Wat is er heerlijker dan op zondag de tijd te nemen voor een onthaast stukje televisie? In GC’s Zondag Matinee elke week speciaal voor uw kijkgenot een fascinerende documentaire, een spraakmakend TV-programma of een bijzonder (leuk) cabaretfragment.
Zoals we in de documentaire ?The enemies of reason? hebben kunnen zien is Derren Brown de vrees van ieder medium. Derren laat (onder andere) in zijn shows zien dat er geen paranormale gaven nodig zijn om ?wonderen? te bewerkstelligen. Hij gebruikt in zijn shows niets meer dan een combinatie van magic, suggestion, psychology, misdirection and showmanship.
In zijn show Messiah gaat hij op zoek naar ’the reason we believe in things’. Derren vertrekt naar Amerika, omdat hij daar nog onbekend is, en bezoekt een vijftal invloedrijke personen die binnen hun ?geloofgebied? als expert worden gezien. Door gebruik te maken van de eerder genoemde skills, wil hij uittesten hoe makkelijk of lastig het gaat worden om deze experts te overtuigen. Uiteindelijk met het doel om aangenomen of geaccepteerd en gerenommeerd te worden binnen de desbetreffende discipline.
?I am not interested in attacking all these religious belief systems, but I think as intelligent human beings we should be prepared to question our believes and the people who encourage us to make life decisions based on the information they provide us.?
1. De helderzienden: In dit eerste deel zien we Derren de ?expert? vragen of zij naar een andere kamer wil gaan om daar een aantal simpele objecten te tekenen, met een volledige keuzevrijheid qua onderwerp. Bij terugkomst bleek dat Derren bijna alles correct had voorspeld. Eén foutje werd gemaakt bij de tekening van een davidsster, hij had hier een kruis voorspeld. Zoals Derren had verwacht waren de aanwezigen zeer onder de indruk van zijn capaciteiten en wilde ze hem graag aannemen. (Voor degene die later het gehele filmpje bekijken, let goed op de twee zinnen ?let some ideas sail into your mind? en ?not to go overboard on detail? en de tekening die daarna wordt geproduceerd)
2. Evangelie: Derren staat voor een groep atheïsten, die hebben gereageerd op z?n advertentie. De participanten zijn gekomen omdat ze dachten dat er een discussieavond was over spiritualiteit. Derren?s speciale krachten? Met één handbeweging kan hij mensen laten geloven in een God:
3. In het derde deel gaat hij op bezoek bij de auteur van het boek ?How to Defend Yourself Against Alien Abduction?. Derren doet zich voor als iemand die zo?n tien jaar geleden is ontvoerd door buitenaardse wezens en sinds zijn terugkeer de gave heeft om iemands ziektes te voorspellen. Volgens Derren een claim die vaker is gemaakt, hetzij onbewezen, door mensen die ontvoerd zijn door aliens. Gelooft ook deze dame in hem? Niet verrassend aangezien het de rode draad is in zijn messiah-missie, ook deze dame is overtuigd van Derren?s mogelijkheden. Licht geëmotioneerd deelt ze met de camera: ?Remotely? You?re not remotely right, it is exactly!?.
4. New Age Beliefs: In het hart van de illusie, Las Vegas, ontmoet hij een van de invloedrijkste figuren in de New Age geloofsovertuigingen. Derren heeft een dromenvanger opgestuurd, een ijzeren doosje met een schakelaar, een groen lampje en een batterij om dit lampje aan te kunnen switchen. De dame in kwestie moest vijf dagen slapen op een hoofdkussen dat verbonden was met dit magische doosje. Hiermee kan hij haar dromen ‘zien’ en dat doet hij dan ook vrij accuraat (voor haar dan). Ook deze expert is overtuigd en met enige dollartekens in haar ogen, vraagt ze of Derren de volgende dag in haar radioshow te gast wil zijn om deze vinding aan het publiek te presenteren. Derren weigert.
5. Talking with the dead. Derren vindt dit toch wel een van de meest bijzondere gave die een mens kan hebben, maar tegelijkertijd gelooft hij er niets van. Brown is overtuigd dat de zogenoemde mediums niet in contact staan met de doden. Nee, het is een combinatie van mensen die op zoek zijn naar een antwoord dat niemand ze kan geven en cold reading. Vergelijkbaar met een episode uit South Park. Geen verklaringen na afloop, wel een zeer interessant filmpje:
Derren geeft met ?messiah? geen verdere verklaringen over hoe hij deze gaves heeft ontwikkeld, maar stelt wel de interessante vraag: ‘If I can convert people by non-spitituals methods, how many people are doing the same thing?’ Hij gelooft dat dezelfde technieken die hij gebruikt, worden gebruikt door ieder succesvol medium. En zegt: ‘Als je je daaraan stoort, dan begrijp je welk punt ik probeer te maken’. Ter afsluiting, de man op het einde die de mening van Derren lijkt samen te vatten:
‘How much money is given to something you can?t see, can?t smell, can?t taste, but it has to be there? And you got like one hundred and eighty religions all saying: but we are the chosen ones, we are special, we are different, the rest is all fucked, because we are the ones getting trough. The mormones, the jews and the moslims. And I am like: good business. I wanna get in on this…’
Extra gratis lezersservice: Messiah is in zijn geheel hier te downloaden vinden onder ‘Messiah’.
