandeld worden als slaven. ‘Dit is niet eerlijk en crimineel, en ik voel me hier heel slecht over’, zei hij. Om met een paar krachtermen te eindigen die in alle samenvattingen werden weggepiept. ‘Excuse me for my words, but I just want to say: f**k slavery, f**k racists, f**k racism. Claim the freedom, claim the liberty.’
Dit soort helden hebben we nodig.
Verscheen eerder bij Vice Versa. Marc Broere is hoofdredacteur van Vice Versa. Daarnaast is hij auteur van een aantal boeken waaronder De Bewogen Beweging -50 jaar mondiale solidariteit (met Hans Beereends), Berichten over Armoede -een journalistieke kijk op ontwikkelingssamenwerking, en Minder Hypes, Meer Hippocrates -een positieve injectie voor de ontwikkelingssector (met Ellen Mangnus).
Reacties (23)
Fantastische vechter ook, Ngannou. Zou zo maar eens kampioen kunnen worden. ‘Strongest puncher’ lijkt me dan weer overdreven, maar hij kan een tik uitdelen.
In ieder geval een mooier rolmodel dan Alistair Overeem.
Ik denk dat de geleidelijke realisatie, onder de met ontwikkelingshulp het meest geassocieerde gedeelte van ‘het maatschappelijk middenveld’ (zeg PvdA, GL) dat de wereld niet 1 (arm tegen rijk), maar wel duizend verschillende conflicten telt (voornamelijk op religie gebaseerd), nederig stemt. Want spreek je je steun uit voor de ene zielige groep, krijg je de ander over je heen.
Ook is er, denk ik, een ongemakkelijk vermoeden van medeplichtigheid: Lybie is ‘bevrijd’ met behulp van Yolande Sap, om maar eens wat te noemen. Maar ja, de Messias zelf zat in het Witte Huis, en alle vriendjes op Twitter zeiden dat het goed was, dus dat kon niet verkeerd gaan.
@2: Werkt Jolande Sap bij de VN? of in het Britse leger? of het Vreemdelingenlegioen?
https://nl.wikipedia.org/wiki/Libi%C3%AB#Opstand_van_2011_en_nasleep
@2: Het is niet altijd duidelijk of een conflict op religie gebaseerd is.
Het conflict tussen Israel en Palestina is vooral een conflict over land (en waterbronnen).
De Golfoorlogen (Irak-Iran, Irak-Koeweit) waren het gevolg van de hebzucht van een dictator.
De oorlog in Syrië is in de eerste plaats het gevolg van gebrek aan democratie (waarbij ik niet weet of het land bestuurd wordt door een dictator of een geheime dienst).
@3:
Oh jij schavuit! Precies weten wat ik bedoel en dan met zo’n grap op de proppen komen!
@4: Denk jij nou echt dat als de joden moslims waren geweest er ook een conflict was geweest over land (en waterbronnen)?
Saoedi-Arabië wilt dat alle hulp gecoördineerd en gecontroleerd wordt door de VN dit omdat de “humanitaire hulp” uit Iran en Rusland voornamelijk bestond uit wapens.
https://www.thenational.ae/world/mena/yemen-aid-lost-to-corruption-as-us-steps-up-humanitarian-pressure-1.683110
@5: Een grap komt goed aan als hij de aandacht vestigt op de feiten.
Natuurlijk weet ik wat u bedoelt:
Als honderden, of duizenden, politici pleitten voor ingrijpen in Libië, dan kiest u als voorbeeld iemand waaraan u een hekel heeft (zonder op enige manier duidelijk te maken dat zij voorstander van ingrijpen was).
Er zijn natuurlijk veel relevantere voorbeelden van wegkijkers bij slaven handel.
Berlusconi was zo’n beetje de eerste die akkoordjes met Libië sloot om migranten op te sluiten.
@6: wie citeert u? niet mij in ieder geval.
@7:
Nee, dan kies ik iemand wier steun het markantst was, omdat zij voorzitter was van een partij die voortkwam uit een pacifistische partij, en dat weet je ook best.
Alhier dansen op het graf van Muhammed Ghadaffi. Ik vind het dégoutant.
@8: Ik citeerde @0.
@11: bedankt voor de toelichting.
@9: De mening van mevrouw Sap is niet heel markant, want zij steunde ook de “politiemissie” in Uruzgan.
Dan nog is de vraag of haar mening meer gewicht in de schaal legde dan de mening van anderen.
En dus blijft de vraag waarom jij en @2: juist Jolande Sap kiezen.
En op de achtergrond blijft de vraag:
Heeft mev. Sap zich uitgesproken voor militair ingrijpen tegen Libië?
@6
Ja. Want wat er gebeurt in Palestina is kolonialisme. En dan doet het er niet toe welke religie de kolonisten aanhangen.
