In het nieuwe ontwerpverkiezingsprogramma van GroenLinks staat een voorstel om [url=http://tweedekamer.groenlinks.nl/files/GL_VP_2010.pdf]het auteursrecht te verkorten tot tien jaar en zelfs af te schaffen voor niet-commercieel gebruik[/url] (.pdf, pag. 37, punt 44). Dit onder het kopje ‘Digitale Vrijheid’. In de toelichting (pagina 35) staat het als volgt gemotiveerd:
“Veel componisten en muzikanten willen niets liever dan dat je hun songs downloadt. Zij benutten de kansen die het internet biedt om gehoord en gezien te worden, roem te vergaren en ontroering te bieden.”
Het sleutelwoord hier is ‘veel’. Er zijn namelijk ook componisten, auteurs en regisseurs die daar totaal niet van gediend zijn; die willen in min of meerdere mate controle op hun artistieke producten houden. Eén van de bekendste, zo niet de bekendste hiervan is de onlangs overleden schrijver J.D. Salinger. De auteur van The Catcher in the Rye hield bijvoorbeeld altijd de verfilming van dat boek tegen, ondanks de enorme bedragen die hem ongetwijfeld vanuit Hollywood zijn geboden. Zelf schreef hij er dit over in een brief:
“Since there’s an ever-looming possibility that I won’t die rich, I toy very seriously with the idea of leaving the unsold rights to my wife and daughter as a kind of insurance policy. It pleasures me no end, though, I might quickly add, to know that I won’t have to see the results of the transaction.”
Salinger blokkeerde ook met succes [url=http://cityroom.blogs.nytimes.com/2009/07/01/judge-rules-for-salinger-in-copyright-suit/]een door iemand anders geschreven vervolg[/url].
Een ander recent voorbeeld betreft progrockers Pink Floyd. Die wonnen onlangs een rechtszaak van hun label EMI, dat losse nummers van de band via internet wilde verkopen. Volgens Pink Floyd zijn hun albums bedoeld als Gesamtkunstwerk en de rechter ging daarin mee.
Hoewel Salinger en Pink Floyd nou niet bepaald de meest noodlijdende artiesten zijn, gaat het in beide gevallen hier toch om, om het even cru te stellen, een overwinning van het creatieve individu op het grootkapitaal. Dat dankzij het auteursrecht, dat het linkse GroenLinks dus wil beperken. Valt het auteursrecht na tien jaar weg, dan gaat de markt – in dit geval internetgiganten als Google, Apple en Microsoft – alles bepalen. Of wat dacht je van een cd’tje met liedjes van ’s werelds bekendste vegetariër Paul McCartney bij aankoop van een Big Macmenu?
Als ‘links’ tegenargument wordt wel aangevoerd, dat geen enkele artiest in een vacuüm werkt en dat alle kunst daarom automatisch van iedereen is. Degenen die dit zeggen hebben alleen niet zelf The Catcher in the Rye geschreven of Astronomy Domine gecomponeerd. Daar hadden ze het talent namelijk niet voor. Oftewel: hoewel auteurs gebruik maken van alles wat hen voorafging, is creatie toch vooral een individuele daad. Het ‘van iedereen, voor iedereen’ argument gaat er ook vanuit dat iemand de plicht heeft zijn artistieke kwaliteiten in dienst van de maatschappij te stellen als een soort creatieve dwangarbeider. Dit collectivistische idee is helemaal bizar in het licht van het feit dat veel kunst juist frustratie of zelfs haat jegens de maatschappij waar ze uit voortkomt uitdrukt. De phonies van The Catcher in the Rye hoofdpersoon Holden Caulfield zijn daar nog een mild voorbeeld van.
Natuurlijk, er zijn ook auteurs die graag hun werk gratis willen weggeven en vinden dat ze de plicht hebben het met de rest van de wereld te delen. Het mooie van het huidige auteursrecht is, dat het voor die mensen ook nu al prima mogelijk alles weg te geven. De Salingers van de wereld kiezen er ondertussen voor alles onder controle te houden en de meeste auteurs kiezen een middenweg. Als het voorstel van GroenLinks doorgaat, valt er na tien jaar niets meer te kiezen.
