De kamer komt vandaag van reces terug om te debatteren over de Griekse noodsteun. Dat levert extra druk op de Nederlandse begroting, dus zal er extra hard bezuinigd moeten worden. Die druk is handig voor ministers die impopulaire maatregelen willen doordrukken, zoals de ontmanteling van het ov in de Randstad.
De ministers moeten wel opschieten, want tegen het eind van het jaar zou wel eens duidelijk kunnen worden dat er geen economische noodzaak is voor draconische bezuinigingen. De Nederlandse economie draait namelijk als een tierelier en het begrotingstekort smelt als sneeuw voor de zon. Kijkt u even mee naar de hoofdlijnen van de begroting voor 2011. In de eerste tabel staan de belangrijkste macro-economische aannames. Leg die voorspellingen naast de jongste cijfers van het cpb.
Er zijn eigenlijk alleen maar meevallers. Economische groei 2 procent in plaats van 1,5. Lange rente op staatsschuld een kwart procent lager, omdat Nederlandse staatsobligaties gewilder zijn door de crisis elders in Europa. Oliekoers meer dan vijftig procent hoger en dollarkoers fors lager, met een knoepert van een meevaller in de aardgasbaten als gevolg. Werkloosheid komt uit op 4 procent in plaats van 5,5, wat leidt tot een meevaller bij de sociale dienst (minder uitkeringen) en de belastingdienst (meer inkomsten). Inflatie is hoger, maar blijft binnen de perken – dat is goed voor de groei zonder dat consumenten gaan morren.
Dit alles leidt ertoe dat halverwege het jaar de doelstelling van een daling van het EMU-tekort naar 4 procent van het bbp al bijna gehaald is. Als dit zo doorgaat, zit Nederland tegen het eind van het jaar in de buurt van de 3 procent, het heilige getal dat ooit in Europees verband is afgesproken.
Dat is goed nieuws, natuurlijk, maar het kabinet zit daar momenteel niet op te wachten. Er zijn immers forse bezuinigingen aangekondigd, en als je over de meevallers struikelt, wordt het moeilijker die door het parlement te loodsen. Immers, wanneer de economische noodzaak wegvalt, moeten ministers inhoudelijke argumenten voor hun ombuigingen aandragen, en dat is altijd een stuk lastiger in een Tweede Kamer die zoveel mogelijk kiezers te vriend wil houden.
Reacties (22)
Ik zie anders nog steeds een min op het begrotingssaldo. Ik vind het pas gortig worden als dat op de eindafrekening een plus blijkt van dezelfde orde (naar een vrijwel chronische lichte plus moet je toch streven, om de bestaande schulden weg te werken). Aangezien we blijkbaar in economisch gunstige tijden zitten, wordt het tijd om weer wat staatsschulden weg te werken. Ik ben met je eens dat dat niet te gortig moet zijn en dat er niet opzettelijk pessimistisch begroot moet worden om vervolgens de begrotingstekorten te misbruiken als argument voor bezuinigingen.
Verder is het wel belangrijk in gedachten te houden dat de aardgasbaten op vrij korte termijn zullen instorten, dus er zal gewerkt moeten worden naar een begroting die ook zonder aardgasbaten in evenwicht is. Zolang we dan nog wel die baten hebben, kunnen we die gebruiken om de schuld te verminderen.
MBT de instortende aardgasbaten: Volgens de CIA had Nederland per 1 januari 2010 een bewezen gasvoorraad van circa 1400 miljard m^3 en in 2009 een jaarproductie van circa 80 miljard m^3. Dat betekent dat de gasproductie hooguit nog een jaar of 10 op peil te houden is, waarna ze snel zal dalen.
Er zijn natuurlijk ook tegenvallers. Om te beginnen die noodsteun aan Griekenland. En verder de extra hulp aan de Hoorn van Afrika of is dat een meevaller omdat het Rijk de giro 555 opbrengst deze keer niet verdubbelt ;-)
Is er eigenlijk al een berekening die iets zegt over het rendement van bezuinigingsmaatregelen? Er wordt immers hier en daar geroepen dat sommige maatregelen op den duur weer geld gaan kosten?