Extra gratis lezersservice 2: de genoemde South Park aflevering.
Extra gratis lezersservice 3: Derren Brown’s Trick of The Mind.
Reacties (7)
Het jammere aan Brown is dat hij zegt te willen ontmaskeren, maar hoogstens een tikje van de sluier oplicht en regelmatig ook disinformatie verspreidt. Zo is veel van wat hij beweert dat een psychologische truc is, een gewone goocheltruc.
Dit artikel legt het uitgebreider uit.
Kijk, ook over de aard van het Brown-fenomeen verschillen de waarheden.
Ik denk overigens niet dat Brown’s methoden de gelovigen zullen doen wankelen. Hoe overtuigend ook wordt aangetoond dat het allemaal hersenwerk is.
Als ik een stoel bedenk en die vervolgens door Ikea in productie weet te krijgen en jij die koopt en gebruikt, zullen we het over dat hersenpsinsel van mij redelijk eens worden.
Als ik het ding op de markt breng en erbij vertel dat al je rugklachten ermee verdwijnen, dan loop ik lekker binnen, maar loop wel de kans in een artikeltje van Johan hier terecht te komen, die gaat aantonen dat niet mijn hersenspinsel maar die van de gebruikers tot uiteenlopende resultaten leidt.
Als ik zeg dat die stoel god is, heb je poppen aan het dansen. De orthodoxen willen me op de brandstapel, Johan gaat schrijven dat ik babylonische spraakverwarring oprakel, Balkenende roept dat ik meer espect moet tonen en ik krijg een kleine schare gelovigen achter me aan die de messiad hebben gevonden waar ze zo lang op hebben staan wachten.
De tweeledige vraag is: kunnen we zelfillusie ooit uitschakelen en wat maakt het uit dat we onszelf “bedriegen”?
– Johan,
Wat betreft puntje 2.
Opvallend is wel dat in het getoonde videootje een aantal kandidaten het voor gezien houden. De presentator reageert tijdens de pauze dan ook ‘dat het redelijk dramatisch gaat’. Mogelijk dat het vervolgens daarom ook wel goed gaat.
Ik noem het collectivistsch lemmingen gedrag aan het einde van video.
Overigens benieuwd of Brown een klasje streng gelovigen ook atheist kan laten worden?
De dame uit het Las Vegas filmde laat zich overigens wel heel snel in kaart kijken, misschien juist wel uit financieel gewin.
@1: Darn, dat artikeltje wilde ik gaan gebruiken in een mogelijke derde en finale episode van Derren Brown. Maar terechte link en deze journalist heeft ook terechte kritiek op Brown. Zoals ik (hopelijk) ook in mijn vorige post van Brown heb proberen door te laten sijpelen, pakt hij (oude) trucs in een nieuw jasje en dan het liefst met een vleugje spiritualiteit zodat het lekker aansluit met de tijdgeest.
Als ik het me goed herinner was het probleem v/d journalist vooral gericht op de show die Derren om zijn trucs heenbouwt, terwijl het relatief simpele trucs (kunnen) zijn. (neem bijvoorbeeld het schaakvoorbeeld en de ‘dead and alive’-kaarttruc in de eerste post)
Meer on-topic: de kern van de Messiah-serie ligt juist in díe misleiding. En wanneer het zo ‘makkelijk’ is om de experts te bedonderen, hoe makkelijk kan het dan wel niet zijn om de ‘gewone mens’ te beïnvloeden.
@2: Ik zit regelmatig met een glimlach op mijn gezicht als ik jouw reacties lees (*).
Over de aard van het Brown-fenomeen bestaan inderdaad verschillende ‘waarheden’. Ik hou het zelf liever op een illusionist die met één of meerdere van de in het stuk genoemde methode een show/truc in elkaar kunstelt. Ik denk ook niet dat Brown’s show de (hardcore) gelovigen weet te overtuigen met zijn films, toch zal het bijvoorbeeld voor een atheïst als een bevestiging van zijn zienswijze gezien kunnen worden.
