Door het krampachtig vasthouden aan een rigide jaarindeling worden leraren, leerlingen en ouders onnodig beperkt in hun keuzevrijheid betoogt Hartger Wassink, universitair docent bij het Ruud de Moor Centrum van de Open Universiteit.
Minister Van Bijsterveldt lag laatst overhoop met de Tweede Kamer over haar plan om, zeer tegen de zin van de onderwijsvakbonden in, de schoolvakanties in te korten. Het is voor mij een achterhoedegevecht. Centrale schoolvakanties bestaan omdat ze er nu eenmaal zijn en dienen geen enkel doel. Er is geen enkel onderzoek dat bewijst dat kinderen die minder dan zes (of zeven) weken schoolvakantie hebben, tot lagere onderwijsprestaties komen. Eerder het tegendeel. Evenmin is er onderzoek dat laat zien dat de noodzaak van de lange schoolvakanties voor leraren duidelijk maakt. Het onderzoek dat er is, laat zien dat de werkdruk voor leraren vooral ontstaat door een rigide jaarrooster en de piekbelastingen vlak voor de vakanties.
Dat Van Bijsterveldt voor kortere vakanties pleit, is dus alleen maar logisch. Dat leraren als professionals tegen het leerlingbelang en zelfs tegen hun eigen belang ingaan, is op z’n minst verbazingwekkend. Hier wreekt zich dat we impliciet nog steeds uitgaan van het idee dat onderwijs voor alle leerlingen op dezelfde manier gegeven moet worden, dat dat voor iedereen ongeveer even snel gaat en dat de leraar de spil is van het leerproces. Dat idee vinden we absurd voor muziekles, zwemles en voetbal, maar waarom dan niet voor Frans en natuurkunde?
Schaf dus het minimum aantal lesuren af. Schaf het leerstofjaarklassensysteem af. (Voor wie het niet weet: Het leerstofjaarklassensysteem is de materialisatie van de mythe dat alle leerlingen precies in oktober van groep 3 toe zijn aan leren lezen. Of dat ze allemaal pas in groep 5 de tafel van 7 hoeven te leren. En dat dan voor alle lesstof, voor alle leerlingen.)
Schaf af dat leraren 1659 uren per jaar moeten(!) werken. Geef kleinschalige teams de verantwoordelijkheid om een bepaalde groep leerlingen naar een bepaald niveau te brengen, zoals in sommige scholen al gebeurt. Laat ze onderling samenwerken om dat te bereiken. Laat ze, net als in andere sectoren en net als de leerlingen en hun ouders, af en toe vakantie nemen als ze dat nodig hebben. En voor wie denkt dat het niet kan: het gebeurt al in sommige scholen, die het lef hadden de regels aan hun laars te lappen in het belang van het kind.
Experimenten van die moedige voorlopers bewijzen dat lessen dan gewoon kunnen doorgaan, net zoals ziekenhuizen en winkels erin slagen open te blijven in de zomer. Omdat de groepen kleiner zijn, is de intensiteit van het werk voor leraren minder hoog. Omdat het contact tussen leraar en leerling beter is, voelt de leerling zich minder een nummer en meer individueel gewaardeerd. En dat is nog altijd de beste basis voor goede onderwijsprestaties.
Het argument dat kortere vakanties het beroep minder aantrekkelijk zouden maken, is niet valide. Niet de lange vakanties maken het beroep aantrekkelijk, maar de onmogelijkheid je vrije tijd zelf te kiezen en in te delen maakt het beroep zo onaantrekkelijk. Geef meer vrijheid over minder vakantiedagen en het beroep wordt eerder méér, dan minder aantrekkelijk.
Reacties (37)
Er worden hier te veel punten tegelijk gemaakt, dat vertroebelt de discussie. Daarnaast: kleinere groepen = €€€€
“Centrale schoolvakanties bestaan omdat ze er nu eenmaal zijn en dienen geen enkel doel.”
