In het defensief

COLUMN - Eind jaren zeventig hielden we ’s avonds fakkeltochten in de straten in Amsterdam, Nijmegen, Groningen, Den Haag en Utrecht, met als leus: ‘Vrouwen eisen de nacht terug’. Het was het eerste publieke verzet tegen seksueel geweld op straat. Er zouden nog flink wat campagnes tegen allerlei vormen van seksueel geweld volgen: tegen verkrachting binnen het huwelijk, tegen mannen die na een afspraakje seks afdwongen, tegen bazen die werkneemsters chanteerden om seks los te peuteren. In 2011 kwam er nog een moderne variant van de oude Heksennachten aan te pas: de Slettenmars, waarbij vrouwen zich verzetten tegen het idee dat hun eigen gedrag en kleding aanleiding waren voor seksueel geweld.

Toch duurde het tot 2017 voor er een massaal gedragen beweging tegen seksueel geweld ontstond, die in vrijwel alle landen en door alle nieuwsmedia werd opgepikt: #MeToo. Al even nieuw was dat ditmaal ook mannen van zich lieten horen. Niet alleen mannen die zelf slachtoffer waren geweest van seksueel geweld spraken zich nu uit, maar ook mannen die hun buik vol hadden van het schijnbaar geaccepteerde machtsmisbruik door hun seksegenoten. En voor het eerst rolden er koppen op hoge posities, en werden er sociale sancties verbonden aan seksueel machtsmisbruik.

Dat is pure winst.

Iets vergelijkbaars gebeurt nu in de VS rond schietpartijen op school.

Er zijn er sinds het bloedbad op Columbine High in 1999 bijna elk jaar meer. Had 2017 in totaal 65 dergelijke schietpartijen, 2018 is nu al een gruwelijk dieptepunt: in de eerste twee maanden van dit jaar waren er al achttien school shootings.

Maar terwijl eerder elke commotie effectief de kop werd ingedrukt door tegenstanders van elke vorm van wapenbeheersing, met steun van de machtige lobby van de National Rifle Association, keert nu het tij. Emma Gonzalez, student aan de middelbare school waar de meest recente schutter huishield, werd de spreekbuis van het protest tegen de schier tomeloze verspreiding van vuurwapens, en wist in twee weken tijd op Twitter meer aanhangers te vergaren dan de NRA zelf heeft. Plotseling zeiden duizenden Amerikanen publiekelijk hun lidmaatschap van de NRA op en trokken allerlei grote bedrijven hun steun aan de NRA in.

Op scholen organiseren studenten protesten en walk-outs. Ze bereiden zelfs een nationaal protest op 24 maart voor. Terwijl sommige schoolbesturen – hoofdzakelijk in Florida en Texas – daar straf op willen zetten en dreigen met schorsing van elke scholier die om die reden staakt, kondigden tal van universiteiten prompt aan dat een dergelijke schorsing hun kans op toelating totaal niet in de weg zou staan.

Er is iets gaande. Ineens heeft een oud gevecht momentum gekregen. Dat betekent niet dat de wapenlobby nu acuut het pleit heeft verloren – was dat maar waar! – maar voor het eerst zitten ze onverwacht in het defensief.

Soms duurt het lang, maar vaak overwint het goede.

Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool.