In 1996 kreeg ik mijn eerste MP3’s. Opslagcapaciteit was duur, dus bewaren ging op gebrande cd-roms. Er konden 10-12 audio-cd’s op een cd-rom. Conversie van een audio-cd naar een serie mp3’s duurde uren en ging met een encoder vanaf de commandline. Afspelen kon alleen met een PC (of erg dure laptop) dus op de vraag ‘wat heb je daaraan?’ van familie en vrienden had ik geen goed antwoord. Behalve dat ik stilletjes inschatte dat harddisks groter zouden worden en laptops met geluid goedkoper en lichter. In 2000 had ik voor het eerst een PDA met audio. Op een geheugenkaart van 256Mb konden een paar albums. Ik ben vergeten wat dat allemaal gekost heeft. Waarschijnlijk maar beter ook.
Een jaar later kwam Apple uit met iTunes om het eenvoudig te maken digitale muziek verzamelingen te beheren. Niet veel later volgde de eerste iPod en dit soort apparaten in combinatie met grafische software maakte mp3’s bruikbaar voor een breed publiek. Het gevolg is dat vrijwel alle muziek die bestaat nu eenvoudig ergens te downloaden is. Het is aan het individu of er voor betaald wordt, want downloaden is in veel landen niet illegaal en waar het dat wel is heeft dat nauwelijks effect op het gedrag van mensen. En met Kafkaëske wetgeving is dat m.i. volkomen terecht.
E-books en e-readers
In 2003 kocht ik een Zaurus PDA waarop ik boeken kon lezen. Ik moest die boeken dan eerst wel als platte ASCII file op een geheugenkaart zetten en er was geen echte lees-app. Het werkte technisch wel, maar niet echt. De iRex e-reader die ik in 2007 kocht was het eerste echt bruikbare apparaat om boeken op te lezen. Hoewel het gebruiksgemak en de batterijduur te wensen over lieten. Die eerste iRex was het equivalent van de eerste iPod. Een te dure gadget met stevige beperkingen. Maar wat er echt ontbrak was een iTunes equivalent. Een gebruikersvriendelijk stuk software waar niet-technische boekenliefhebbers hun verzamelingen mee konden beheren.
Inmiddels zijn er heel veel betaalbare e-readers en er wordt ook heel wat afgelezen op tablets en smartphones. Zelf lees ik van mijn android telefoon, die ondertussen ook mijn iPod heeft vervangen.
Open source iTunes
Maar de game-changer is de beschikbaarheid van een iTunes equivalent voor e-books: Calibre (spreek uit Kali-ber). Calibre is een desktop app die op Windows, MacOSX en Linux draait en het beheer van grote verzamelingen e-books binnen bereik van de meeste computergebruikers brengt. Net als bij iTunes kan vanuit Calibre rechtstreeks worden gezocht en geshopt in online boekwinkels. Als Europeaan loop je dan wel regelmatig aan tegen allerlei territoriale beperkingen (’this e-book is only available in the US and Canada for copyright reasons’). Dus dan bestel ik maar weer gewoon de hardcover voor in de kast en download ik de digitale versie op een plek waar de 21ste eeuw wel begonnen is.
Heel anders dan iTunes is Calibre volledig opensource en ontworpen om de belangen van de eindgebruiker te dienen. Met Calibre is het daarom heel eenvoudig om e-books naar andere formats te converteren of de DRM van e-books te verwijderen, zodat deze te lezen zijn op andere devices dan de verkoper wellicht bedoelde. Calibre heeft diverse slimme functies om e-books te delen. Zo is het mogelijk boeken vanuit Calibre direct te mailen, waarbij je per mailadres kan instellen of er een format-conversie gedaan moet worden. Handig voor die vriend(in), pappa of geliefde met een ander merk e-reader dan jij. Ook is het mogelijk om (delen van) je verzameling te exporteren in het neutrale ePub format of je bibliotheek via een LAN te delen via een ingebouwde webservice.