Zelfillusie lijkt me nagenoeg onmogelijk om uit te schakelen, aangezien het te maken heeft met degene die ‘het’ (multi-interpretabel in te vullen) denkt/meent te zien. Of het wat uitmaakt vind ik wat lastiger.
Ja, het maakt uit als het extremisme op kan roepen en ja, het kan ook kwaad als er onterecht een ‘messiah’ gevolgd wordt en er sekte-achtige praktijken ontstaan.
Nee, want hoe oneens ik het er mee kan zijn, iedereen heeft m.i. recht op een eigen keus. En overigens: ja, als het medium in kwestie weet dat hij/zij geen contact aan het leggen is met ‘de doden’, maar dit wel insinueert.
(*): Om babylonische spraakverwarring te voorkomen: het gaat me om je interessante (gedachte)kronkels.
@3: Jaja, dat ben ik ook zeer zeker met je eens. Stel: ik daar zou zitten, als overtuigd atheïst dan, en zien dat een medium ‘zomaar’ iemand kan omturnen in een gelovige. Ik zou daar ook van schrikken en de zaal verlaten.
De indirecte selectie die plaatsvindt naar individuen die wel openstaan voor een god (of wat er dan ook tussen hemel en aard kan zijn), zal zeker meespelen. Natuurlijk kiest hij (daarom) niet voor streng gelovigen ;)
Ik deel je mening over de dame in Vegas, mocht je het hele filmpje ooit eens zien, de ‘alien dame’ wilde ook erg graag meegaan in de bevestiging van haar geloof.
Johan, je schreef: ‘Ja, het maakt uit als het extremisme op kan roepen en ja, het kan ook kwaad als er onterecht een ‘messiah’ gevolgd wordt en er sekte-achtige praktijken ontstaan.
Nee, want hoe oneens ik het er mee kan zijn, iedereen heeft m.i. recht op een eigen keus. En overigens: ja, als het medium in kwestie weet dat hij/zij geen contact aan het leggen is met ‘de doden’, maar dit wel insinueert
Heb jij wel eens geprobeerd een vervente gelovige in het medium Char te wijzen op de duidelijk aan te wijzen techniek die ze gebruikt?
Zo ja, hoe is dat afgelopen?
Tegen extremisme is overigens niets opgewassen. Doorgeslagen idioten (ja, sorry, nu matig ik me een oordeel aan), die in hun diepste wezen (ja sorry, nu ga ik de pseudo-psycholoog uithangen) hun ego bevestigd willenz ien in heldedom en/of martelaarschap. Vanwege de alom germoede vrijheid schaffen we natuurlijk niet de boeken en films af waarin die bravoure zo wordt geroemd (van bijbel tot Old Shatterhand en de verfilmingen daarvan).
En zolang mystiek en allerlei soorten van geloof bestaan (dat is de hele menselijke gescheiedenis toch?) hebben pogingen de trucs te verklaren tot op heden niet tot vermindering van zulk geloof geleid en helaas ook veel te weinig mensen aan het glimlachen gebracht over hun eigen geloof.
Maar, tegen al hierboven beschreven beter weten in, ga ik toch proberen ook in 2008 wel weer nieuwe pogingen doen.
Jij ook, hoop ik, en dus: het allerbeste daarmee in het nieuwe jaar.
@Peter: Nee, dat heb ik nog niet geprobeerd :) Ik heb wel een keer gesproken met de moeder van een vriendin die een reading van Char heeft mogen ontvangen. Ze was blij en gelukkig omdat ze nu ‘weet’ dat haar oma rust had en altijd bij haar was. Dan voel ik ook niet de behoefte om daar tegenin te gaan, ook al had ik best wat kritische vragen willen stellen. Blijkbaar vind ik het dan toch belangrijker dat die persoon ‘rust’ heeft gevonden, dan of dit nu wel of niet waar is.
Dank met het allerbeste voor 2008 en over de ‘doorgeslagen idioten’.. ik blijf daarin (wellicht tegen beter weten in) uitgaan van de woorden van Amartya Sen: “Mensen luisteren naar rede. Zelfs een verschrikkelijk kwaad zoals religieus fundamentalisme is gebaseerd op rede. Zij het hele primitieve rede. Volgens mij moet je die primitieve rede aanpakken met een iets ontwikkelder rede, die de mens heel goed kan begrijpen.”
Kijk, dank u voor dat citaat. Da’s de manier om te “benoemen en bouwen”. We zullen het toch moeten hebben van grotere geesten (vergeef me deze benoeming in dit kader) dan Char, dominees, enzovoorts.