Zoals Salinger het zelf zo mooi zegt, is het als de auteur eenmaal dood is allemaal anders. De zeventig jaar na de dood van de auteur die het auteursrecht momenteel doorloopt is dan ook onzin. Maar levenslang auteursrecht is noodzaak om auteurs die dat willen te beschermen tegen de goddamn phonies die een meesterwerk verpesten met hun eigen gepruts of het louter willen gebruiken voor hun geldelijk gewin.
Reacties (27)
Wel een mooi voorbeeld van misbruik van copyright door die Salinger. Het doel ervan is immers niet om je nabestaanden te verzekeren, maar om jezelf te drijven tot meer intellectuele expressie.
Wat raar:
het voorstel gaat over:
“het auteursrecht te verkorten tot tien jaar en zelfs af te schaffen voor NIET-COMMERCIEEL gebruik”
Dit voorstel wordt afgefikt met voorbeelden van COMMERCIEEL misbruik
In de voorstellen van Groenlinks wordt dit verschil duidelijk gemaakt.
@2: Als het auteursrecht na 10 jaar was afgelopen hadden de nummers van Pink Floyd niet alleen los verkocht kunnen worden, maar ook in allerlei happyhardcoremixen uitgebracht. En van het werk van Salinger zou een leuke sitcom met Bob Saget gemaakt kunnen worden.
Kortom: dan is er helemaal geen rem meer op wat voor misbruik dan ook, commercieel of niet-commercieel.
@3 Wie ben jij om te bepalen dat een happyhardcoremix van Pink Floyd “misbruik” is? Dikke kans dat ik het origineel ook mooier zou vinden maar dat is het punt niet: auteursrecht zou creatieve expressie moeten stimuleren, niet tegenhouden zoals nu vaak het geval is.
Misschien word je ten dele gerustgesteld als we aan het programma een passage toevoegen over de morele rechten van de auteur?
Zie mijn reactie op Christian Jongeneel.
@4: Dat is ook niet aan mij of jou, dat is aan Pink Floyd. Auteursrecht is een fundamenteel recht van de auteur, niet een economische stimuleringsmaatregel.
Over het algemeen wordt het bestaan van het kopijrecht en het daarvan afgeleide auteursrecht onderbouwd vanuit dit ?natuurlijke? eigendomsrecht (the natural rights argument) van de auteur, maar ook vanuit de gedachte dat de creaties ten behoeve van de samenleving (the utilitarian argument) en de economische ontwikkeling (the economic argument) dienen te worden aangewend. (bron). Oftewel, het “fundamentele recht” waar je het over hebt is slechts één van drie pijlers waarop het auteursrecht rust. In de belangenafweging tussen samenleving, economie en auteur slaat de balans veel te ver door richting auteur. In welke andere beroepsgroep kun je nog 70 jaar na je dood geld verdienen met werk dat je op je twintigste hebt gedaan?
@5: Dat lost een deel van het probleem op, maar ik denk dat het praktisch problemen oplevert. Een auteur moet dan elke keer een rechtszaak voeren over wat hij ziet als aantasting van zijn werk en de maker als een respectvolle behandeling. Dan is het “nee, tenzij toestemming van de auteur” praktischer.
@7: Met dat utilitaire argument ben ik het dus niet eens, omdat er genoeg kunst is die wordt gemaakt juist vanuit afkeer van de maatschappij.
Geld is al helemaal niet waar het om gaat in dit artikel.
@9 Kunst maken vanuit afkeer van de maatschappij maar vervolgens wel een beroep doen op de maatschappij om je auteursrecht levenslang te beschermen? Het kan, het mag, maar erg consequent is het niet. Zonder maatschappij en staat zou er helemaal geen auteursrecht bestaan, laat staan bescherming ervan.
@10: Laat ik het dan wat preciezer zeggen. “De maatschappij” is geen monolithisch blok. Om bij Salinger te blijven: die heeft nooit het Capitool bestormd. Hij had echter wel een duidelijk afkeer van bepaalde aspecten van de Amerikaanse maatschappij. Gedurende zijn leven heeft hij zijn werk kunnen beschermen tegen die aspecten.