Mevr. Sap wordt terecht als voorbeeld aangehaald, niet omdat zij een zulk funeste rol heeft gehad, maar omdat zij, lid van groenlinks, staat voor een utopische visie op de maatschappij, ingegeven door een religieus geinspireerde moraal. Als politiek vanuit zulk een visie op de maatschappij stukloopt op de weerbarstige realiteit (die stelselmatig ontkend wordt, zie ook de thematisering van dit weblog), of juist, bij gebrek aan toetsing aan de realiteit desastreus uitpakt, dan verdient zo’n beweging dubbel hoon. Hierbij is bijvoorbeeld een partij als de VVD die altijd vanuit ‘lekker jezelf zijn’ en ‘succes is een keuze’, vervallen is tot corrupte vriendjespolitiek, een stuk minder te verwijten. De VVD heeft nooit gepretendeerd.
Overigens stipt #0 een terecht punt aan: dat het maatschappelijke middenveld zulk een slechte voeling heeft met de samenleving is omdat men zich tegewoordig laat betalen door de overheid, oftewel heeft men zich laten gijzelen door de staat, dit ten behoeve van eigen gewin/eigen voortbestaan. Ik zou #0 in overweging willen geven om de term ‘maatschappelijk middenveld’ te laten vallen. Het Engelse acroniem ‘quango’ denkt de lading beter.
@15: utopische visie, religieus geïnspireerde moraal?
Een deel van die visie (“groen”) wordt nu formeel uitgedragen door alle partijen in de huidige regering.
Milieu is een onderwerp waarop “lekker jezelf zijn” uiteindelijk desastreus uitpakt.
Overigens heeft de VVD ook pretenties (vóór democratie, betekent dat tegen referenda?) die hij niet waarmaakt (het overheidstekort kwam pas onder contrôle toen Wim Kok minister van Financiën werd).
@10: Inderdaad. Het is heel onsmakelijk dat slavernij in Libië nu gebruikt wordt om Jolande Sap te belasteren, omdat iemand een persoonlijke frustratie heeft (toevallig weet ik precies wat @5: bedoelt).
Politici die het werkelijk geen reet kan schelen, blijven op die manier buiten schot, ook al is hun partij (volgens de naam) “voor vrijheid”.
@15: uw opmerking over de invloed van de overheid op quasi-NGO’s is het overdenken waard.
@16 “Milieu is een onderwerp waarop “lekker jezelf zijn” uiteindelijk desastreus uitpakt.”
En daarom verklaart men een klimaatagenda zoals vastgelegd in het klimaatakkoord van Parijs als heilig, terwijl in datzelfde klimaatakkoord er tot minimaal 2030 geen inspanningsverplichtingen van China, India en Rusland worden geeeist. I smell a rat. Op 2029 zeggen drie landen het verdrag ineens op ;-) Sta je dan met je moreel goede gedrag lekker te transformeren naar een duurzame samenleving.
Shell rekent intern dan ook ook met een toename van het aantal auto’s wereldwijd op de weg van 800 miljoen nu, tot 2 miljard in 2030. Maar *oeps*, dat is realisme, en geen boze agenda van Big Oil.
@19: terwijl in datzelfde klimaatakkoord er tot minimaal 2030 geen inspanningsverplichtingen van China, India en Rusland worden geeeist. I smell a rat. Op 2029 zeggen drie landen het verdrag ineens op
aangezien China zelf al inspanningen doet de CO2 uitstoot terug te dringen , lijkt dat mij sterk. en eerlijk is eerlijk, het westen heeft veeel langer veeel meer uitgestoten dan de rest.
@20: China doet inspanningen om de eigen milieuvervuiling terug te dringen. Dat is puur eigenbelang. En dat is op zich ook ook goed. Maar China desindustrialiseert niet.
Het is zelfbedrog (ingegeven door utopisch denken) om te denken dat China dat doet vanwege een gedeeld gevoel van wereldwijde urgentie. Uiteraard zijn er mooie woorden, men ziet aldaar graag dat de westerse concurrentie zichzelf opheft.
@4 Houthi-rebellen willen en Sjiitische republiek binnen Jemen zij worden gesteund door Sjiitisch Iran. Saudi Arabië is een Soenitisch land en die willen geen Sjiitische buren. Feitelijk zie je hier precies dezelfde religieuze scheidslijn tussen de kampen als in Syrië. Bij beide conflicten zij geestelijken en hun netwerk ook intensief betrokken bij de organisatie van, en het aanzetten tot, gewelddadigheden. De hoogste geestelijke van Iran geeft directe legercommando’s en heeft zelfs zijn eigen privéleger in de strijd.
Democratie is in het Midden Oosten overal ver te zoeken behalve in Israel en misschien een beetje in Libanon en Jordanië . ISIS was het zeker niet van plan te gaan brengen in Syrië, zij wilden de bevolking vooral hun visie van de Islam opdringen.
Kortom, dat religie er iets mee te maken heeft is dus in ieder geval uiterst waarschijnlijk.
Misschien is het maatschappelijk middenveld wat realistischer geworden. Dat kan ook natuurlijk.