Dit is absoluut onjuist. Ik snap wel dat iemand die de Open Universiteit representeert dit beweerd, maar de werkelijkheid is nu eenmaal dat de schoolvakanties centraal worden geregeld, zodat de werkende ouders (en hun werkgevers) hun vakantieperiode kunnen afstemmen op die van de kinderen.
Er is ook een bouwvak voor diezelfde reden.
Je wilt toch als gezin tegelijk op vakantie kunnen, zonder al te veel gedoe?
Ook ik ben niet bang dat het onderwijs dramatisch achteruit zou gaan wanneer de vakantieperiode ingekort zou worden, maar dat is een andere discussie.
Onderwijs, voetbal en kunst; iedereen heeft er verstand van en vroeger waren we er veel beter in.
@002 ondertussen in Zandvoort:
http://www.deschool.nl/
De bewering dat het handig is om een centraal geregelde vakantie te hebben zodat je als ouder je vakantie daar op af kunt stemmen houdt als je er even over nadenkt natuurlijk geen stand. Ook de vergelijking met de Bouwvak gaat mank; in de bouw wordt in teams gewerkt, leren is, zelfs in een groep, een individuele activiteit.
Interessant, maar denk je nu echt dat zoiets breed toepasbaar is? Dit is een prive-school waar ouders extra voor moeten betalen.
Bovendien doen ze ook gewoon aan de reguliere schoolvakantie mee (6 weken in juli en augustus helemaal gesloten die school), dus waar die bewering op de homepage op slaat, snap ik niet helemaal:
http://www.deschool.nl/beleid/planning-vrije-dagen-studiedagen-en-vakanties-2011-12/ (PDF)
Als ik het goed lees in de studiegids komt het erop neer dat ze een school en opvang ineen zijn. Leerlingen kunnen ingeschreven worden als uitsluitend schoolleerlingen, dan zijn ze gebonden aan reguliere vakanties en vaste schooltijden. Als leerlingen echter worden ingeschreven voor het totaalpakket wordt de onderwijstijd individueel geregistreerd en kunnen de vakanties en tijden ook individueel worden afgestemd. Zie met name 5.2 en 5.4 van de schoolgids (PDF)
Nederland heeft in het verleden een slechte hand van kiezen gehad wanneer het ging om het invoeren van goed klinkende plannen voor het onderwijs. Er is inmiddels in het onderwijs dan ook scepsis tegen iedere verandering en behoefte aan een onderbouwing met bewijs.
Onderwijs is immers te belangrijk om altijd maar een proeftuin te zijn.
Ik gun de kinderen van nu de eindeloze vakanties die ik vroeger had.
De tijd leek niet meer te bestaan.. soms saai, maar uit verveling komt creativiteit voor.
De grote makke van deze tijd is dat elk uur ‘nuttig’ besteed moet worden. Wanneer hebben we nog de tijd om stil te staan en te overdenken? En nu willen we kinderen ook in dat patroon dwingen.
Mintens 5 week vakantie is goed voor een kind.
Verveling is goed voor de creativiteit. Daarom minstens 5 week vakantie. Later kan een kind nog genoeg drukdrukdruk zijn.
Nederland heeft in het verleden een slechte hand van kiezen gehad als het ging om het invoeren van goed klinkende plannen voor het onderwijs.
Inmiddels is er in de sector dan ook scepsis tegenover iedere verandering en behoefte aan een onderbouwing met bewijs. Onderwijs is immers te belangrijk om altijd maar een proeftuin te zijn.
De zomervakantie blijft een optie voor “basispakketleerlingen”, maar de school is wel degelijk 50 weken per jaar open.
Opmerkelijk hoeveel weerstand dit soort veranderingen oproept, terwijl alle betrokkenen er bij te winnen hebben..
Ik denk overigens niet alleen dat dit breed toepasbaar is, ik weet het vanuit mijn professionele achtergrond. Het huidige onderwijstijdensysteem gaat hoe dan ook op de schop. Zie
http://www.anderetijdeninonderwijsenopvang.nl/
http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/persberichten/2011/10/28/kabinetsreactie-op-ser-advies-tijden-van-de-samenleving.html
Diegenen die de “basispakket-vorm” volgen, dienen 500 euro per jaar op te hoesten (is niet veel, zal ik direct toegeven, maar waarschijnlijk toch te veel voor uitkeringstrekkers/laagbetaalden).