Maar laat ik een compromis voorstellen: na 10 (of 15 of 5 of weet ik hoeveel jaar) komt het auteursrecht automatisch terug bij de auteur. Die moet vanaf dat moment wel toestemming blijven geven voor elke verveelvoudiging of adaptatie, maar mag daar geen geld meer voor vragen.
Het probleem ligt ook niet bij de auteur of bij de lezer/kijker/luisteraar maar bij de tussenpersonen, d.w.z. de uitgevers, platen- en filmmaatschappijen die de regels voor beide andere partijen bepalen. (probeer jij maar als auteur je eerste boek zonder uitgever fatsoenlijk in de markt te zetten)
Het model van Groenlinks zet een aantal zaken misschien wel compleet op z’n kop maar de huidige situatie doet totaal geen recht aan waar het auteursrecht van origine voor dient.
@12: Dat heeft niets met auteursrecht te maken. Dat is gewoon wat Marx al zag: wie de productie-, distributie- en PR-kanalen beheerst, bepaalt wat jij hoort, leest en ziet. De oplossingen die Marx daar voor bedacht heeft, bleken totaal niet te werken, dus zitten we nog steeds met dat probleem, al hebben we de scherpste kantjes er weten af te slijpen.
@Martijn
Ben jij het ermee eens dat
1) de bedoeling van auteursrecht is het stimuleren van creatie?
2) dat op de huidige wijze niet werkt?
@14: 1) Nee, de bedoeling van auteursrecht is m.i. vooral het beschermen van de integriteit van creatieve uitingen.
2) Is eigenlijk dan niet meer zo relevant. Maar auteursrecht werkt als ik 1) even voor waar aanneem toch vaak wel: films of boeken waar veel research in zit kan je niet of nauwelijks maken zonder auteursrecht. Zoals in #13 al aangeef zijn veel dingen die mensen wijten aan het auteursrecht gewoon algemene problemen van het kapitalisme: misbruik van marktmacht. Verandering van auteursrecht verschuift dat probleem alleen maar van een auteursrechtenindustrie naar een distributieindustrie.
Kijk, er zijn wel specifieke problemen die ik kan opnoemen:
– Weeswerken
– Auteursrecht op resultaten van staatsgesubsidieerd wetenschappelijk onderzoek
– Te strikte interpretatie bij collage/sampleartiesten (hoewel ik daar ook vaak mekkeraars bij vind zitten die bijvoorbeeld hun hele hitsong baseren op de baslijn van een ander en dan toch vinden dat ze niet hoeven te betalen.)
– De arbitraire lengte van 70 jaar na de dood van de auteur.
– De verouderde manier waarop componisten hun exploitatie moet regelen via Buma.
Maar daar staat dus het bestaan van een enorme creatieve industrie tegenover die niet had kunnen bestaan zonder auteursrecht. Ik zou dus niet de stelling aandurven “auteursrecht werkt niet”. Wel “er zijn problemen met specifieke implementaties van het auteursrecht (maar die zijn oplosbaar.)”
@15 Okee, redelijk duidelijk. Maar ik bepaal liever zelf hoe ik kunst consumeer, daar heb ik de auteur niet bij nodig, en wanneer dat wel het geval is zal ik diens handleiding dan bestuderen.
Mijn algemene gedachte is dat niemand je verplicht om (kunst/muziek/beeld/schrijf)werken te maken. Waarom publiceren als je niet wilt dat mensen ermee aan de haal gaan? En vanuit dat oogpunt vind ik de huidige wetgeving nodeloos restrictief en belemmerend voor de creatieve geest.
Verder eens met #2.
@16: Maar ik bepaal liever zelf hoe ik kunst consumeer, daar heb ik de auteur niet bij nodig
Dat kan ook volgens het huidige auteursrecht. Als je een kunstwerk, boek of mp3 koopt, dan mag je er voor jezelf mee doen wat je wilt (er is geloof ik een nogal rare uitzondering voor software.) Je mag het alleen niet verspreiden of verveelvoudigen zonder toestemming van de rechthebbende.
Waarom publiceren als je niet wilt dat mensen ermee aan de haal gaan?
