De kerstening van de moslim heartlands

ACHTERGROND - Terwijl westerlingen zich zorgen maken om islamisering van het avondland, maken geestelijken in Iran en de Arabische wereld zich zorgen om iets anders: toenemende kerstening.

De ayatollahs in Iran waarschuwen er met een zekere regelmaat voor: de jeugd laat zich verleiden door Jezus. Dat zouden die geestelijken niet doen als het een marginaal verschijnsel was. Iran kent op papier godsdienstvrijheid en de zeer zichtbare Armeense kerk kan ongestoord haar gang gaan, maar evangeliseren geldt als ondermijning van de staatsveiligheid. Er wordt veel ondermijnd dezer dagen.

Het is moeilijk aan betrouwbare cijfers te komen. De christenen die zich het lot van hun onderdrukte geloofsgenoten aantrekken hebben de neiging de aantallen te overdrijven. Een evenwichtige studie uit 2015, die haar tekortkomingen netjes opsomt, houdt het op 100.000 bekeerde moslims in Iran. Dat is niet veel op de totale bevolking, maar tot de islamitische revolutie van 1979 was het aantal verwaarloosbaar. De harde lijn van de ayatollahs heeft velen van hun geloof vervreemd. In een wereld waarin leven zonder religie ondenkbaar is, is de overstap naar het christendom de ultieme stap om die vervreemding te uiten. Het is een bevrijding, een keuze voor westerse waarden.

Arabisch schiereiland

In een wel heel curieuze wending gaf de jonge Saoedische prins Mohammad bin Salman, de feitelijke leider van het land, onlangs Iran de schuld van de strenge islam in zijn eigen land. Saoedi-Arabië moest terugkeren naar de mildere islam van veertig jaar geleden en stoppen met het exporteren van wahhabisme. Het lijkt vooral een manier om zijn hervormingen te presenteren als een terugkeer naar een bestaande traditie, niet als een breuk met het verleden, maar het zegt wel iets, net als zijn ontmoeting met de Koptische paus eind vorig jaar. Een van de vragen is of de godsdienstvrijheid ook op het hervormingslijstje staat.

Op dit moment is ruim vier procent van de bevolking van Saoedi-Arabië christen. Dat is best veel in een land waar iedere uiting van het christendom streng verboden is. Het zijn vooral migranten, zowel uit het westen als uit Afrika en Azië. Ze komen stiekem bij elkaar in huiskerken. Of minder stiekem, zoals de Amerikaanse evangeliste Misty Macal, die naar eigen zeggen rustig een hal voor 1200 personen afhuurde voor een kerkdienst. Zolang er maar geen Saudi’s kwamen. Volgens de eerder genoemde studie zijn er zo’n 60.000 afvallige moslims in het land, die daarvoor de doodstraf riskeren.

In andere landen op het Arabisch schiereiland is het percentage christenen hoger dan het percentage moslims in West-Europa. Migratie is in beide gevallen de bron. Het arme Yemen kent nauwelijks christenen. Zolang er niet geëvangeliseerd wordt mogen christenen bijeenkomen.

Noord Afrika

De traditionele Koptische christenen staan onder druk in Egypte. Over hun aantal is weinig zekerheid te krijgen, omdat de overheid die gegevens onder de pet houdt. In Algerije, dat als eerste moslimland in de jaren negentig van de vorige eeuw met de gewelddadige islam te maken kreeg, groeit het christendom stevig (380.000 bekeerde moslims). In 2006 werd een wet aangenomen om evangelisatie te verbieden, die ondanks de in de grondwet verankerde godsdienstvrijheid nog steeds gehandhaafd wordt. Ook in Marokko en Tunesië roeren nieuwbakken christenen zich. Er wordt met nodige wantrouwen naar gekeken.

Nogmaals, veel van de informatie over bekeerde moslims komt van westerse zendelingen die belang hebben bij het overdrijven van hun bekeringen of de gruwel van vervolgingen. Dat maakt indruk bij hun financiers. Maar de arrestaties en de harde woorden van islamitische geestelijken zouden niet zo talrijk zijn als er niks te vrezen viel. De gruwelen van IS hebben weliswaar de traditionele christelijke gemeenschappen van Irak en Syrië uiteengejaagd, maar een nieuwe, westerser variant van het christendom is in opmars in het Midden Oosten.

Met name Amerikaanse evangelische bewegingen hebben een hele grote portemonnee en gemotiveerde missionarissen van wie terecht effectiviteit te verwachten valt, zoals Misty Macal laat zien. Dat wordt wel eens vergeten als er weer eens geklaagd wordt dat een Arabische sjeik de bouw van een moskee in Nederland gefinancierd heeft.