Diegenen die de “totaalpakket-vorm” volgen, dienen 6000 euro per jaar op te hoesten.
Volgens mij blijft het luchtfietserij om te denken dat dit breed maatschappelijk ingevoerd kan worden, simpelweg omdat het te duur is.
Ik heb niets tegen op prive-scholen, begrijp me niet verkeerd, ik heb zelf ook op prive-scholen gezeten, maar ik denk dat het geld wat je hiervoor zou uitgeven als je dit zou invoeren beter besteed zou zijn aan het kleiner maken van de klassen in het regulier onderwijs.
More bang for your bucks.
P.S.: het is mogelijk direct op een opmerking te reageren, wel zo handig.
“Te duur” is een politieke afweging. Als NL zich na twintig jaar desinvestering in onderwijs in de toekomst wil kunnen blijven handhaven als “kenniseconomie” zullen we nu moeten investeren in kwaliteit van lerarenopleidingen, VO en PO. Zo niet, dan maken wij over twintig jaar wat de Chinezen bedacht hebben, ipv andersom.
Schaf dus het minimum aantal lesuren af. Schaf het leerstofjaarklassensysteem af.
Laten we vooral nog meer maatregelen nemen die verhuizen moeilijker maken.
@4: leren is, zelfs in een groep, een individuele activiteit.
Dit is pertinent onjuist.
leg uit!
Het is een beetje flauw om te suggereren dat leraren en vakbonden zich enkel druk maken over de vakanties. Als de auteur zich wat beter had verdiept in de standpunten van vakbonden was dit duidelijk geworden.
Als een auteur zich bedient van een uitspraak als “Er is geen enkel onderzoek dat bewijst dat kinderen die minder dan zes (of zeven) weken schoolvakantie hebben, tot lagere onderwijsprestaties komen. Eerder het tegendeel” zonder ook maar een verwijzing te geven naar het eerder tegendeel onderzoek dan is zijn opvatting slechts een mening. Mogelijk is er helemaal geen onderzoek, voor of tegen. Onderwijsveranderingen doorvoeren zonder gedegen onderzoek is een bekend recept voor rampen.
En verder wat Tismewat in #2 zegt over de Open Universiteit.
Eén voorbeeld van “eerder het tegendeel”, genoegzaam bekend bij
iedere directeur van een basisschool in een achterstandswijk:
http://www.nu.nl/algemeen/1904198/zomervakantie-remt-ontwikkeling-schoolkind.html
Dank Bullie.
Ik heb zelf als vader de ervaring dat een schoolvakantie van zes weken goed is voor de kids. De eerste week zijn de kinderen aan het bijkomen van het schooljaar, meestal zijn we dan drie weken op vakantie met het gezin. Dan leren ze andere talen, lol hebben in andere omgeving (kamperen!, raar voedsel!! klimmen, zwemmen, sociale omgang met leeftijdgenoten met wie je niet zomaar kan praten! cultuurhistorie!). De twee laatste weken (volgorde wisselt soms wel wat) zijn dan wat rommelig. Maar he, ze zijn dan vaak buiten, bezoeken familie en vrienden en vriendjes en kunnen opladen voor het volgende zware schooljaar. Juist buitenspelen is iets wat ze tijdens het schooljaar niet goed kunnen doen, en dat kan je toch echt het beste in de zomer doen. Uit mijn n=2 ervaring als ouder merk ik dat onze kinderen juist van dit soort zaken veel opsteken. En als dat een dipje oplevert voor het leren, het zij zo.
Nogmaals, als een “deskundige” helemaal geen referenties aanhaalt (ook niet van positieve effecten, want tegenover een taalachteruitgang in jouw referentie staan veel positieve zaken) dan vertrouw ik hem niet. Van iemand die werkzaam is aan een universiteit, hoe open ook, mag je een beargumenteerd stuk verwachten.