Echte verandering
Alle onderdelen voor een herhaling van de opkomst-van-de-mp3-en-ondergang-van-de-muziekindustrie zijn nu dus beschikbaar. Goedkope en bruikbare readers, software voor beheer en conversie en een wereldwijde infrastructuur om content te delen. Brede omarming van e-books zal veel sneller verlopen dan mp3’s omdat mensen inmiddels gewend zijn aan delen en downloaden enerzijds en omdat boeken veel kleiner zijn dan muziek of video anderzijds (een roman is 0,2 tot 1 Mb). Op een USB-stick van 10 euro passen dus meer boeken dan de meeste mensen in hun leven zullen lezen. Het laatste jaar is de diversiteit aan boeken en de kwaliteit van gedeelde verzameling online enorm toegenomen. Even zoeken op de naam van je favoriete auteur in combinatie met .torrent en bingo. Je kan ook zoeken op ‘epub’ of ‘kindle’ en mooie verzamelingen vinden en zo kennismaken met nieuwe auteurs.De komende 2-3 jaar kunnen we dus een herhaling verwachten van alle discussies rond boeken en lezen die we de afgelopen 10 jaar hebben gezien rond de digitale distributie van muziek. De uitkomst van die discussie zal naar alle waarschijnlijkheid hetzelfde zijn: de ‘industrie’ roept om het hardst dat het niet eerlijk is en dat er geen letter meer geschreven zal worden zonder DRM en harde handhaving. Het publiek haalt de schouders op en downloadt nog een boekverzameling terwijl meer schrijvers dan ooit meer boeken schrijven dan ooit en daarmee meer geld verdienen dan ooit.
Discussie en leesplezier
Calibre software, e-readers onder de 100 euro en ThePiratebay gaan waarschijnlijk meer doen voor de beschikbaarheid van boeken dan de 2 euro per Nederlander die de Rijksoverheid er aan uitgeeft. Ik wens u allen veel leesplezier toe!
Diegenen die discussies willen voeren over de wettelijke en/of morele aspecten van downloaden raad ik aan eerst even eerdere columns te lezen. Dit om herhaling van zetten te voorkomen.
Reacties (14)
Goed, mee eens, geen discussie over dat het mag, want het mag (denk erom: torrents wel leechen, hoor …), maar dan wil ik nu toch echt wel graag weten welke e-reader ik zou moeten kopen. Tips, iemand? Kan je echt lekker een boek of een tijdschrift lezen op een telefoontje?
@This en Brusselmans: een telefoonscherm is voor sommigen wellicht te klein (ik ken mensen die complecte boeken lezen van 3,5 inch schermen). Ik kan zelf prima overweg met het scherm van een 5 inch tablet/telefoon. 6-9 inch (hetzelfde formaat als de meeste fysieke boeken) is voor vrijwel iedereen bruikbaar. Een lees apparaat met een LCD scherm of een e-paper scherm is een persoonlijke voorkeur. Een high-end tablet zoals een iPad of de Galaxy Tab van Samsung kan veel meer dan alleen boeken weergeven. En daar is de prijs dan ook naar. Een eenvoudige reader zoals de Kindle van Amazon zijn goed in 1 ding en kosten niet meer dan een paar boeken (80-120 euro).
Wat kun je met de low-end tablets, zoals Archos of Yarvik?
Zo’n tablet kan een prima ereader zijn met een app als FBreader of een van de vele andere gratis ebook apps die te downloaden zijn. FBreader is opensource en ook buiten de Google marketplace te verkrijgen.
80 Euro,dat is nog wel op te brengen.Als het zou wennen heb ik dat zo terugverdiend ,ben namelijk ook in het bezit van duizenden titels e-strips.
Ik lees tegenwoordig regelmatig op mijn telefoon. Op m’n vorige iphone 3G was dat eigenlijk niet echt te doen, want de resolutie was zo laag dat je óf weinig tekst op je scherm had, óf wazige lettertjes.