Omdat je een artistiek statement wilt maken. Dat kan van alles zijn, van een vlammend politiek pamflet tot een carnavalskraker om de mensen op te vrolijken. Het is dan wel belang dat dat statement tot de mensen komt zoals je het bedoelt te maken en niet in een gecorrumpeerde vorm.
“het bestaan van een enorme creatieve industrie tegenover die niet had kunnen bestaan zonder auteursrecht.”
Leuk zo’n creatieve industrie, maar voor hoeveel procent bestaat die uit daadwerkelijk creatieve productie? Het lijkt me niet dat het auteursrecht als doel heeft om bij BUMA, labels en free recordshop de werkgelegenheid overeind te houden.
@18: Uit mijn eerdere reacties kan je opmaken dat ik het met je eens ben op het punt dat dat niet het doel is van het auteursrecht.
Tenzij je politicus bent in Amsterdam, Californië of een andere plek waar de economie voor een groot deel op het auteursrecht draait natuurlijk. ;)
@17.1
Van Pink Floyd mag ik dat niet zelf bepalen kennelijk, ik moet het hele album luisteren (of in ieder geval kopen).
@17.2
Jouw artistieke statement is toch beschikbaar. Waarom zou iemand anders niet een afgeleid danwel corrumperend artistiek statement mogen maken (afgezien van commerciële belangen, daar hebben we het hier nu niet over)?
@20: Zij vinden dat dat je het hele album moet luisteren en verkopen het ook als zodanig. Maar zodra je het hebt gekocht mag je ermee doen wat je wilt, net zoals je met je witkast je Rembrandt mag overschilderen.
@21: Neem weer even The Catcher in the Rye. Dat is een boek met een vrij duistere ondertoon. Eén of andere christelijke miljardair vindt het goed geschreven, maar in het niet eens met de morele strekking. Zelf kan hij geen rechte zin op papier krijgen, maar zijn favoriete dominee zorgt dat er wat stichtelijke passages aan het boek worden toegevoegd. Hij zorgt dat Holden Caufield aan het einde Jezus als zijn redder aanvaardt en zijn negatieve wereldbeeld opzij zet. De miljardair brengt dit als alternatief uit. Sterker: hij verspreidt het gratis onder miljoenen scholieren. Onder de titel The Catcher in the Rye uiteraard. Als extra steuntje in de rug koopt hij de hele oplage van het origineel op en laat die vernietigen.
Dit vind je geen probleem?
@22 Het probleem is dus dat de vrije kunst-/meningsuiting bedreigd wordt door beperking van het huidige auteursrecht? Dat lijkt me niet.
Het voorbeeld dat jij schetst is niet afhankelijk van de wetgeving. Indoctrinatie kan overal en altijd gebeuren, en zal echt niet opeens veel makkelijker worden. Zie ook schoolboekaanpassing in Texas recentelijk. Bovendien is met internet het origineel altijd toegankelijk.
@23: Het probleem is dus dat de vrije kunst-/meningsuiting bedreigd wordt door beperking van het huidige auteursrecht? Dat lijkt me niet.
Mij ook niet. Wel de artistieke integriteit.
Indoctrinatie kan overal en altijd gebeuren
De indoctrinatie is ook het punt niet. Maar als je mensen wilt indoctrineren, dan wel graag met je eigen propagandamateriaal, niet met een gecorrumpeerde versie van het mijne.
Bovendien is met internet het origineel altijd toegankelijk.
Ik denk niet dat bijvoorbeeld architecten en beeldhouwers dat met je eens zullen zijn. ;)
Dat ergens in de krochten van internet het origineel te vinden is, terwijl de hele wereld alleen de gecorrumpeerde versie kent lijkt me ook een schrale troost.
Als ik met mijn creativiteit een stoel maak, wil ik ook wel tot 90 jaar na mijn dood betaald worden voor iedere keer dat er iemand op gaat zitten.
“Oftewel: hoewel auteurs gebruik maken van alles wat hen voorafging, is creatie toch vooral een individuele daad.”
Dit is een puur westerse opvatting. In Afrika gaan ze daar heel anders mee om.
@26: Zo zie je maar weer: bij GeenCommentaar staan we pal voor de superieure westerse normen & waarden.