Andy Kaufman was bekend om z’n praktische grappen: fucken met z’n publiek, spanning genereren en kijken hoe ver je die spanning op kon voeren, daar ging het om. Zijn publiek verwacht een komische show, en hij presteert het om urenlang uit The Great Gatsby voor te lezen; hij vertelt op TV dat hij Jezus heeft omarmd en met een gospelzangeres gaat trouwen. Zelfs zijn collega’s houdt hij voor de mal: hij doet tijdens opnamen van een sitcom net alsof hij ruzie maakt over het script.
Wie daar meer van wil weten, moet Man on the Moon (1999) maar eens bekijken; een van de weinige films waarin Jim Carrey wel te verteren valt.
Volgens mij wil Nelle Boer de Andy Kaufman uithangen. Eerder al hield hij de media voor de gek met de creatie van een nazikunstenaar die een naaktportret van Eva Braun zou hebben vervaardigd. Deze week onthulde hij dat hij een veelgevraagd Marokkaans-Nederlandse commentator, Nizar Mourabit, bij elkaar had geboetseerd. ‘Mourabit’ schreef opiniestuk op opiniestuk in landelijke dagbladen (Trouw, Volkskrant) zonder dat iemand doorhad dat Mourabit helemaal niet bestond.
In twee stukken op De Correspondent onthult Boer zijn hoax en licht hij zijn motieven nader toe. Veel wijzer worden we daar niet van.
Voornaamste probleem is dat Boer zelf ook niet goed lijkt te weten wat hij nu precies aan het licht wilde brengen met het typetje van de vrijzinnige Marokkaans-Nederlandse intellectueel. Was het dat iedereen zich op het internet als een ander voor kan doen, maar dat we desondanks geneigd zijn af te gaan op wat we voor ons hebben? Dat lezers anders reageren als ze denken dat de schrijver van Marokkaanse origine is? Dat een Marokkaan met het juiste geluid ongezien een podium krijgt om zijn meningen te ventileren? Dat lijken me platitudes.
Voor zover ‘Nizar Mourabit’ een kunstwerk is, is het nogal povere kunst. Zodra duidelijk was dat het slechts een verzinsel betrof, verloor de fictie Mourabit zelf z’n aantrekkingskracht. Het ging alleen nog maar over Nelle Boer en de streek die hij had geleverd.
Boer tracht dat thema nog wat uit te rekken met een artikel waarin hij de leegte van zijn performancekunst dik aanzet, maar het is een dubbele bluf: Boer legt het er zo dik bovenop dat hij niets te melden heeft met zijn fratsen, dat je als lezer gaat denken: nee, hij houdt me nu weer voor de gek, er moet een diepere bedoeling onder liggen. Ook dat is echter schijn: Boer heeft er gewoon schik in het maatschappelijk debat wat te ontregelen door te hoaxen, dat is alles.
Dan ben je echter geen kunstenaar, maar een grappenmaker, een practical joker. Op zich niks mis mee, maar zelf geef ik dan de voorkeur aan grappen met minder misplaatste pretentie. Geef mij maar Andy Kaufman.
Reacties (10)
Is het niet gewoon een iemand die zich zelf heel handig in de picture weet te spelen en dat ongetwijfeld commercieel uit te melken? Zeg maar een soort van ondernemer?
Hij noemt zichzelf beroepsleugenaar. Volgens mij is dat zijn ‘kunstvorm’ (of kunstje, zo je wilt), en is er i.d.d. geen verder doel dan dat. Het vreemde is dat we, juist omdat hij zich in het debat met/over Marokkanen gemengd heeft, meer verwachten. Had hij zich bij zijn oude thema’s gehouden, dan was beroepsleugenaar afdoende geweest als kunstvorm.
@2 Punt is dat ik dus niet zonder meer accepteer dat het een kunstvorm is, enkel omdat Nelle Boer een diploma van een kunstopleiding heeft, en van ‘kunst’ z’n beroep heeft gemaakt.
Zou hij een drol uitpoepen op de Dam, dan zou ik dat net zo min zomaar accepteren als kunst, ook al roept hij nog zo hard: ‘Ja, maar dat was performance art!’
Want waarom is het kunst als een zelfbenoemd kunstenaar iets doet, maar niet als een willekeurige dakloze hetzelfde doet?
Een paar jaar terug was er een wannabe-schrijver die een Syrische lesbiënne verzon, en een weblog met haar wel en wee bijhield, om zo ‘stem te geven aan de Syrische oppositie’: A Gay Girl in Damascus.
Ook deze McMaster plukte een foto van het internet, die later van een Kroatische expat in het Verenigd Koninkrijk bleek te zijn. Die was daar net zo min over te spreken als de Saoedische bankier wiens portret door Nelle Boer werd gebruikt.
Tom McMaster deed hetzelfde als Nelle Boer. Maar Tom McMaster werd met pek en veren overladen. Nelle Boer krijgt een podium bij De Correspondent. ‘Kijk eens wat ben ik slim, want ik verkoop hoaxes als kunst!’
Ik had het sterker gevonden als Boer dat kunstenaarschap niet als schaamlap zou gebruiken, en gewoon had gezegd: het was een experiment, en ik wilde zien hoe ver ik dit kon doortrekken, waar het balletje zou eindigen en wat dit zou blootleggen over hoe de media werken en over hoe lezers reageren al naar gelang het beeld dat ze zichzelf vormen van een auteur.
@prediker
Oh ik ook. Ik heb de discussie wat kunst is en wat niet altijd zo ingewikkeld gevonden, dat ik me hier verre van hou. Maar onder de indruk van Boer ben ik niet.
Dan deed Günter Walraff het een stuk beter als kunstenaar,reporter en als mens.Want wat hij voor”Ganz Unten” deed was een stukje performance art van de bovenste plank.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Ik_%28Ali%29
@4 De truc is om nimmer te stellen dat iets géén kunst is (want dan moet je met criteria komen op grond waarvan je tot dat oordeel komt en die criteria kunnen altijd aangevochten worden), maar de ander te vragen waarom dit wél kunst is, aangezien hetzelfde foefje, gedaan door iemand die geen kunstenaar heet of zegt te zijn, evenmin tot ‘kunst’ gerekend zou worden.
Laat de kunstenaar maar verantwoorden waarom zijn creaties ‘kunst’ zijn en die van een willekeurige sterveling niet.
De treurnis van het Marokkanen debat wordt zo toch mooimduidelijk? Goede actie
Ik vind het ook erg in orde. Als je het bedrog nu zelf door had geprikt, dan was de negatieve toon van dit stukje meer op z’n plaats. Kaufman op een voetstuk plaatsen is anno 2014 nogal makkelijk.
“Boer tracht dat thema nog wat uit te rekken met een artikel waarin hij de leegte van zijn performancekunst dik aanzet”
Het hier aangehaalde stuk is van de hand van Daan Windhorst. De -prettige- ironie is dat ik niet zeker ben of deze toeschrijving bewust is of niet.
@9 Ah, ik las het zo dat Nelle Boer werkelijk een stuk geschreven had onder het account van Daan Windhorst; die constructie gebruiken ze bij De Correspondent namelijk wel vaker.
Maar je hebt gelijk, het ligt meer voor de hand dat Windhorst dit zelf heeft geschreven, dezelfde analyse maakt als ik en Nelle Boer flikt wat die anderen flikt.
Ben ik nu dus zelf met open ogen in een ironische valkuil getuimeld.