De iphone 4 heeft echter een zodanig scherp scherm dat het voor mij lekker comfortabel leest. Ik lees meestal in bed, voor ik ga slapen, en dan heeft het als voordeel boven een e-reader dat je het licht niet aan hoeft te hebben (vindt vriendin fijn). Op een afstand van een centimeter of 15-20 van m’n gezicht is de leeservaring prima: er staat genoeg tekst op één pagina. Het is wel wat minder dan in een papieren boek, maar omdat pagina’s “omslaan” veel soepeler gaat, heb ik daar geen last van.
Ik kan me voorstellen dat het wat minder prettig is voor mensen die een leesbril nodig hebben, maar als je scherp ziet (of bijziend bent, zoals ik), dan is het wat mij betreft een prima oplossing.
Heb vele e-boeken op mijn e-disc,alleen het lezen wil niet zo lukken.Want op een laptop een boek lezen tja…..Te oud om nog te kunnen wennen denk ik.
Heb pas de Sony PRS350 vervangen door z’n opvolger, de PRS-T1. Leuke prijs (€150), zeer goede specs. De 350 had ik gratis gekregen bij een training en hij beviel me uitstekend. De Kindle2 en Bebook Neo had ik toen net een weekje via m’n werk mogen testen, maar waren echt niet veel beter. En ach, daarvoor las ik alles op m’n PDA (iPaq), verrekt klein schermpje, maar ja, je moet wat als leesjunk… Een iPad als e-reader is minder, veel spiegeling.
Via Usenet heb ik overigens een gigantische bibliotheek opgebouwd. En verder leent de openbare bibliotheek digitale boeken uit, helaas alleen in pdf. Hoe ik met Calibre DRM kan verwijderen zoals wordt gesteld is mij vooralsnog een raadsel…
Het grootste verschil tussen Calibre en iTunes is echter wel de interface: het is een draak van een programma om mee te werke, itt iTunes.
Overigens kan je met Calibre inderdaad niet DRM verwijderen, daar heb je een apart programma (python script) voor nodig. Op de site van http://www.cpels.nl/ is daar wel iets over te vinden als je even zoekt. Erg fijn om je bij bol.com gekochte boeken gewoon op de Kindle te kunnen lezen bijvoorbeeld.
Blijkt dus wel te kunnen: eReaderPDB2PML_v05_plugin installeren in Calibre. Gaat als een speer. En de interface is blijkbaar een kwestie van smaak: iTunes vind ik verschrikkelijk en Calibre juist erg veelzijdig en makkelijk in gebruik…
Groot verschil tussen muziek en boeken is dat het bij muziek wel zinvol is om 100+ albums bij de hand te hebben als je onderweg bent. Een of twee boeken kan je ook wel op papier meenemen. De conservatief in mij heeft dan toch liever een echt boek in zijn handen of boekenkast.
Voor kranten, tijdschriften, zakelijke stukken en naslagwerken zie ik het nut van electronisch wel in. Voor de illegale downloaders zie ik het nut ook wel, maar persoonlijk heb ik er geen prettig gevoel bij als ik weet dat een auteur en de mensen die tijd en geld in hem investeren geen cent krijgen voor mijn leesplezier.
Wat ik me afvraag is wat het verdienmodel van schrijvers wordt. Een muzikant die een album af heeft, kan op tournee en met optredens geld verdienen. Ik zie nog geen volle zalen bij een schrijver die gaat praten. Dat zijn toch 2 verschillende talenten.
En als de schrijver er geen geld mee kan verdienen, is het dan rendabel om enkele jaren aan een dik literair meesterwerk te werken?
Het publiek haalt de schouders op en downloadt nog een boekverzameling terwijl meer schrijvers dan ooit meer boeken schrijven dan ooit en daarmee meer geld verdienen dan ooit.
Wat een gelul. Muzikanten zijn wel degelijk veel minder gaan verdienen, dus dat zal ook voor boekenschrijvers gelden. En omdat een boek een veel grotere investering vraagt dat een popliedje, zal de productie er zeker onder lijden. Zeker in een klein taalgebied als het Nederlands.
Ja, en de turfstekers zullen ook wel tegen het aardgas hebben geprotesteerd, of de stokers op de trein tegen de elektriciteit en de monniken tegen de boekdrukkunst.