Maar dan heb je natuurlijk wel de luxe dat je drie weken weg kunt, en de kinderen de overige tijd dus blijkbaar naar vriendjes en familie kunnen en in een veilige omgeving kunnen buitenspelen. Die luxe heeft niet iedereen.
Ik ben me daar van bewust, al denk ik dat veel zo niet de meeste kinderen wel min of meer kunnen buitenspelen.
@ Frank: Veilig buitenspelen. En voor kinderen van een jaar of 10-14 die zich vervelen en zonder toezicht lange tijd buiten op straat zijn, zijn er (zeker in de mindere wijken) heel wat risico’s.
Bullie, voor kinderen in achterstandswijken heb je overigens gelijk dat een taalverschraling wel problematisch kan zijn.
Vraag me wel af of dat voor alle leerlingen geldt, of juist voor de leerlingen die bijvoorbeeld met gezin naar herkomstland van de ouders gaan waar geen Nederlands wordt gesproken. Want dan is het gefit op lange vakantie voor alle kinderen al helemaal onzinnig.
De lange vakantie is een onderbreking van de doorgaande lijn. Dat geldt voor ieder kind. Veel ouders zouden vier of vijf weken zomervakantie ook prima vinden. Leerkrachten zien de lange vakantie echter als een verworven recht.
Overigens ben ik ook van mening dat kinderen overvraagd worden en dat de focus in het onderwijs op dit moment teveel op cognitieve ontwikkeling ligt, hetgeen een averechts effet sorteert (want wat is taal en rekenen zonder context?).
Een integrale benadering van het dagaanbod voor leerlingen, waarin school, opvang en vrije tijd op elkaar worden afgestemd, is nodig. En dat betekent m.i. dus ook ruimte voor fikkie stoken op de naschoolse opvang, zoals dat in de scandinavische landen al kan.
Probleem is dat partijen (onderwijs, opvang, naschools) van zichzelf vaak vinden dat ze het al veel beter doen dan anderen.
Bullie, ik heb ervaringen in Denemarken en Finland. Vooral in Denemarken was ik enorm onder de indruk hoe er met kinderen wordt omgegaan. Een crèche met een stuk of twintig drie-vierjarige peuters/kleuters die midden in het bos op een omgevallen beuk mogen klauteren. Tussen de takken, bovenop de wortels die twee meter boven de grond hangen, dat alles omgeven door een brandnetelveld. De kinderen krijgen de ruimte te ontdekken dat je sommige dingen wel kan doen en andere vooral beter niet kan doen en werden liefdevol opgevangen als het een beetje mis ging.
Goed ik dwaal af, maar meer evenwicht tussen cognitief en context, maar ook meer oog voor de verschillen tussen kinderen zou ons onderwijs beslist geen kwaad kunnen.
psies!
Het is te simpel om de focus op de vakantie te leggen. Dan alles op de schop ook het jaarklassensysteem en alles wat daarbij hoort. Alleen hoe realistisch is dat? Om te beginnen wie doen er mee?
Leuke tekst dus, maar alngs welke weg kom je er?
Reinaert, dat is heel realistisch. Een grondige herziening van schooltijden is nodig uit onderwijskundig en maatschappelijk oogpunt. Daar zijn veel spelers het inmiddels wel over eens.
“De 19e-eeuwse fabrieksfluit klinkt honderdvijftig jaar later nog steeds na in onze schooltijden”.
Over het Hoe zal nog wel een jaartje of tien gesoebat worden, jammer voor de huidige generatie schoolgaande kinderen, ouders en leraren.
bron: VOS/ABB – Het aantal scholen in het primair onderwijs dat al daadwerkelijk met een ander schooltijdenmodel werkt is per aug. 2010 circa 50.
(5 gelijke dagen model: Tilburg; Almere; Utrecht/ Leidse Rijn ; Hilversum ; Capelle a/d IJssel ; Rotterdam ; Oldenzijl ;
Amersfoort; Delft
Bioritme model: Groningen;, Rotterdam; Schiedam (i.c.m. onderwijstijdverlening) Zandvoort; Zwolle
7 tot 7 model: Zandvoort, Zwolle; Almere; Enschede)
Naar schatting circa 500 PO-scholen werken aan andere schooltijden.
500 scholen met een aangepast rooster. Leuk, maar wat levert het op? Is het leerresultaat beter, hebben de leerlingen het naar hun zin, is de werkdruk daadwerkelijk minder, is het jaarklassensysteem aangepakt (iedereen op dezelfde tijd hetzelfde vak), werken de docenten met leerlingen aan lesstof waar ze op dat moment aan toe zijn. Kortom wordt aan het ideaalplaatje gewerkt of gaat het slechts om ogenschijnlijke effectieviteit, om de economische inzet van middelen (leerkrachten). Als dat enkel het doel is, dan heb ik grote twijfels, want dan gaat het slechts om een bedrijfsmatig motief, niet om het onderwijs naar een hoger plan te tillen.
Meestal moet er geld bij, doelstellingen kunnen inderdaad zijn kinderen optimale ontplooiingskansen (lees meer individuele begeleiding) bieden, (CITO-)resultaten verbeteren, noodzaak tot doubleren/klas overslaan wegnemen. Van leraren en medewerkers van opvang en activiteiten wordt grotere professionaliteit verwacht, daartoe wordt scholing ingezet. Best kostbaar, maar de bedoeling is dat het maatschappelijk zijn vruchten gaat afwerpen. In een aantal achterstandswijken zijn positieve resultaten reeds voorhanden.
Hoe het ook zij, het huidige systeem van schooltijden en -vakanties heeft z’n langste tijd gehad.
Beste Bullie, ik vind je antwoord niet indrukwekkend. Een goede school laat helemaal niet doubleren, want dat levert voor de leerling niets op. Meer individuele begeleiding kan ook in traditioneel onderwijs. De Cito is een dwaze moment opname, het oordeel van de leerkracht van groep 8 op basis van een LVS zou veel zwaarder moeten tellen. Scholing is zondermeer een verplicht nummer en zelfs in uren minimaal vastgelegd in de CAO. Dat er in achterstandswijken resultaat wordt geboekt door een heel jaar open te zijn, is natuurlijk niet vreemd. Kortom mijn vraag is niet beantwoord. Is men op die 500 scholen bezig met een ander fundament of is men marginaal bezig?
Ik ben geen fan, maar Iederwijs scholen doen in dat opzicht wel veel meer. Moet het zo of ga je voor de traditie, waarbij de docent dan harder moet werken. In het laatste geval prijs je een lege huls aan.
Reinaert, klein persoonlijk ervarinkje. Een vriendin van me kreeg in klas 6 lagere school het advies Huishoudschool van de leraar. Ze zat erg te dromen. Met slechts een fout in de haar cito (beste van haar hele school) mocht ze dan met hangen en wurgen naar de havo. Ze is uiteindelijk afgestudeerd in een zwaar en lastig betavak.
Op de middelbare school worden meisjes en allochtone scholieren nogal onderschat door leerkrachten. Ik ben dus heel erg voor een cito naast een leerkracht oordeel.
Docenten mogen dan wel een lange vakantie hebben, is dat ook netto vakantie? Zelf ben ik de eerste week vooral bezig met het doen van achterstallig onderhoud (opruimen enzo), en de laatste week van de vakantie moeten alweer de voorbereidingen voor het nieuwe schooljaar worden getroffen, dit alles even zonder druk, want in mijn eigen vakantietijd. Blijft dus ongeveer vijf weken over waarin er even niets hoeft. Die zeven weken vakantie heb ik in ieder geval nodig om weer flink bij te tanken om er weer een schooljaar tegen aan te kunnen.
Netto maakt het niet zoveel uit, aangezien bij de berekening van de taaklast in het PO van naar ik meen een voltijdbaan van 43 uur wordt uitgegaan, waardoor je een aatal vakantiedagen “inloopt”op andere branches.
Veel leerkrachten en docenten werken in deeltijd, dan wordt het een geheel ander verhaal aangezien i.t.t. tot werknemers in andere branches je vakantiedagen niet gerelateerd zijn aan je betrekkingsomvang.
Frank ook ik was bijna slachtoffer van een verkeerd schooladvies door een schoolhoofd en heb het verder zonder Cito prima gedaan. Echter dat is de discussie niet. Als je meer kwaliteit wil brengen moet je de inhoud en werkwijze aanpakken. Hier gaat het te vaak enkel over meer lestijd, terwijl in Nederland i.v.m. het buitenland er veel lestijd (contacttijd) is. Hier gaat het te vaak over het resultaat, terwijl de OESO scores goed zijn. Kortom ik ben een voorstander van het doorbreken van het leerstof/jaarklassensysteem. Ik vind dat de leerling en de interesse van de leerling centraal moeten staan en ik vind de discussie over de lengte van de vakantie slechts de schijn wekken dat men iets verandert, als de rest niet wordt aangepakt. Binnen die discussie zijn docenten slechts middelen die je als robots inzet met het verhaal het kan allemaal efficienter. Weet je wat wel zou werken: al die mega bestuurslagen uitdunnen en het geld inzetten op mensen in de klas, op de werkvloer is trouwens hier wel een beter woord.
Reinaert, met veel van wat je schrijft ben ik het zonder meer eens, maar op een punt echt niet. Dat de interesse van het kind centraal moet staan. Het is net als met groenten leren eten. Kinderen worden geboren met een kindersmaak die vooral gericht is op zoet en hebben heel erg veel moeite met volwassen smaken als groentes. Uit onderzoek is gebleken (ik heb helaas geen linkje paraat) dat kinderen moeten wennen aan de smaken zoals die van groenten, naast dat de smaak zelf ook verandert. Bij het opvoeden moet je naar mijn mening dan ook dingen doen tegen de wil of interesse van het kind juist in het belang van het kind.
Datzelfde gaat deels op voor onderwijs. Klassikaal onderwijs is voor een bovenlaag een erg inefficiënte manier, maar ook het leren je te schikken is erg belangrijk om geen onaangepaste mensen te krijgen. Daarnaast ben ik er van overtuigd dat voor een groot deel van de kids (was het niet 60% dat vmbo doet) de structuur die klassikaal onderwijs met zich meebrengt, mits goed uitgevoerd, de beste leeromgeving zou kunnen blijken. Ik vermoed dat wij als reaguurders bijna allemaal boven het vmbo niveau zitten en dus lijden aan een bias hoe goed onderwijs eruit zou moeten zien.
Waar ik in ieder geval tegen ageer is dat we dingen gaan proberen zonder goed onderzoek en zonder kleinschalige experimenten waar bij enige twijfel over het welzijn van de kinderen die daarin meedoen wordt ingegrepen.
Als ik stel dat de interesse van het kind centraal moet staan, wordt al snel als verweer aangevoerd dat dit niet kan en ontstaat al snel de misvatting dat alle regie uit handen wordt gegeven. Maar dat zeg ik niet. De docent heeft wel degelijk een rol, als aangever, als inspirator, als wegwijzer, als coach en dat is heel wat anders dan een kind aan zijn lot over laten. Het beeld van de coach die langs de kant staat als de wedstrijd wordt gespeeld spreekt mij als metafoor aan.
Verder is er al zo veel onderzoek gedaan. Kleinere klassen leveren productievere mensen zo bleek laatst uit ik meen Zweeds onderzoek, intrinsieke motivatie werkt vele malen beter als je moet leren, een autoritaire opvoedingsstijl leidt tot slaafse volgers, weinig creativiteit, aandacht voor creatieviteit leidt tot betere prestaties op ander gebied.
Maar docenten zijn weinig veranderingsgezind, men kiest laf voor de eigen klas, durft zich niet kwetsbaar op te stellen en dat onder het mom dat dit beter is voor het kind. Welnee, de middelmaat wordt bediend en is dan norm en dat is jammer.