Het einde van Presseurop

ELDERS - Voor de rubriek ‘Elders’ maakte ik de afgelopen jaren dankbaar gebruik van Presseurop, een onafhankelijk, Europa-breed nieuwsorgaan. Dat kan niet meer, want de Europese Commissie weigert het blad nog langer te subsidiëren. Een gevoelig verlies voor de Europese publieke opinie.

Presseurop was een unieke site met persartikelen uit heel Europa, van Bulgarije tot Denemarken en van Spanje tot Estland, die dagelijks werden vertaald in tien talen. Met mogelijkheden voor commentaar en discussie. ‘Nergens anders,’ schreef de redactie bij het afscheid, ‘konden Europese burgers terecht voor zowel Griekse hoofdartikelen, artikelen uit de Hongaarse pers als reportages uit de Baltische, Roemeense of Duitse pers. Nergens anders konden analyses van de meest invloedrijke journalisten uit Europa zo makkelijk worden vergeleken. En nergens anders, misschien nog wel het belangrijkste punt, konden lezersreacties worden gelezen en geschreven in verschillende talen, die automatisch werden vertaald.’

Het project werd vanaf 2009 als experiment gefinancierd door de Europese Commissie en uitgevoerd door het Franse weekblad/website Courrier International.  Ondanks de extra financiële middelen die het Europese Parlement beschikbaar heeft gesteld voor mediaprojecten in 2014 heeft Commissaris Reding besloten dat de subsidie aan Presseurop niet wordt voortgezet. Daarmee komt vlak voor de Europese verkiezingen een einde aan een weliswaar kostbaar, maar voor de Europese democratie wezenlijk project.

“Wat is Europa zonder publieke opinie?” vraagt redacteur José Ignacio Torreblanca zich af. Hij kijkt terug op de periode waarin Presseurop verscheen, een periode die samenviel met de ernstigste crisis die de Europese samenwerking sinds de Tweede Oorlog heeft doorgemaakt. ‘We komen de crisis te boven,’ verwacht hij, ‘maar langzaam en verdeeld. Immers, een constructie die flexibel is, vangt schokken op, maar een rigide constructie gaat breuken en scheuren vertonen. Het meest in het oog springend is de diepe kloof die is ontstaan tussen elite en burgers.’

En juist deze politieke crisis vereist een investering in de vorming van een Europese publieke opinie. De uitwisseling van visies en inzichten tussen alle Europese burgers, waar zij ook wonen, is voorwaarde voor het verkrijgen van draagvlak voor Europese samenwerking. Dat staat los van de vraag hoe ver je met die samenwerking wil gaan. De oplossing van de gezamenlijke economische en financiële crisis die Europa in de afgelopen jaren heeft getroffen vereist hoe dan ook een min of meer gezamenlijk draagvlak bij de Europese burgers. Het alternatief is de zaak over te laten aan de diplomatieke elite.  Dat is wat er nu gebeurt. Met als gevolg veel lokale frustraties en doorlopend gemor in alle nationale hokken.  De totstandkoming van een breder draagvlak onder burgers is dus bijzonder urgent,  maar tegelijk heel moeilijk te realiseren als het politieke debat, de vrije uitwisseling van standpunten, beperkt blijft tot nationale media met hun nationaal geïnspireerde selectie van nieuws “uit het buitenland”. Meer dan ooit missen we in Europa grensoverschrijdende media die stemmen uit alle hoeken laten horen zodat ieder zijn of haar mening onafhankelijk van de enge nationale politiek kan vormen.

Een Europese publieke opinie kan zich natuurlijk ook moeilijk ontwikkelen zo lang politici zich laten opsluiten binnen nationale kaders. Europese politieke partijen komen maar moeizaam van de grond. Een Europees politiek debat is er niet of nauwelijks buiten het Europese parlement, en zelfs daar spreken politici nog vaak uitsluitend voor de nationale Bühne. De meeste media hobbelen daar braaf achteraan.  De vraag is wie hier voor een doorbraak zou moeten zorgen. Ik zie bij de politici nog weinig beweging.

Mevrouw Reding, verantwoordelijk voor het Directoraat Communicatie, ziet hier voor haarzelf kennelijk ook geen rol meer. In principe begrijp ik dat standpunt wel. Media moeten zo veel mogelijk onafhankelijk van de overheid kunnen functioneren.  Maar toch….. Hoeveel geld zal de Commissie ook de komende jaren weer spenderen aan het verkopen van haar eigen beleid? Of aan het verklaren van al die Brusselse bureaucratie? Is dan een bijdrage voor een onafhankelijk medium dat Europeanen dichterbij elkaar kan brengen te veel gevraagd, in dit verkiezingsjaar?