Hoop

Dinsdagnacht verging een bootje met zeker driehonderd vluchtelingen voor de kust van Lampedusa. Ze kwamen vooral uit de Hoorn van Afrika en konden de oversteek wagen omdat het Libische regime zich niet meer gebonden voelt aan de afspraken met de regering-Berlusconi over het tegenhouden van de vluchtelingenstroom. Een reis van maanden eindigde voor maar 51 van hen aan boord van een schip van de Italiaanse kustwacht. Het lot van de rest laat zich raden.

Ze hebben naar verluid vierhonderd dollar moeten betalen voor het laatste stuk van hun reis. Iemand heeft er dus minstens 120.000 dollar aan verdiend. Het is geld, dat weten we inmiddels, dat door hele families en dorpen is opgehoest om althans sommigen de kans op een menswaardig bestaan te gunnen, en de hoop om iets van de gedroomde vetpotten van het rijke Europa terug te zien komen. IJdele hoop in verreweg de meeste gevallen, dat weten we natuurlijk ook.

Niet alleen mensen uit de Hoorn van Afrika wagen de oversteek – ook mensen uit het veel minder ellendige Noord-Afrika stappen in wrakke bootjes en op Lampedusa vind je de graven van diegenen die het er niet levend van af brachten. Allemaal wagen ze hun leven en een klein fortuin om in Europa terecht te komen. Zoals veel van onze familieleden na de oorlog kapitalen spendeerden aan een oversteek naar Canada of Australië. Met het verschil dat zij legaal, veilig en goed georganiseerd de zee op gingen.

Het bekt natuurlijk wel lekker om van ‘gelukszoekers’ te spreken in plaats van ‘echte asielzoekers’ – kennelijk heb je pas recht op een beter leven als je bovenop de dagelijkse ellende van je bestaan ook nog eens politiek vervolgd wordt. Toch vertellen de graven op Lampedusa, de nu voor de kust drijvende lijken en ook het aantal hoogzwangere vrouwen en op volle zee geboren kinderen een ander verhaal. Gelukszoekers zijn mensen zoals ik, die georganiseerd en weloverwogen hun boeltje oppakken om de wereld eens vanuit en ander perspectief te bekijken. Ik had hier niet gewoond als ik er mijn leven en enige jaarsalarissen aan had moeten wagen. We hebben dus te maken met wanhopigen.

Wat dus nodig is, is hoop. Hoop dat Afrikanen naar Europa kunnen komen, gewoon met een lijnvlucht net als andere mensen, om hier te werken en eventueel ook hun familie thuis te helpen. Hoop dat niet bakken geld maar opleiding en vaardigheid je een plek op zo’n lijnvlucht kunnen opleveren. Hoop dat je als mens wordt bekeken en niet als ongewenste gelukszoeker. En veel meer kans dat je eenmaal in Europa ook werkelijk een bestaan kunt opbouwen.

Italië alleen heeft al meer dan 9000 kilometer kustlijn. Dat kun je nooit waterdicht afsluiten en dus blijven ze toch komen, waarna ze hier in Calabrië en Apulië bijvoorbeeld door de maffia schandalig worden uitgebuit in de fruitpluk. Met een regeling voor toelating van Afrikanen in Europa wordt mensensmokkelaars de smerige handel uit handen geslagen. Liever driehonderd mensen in de rij voor een kantoor van de EU in Addis Abeba of Khartoum dan driehonderd man op een bootje van twaalf meter in de Middellandse Zee.

Maar dat gaat natuurlijk nooit gebeuren. De rechtspopulistische wind die over het continent waait, heeft geen boodschap aan realisme.