@Peter: de noodsteun aan Griekenland zijn leningen. De kwaliteit van de leningen is weliswaar twijfelachtig, maar voor nu zijn het leningen.
@Bismarck: waarom moeten de bestaande schulden weggewerkt worden? De totale nederlandse schuld ligt nu iets boven de EMU afspraken van 60%, dus in tijden van economische groei een neerwaartse trend is zeker aan te bevelen. Maar merk ook op dat dit percentage al afneemt als het begrotingstekort lager is dan de economische groei. En in tijden van economische tegenspoed mag het juist oplopen.
Het is trouwens wel ironisch: Nederland profiteert enorm van de problemen elders in de eurozone, door een flink gedaalde rente. Iets van dat geld gebruiken om de zaak te stabiliseren lijkt me niet onredelijk.
@cerridwen: economische tegenspoed? Als ik dit artikel zo lees, is het meer economische voorspoed. Ik ben het met Bismarck eens: proberen om de staatsschuld te verlagen! Nu is het moment.
@4:
Al dat geld zelfs, als het nodig is. Dat is in ons eigen belang op de lange duur. Op korte termijn is het natuurlijk beter dat geld in onze eigen portemonnee te stoppen en te verkopen dat we dat geld zelf eerlijk verdiend hebben.
@4: Omdat het hebben van schulden ten koste van je begroting gaat. Zolang je schulden hebt, moet je immers ook rente daarop betalen. Dat is geld dat je niet kunt uitgeven aan andere dingen. Het zou andersom veel prettiger zijn als de overheid (netto) geld uitleent, want dan levert dat extra te gebruiken inkomsten op. Het verhaal van de economische groei werkt net zo hard tegen je als de economie gaat krimpen (iets dat vanwege #2 al vrij snel in het verschiet ligt). Beter zorg je dat je de schulden wegwerkt terwijl je economie groot is (/groeit), dan dat je op een gegeven moment met een economische krimp te maken krijgt die in één klap je schulden relatief torenhoog maakt. Of ben jij er zo eentje die nog gelooft dat de economische groei eindeloos kan doorgaan?
Ik gok even een beetje: dat het economisch goed gaat in NL komt door de export die (net als in Duitsland) is aangetrokken. De laatste berichten zijn dat er weer een tegenslag gaat komen: wereldwijd is de economie aan het krimpen en dat betekent dat dat met enige vertraging hier ook gaat gebeuren.
Wat eigenlijk moet gebeuren is dat de Europese landen dit soort zaken met elkaar afstemmen. Als het hier en in Duitsland goed gaat is dat reden om er voor te zorgen dat het handelsoverschot verkleind wordt – met andere woorden: wij moeten meer consumeren uit de landen waar het economisch nu niet goed gaat: Spanje, Griekenland, enz.
Uiteindelijk – als de economie echt gaat aantrekken – ja, dan moet er bezuinigd gaan worden, maar vooralsnog lijkt het me dat we nog niet zo ver zijn.
De laatste berichten die ik heb gezien over Duitland zijn niet zo positief
@7 Die rente wordt (deels) betaald aan beleggers zoals pensioenfondsen, dat is nou ook weer niet zo erg.
Verder is het zo dat de rente nu historisch laag is. Nu is het moment om geld te lenen voor investering (infrastructuur, ontwikkeling van groene energie, (taal-)onderwijs).
@5: het mag dan niet heel slecht gaan op het moment, er zijn nog wel andere dingen waar we het geld aan kunnen uitgeven behalve het verlagen van de schuld.
@6: mee eens.
@7: Je lijkt de VVD wel. de begroting is een middel, geen doel. Als je geld uitgeeft aan schuldsanering, bovenop wat nu gebeurt, dan moet dat ergens vandaan komen. Bezuinigen dus, en dat gaat ten koste van belangrijke dingen meestal. Het is een beetje vreemd om eerst geen geld meer te geven aan iets om later geld over te houden voor… wat? Iets wat je eerder niet belangrijk genoeg vond om te financieren? Bovendien verdwijnt het geld niet, maar komt in de economie terecht, en vloeit deels weer terug als belastingen.
Let ook op dat je ook al geld kan verdienen door veel schulden te maken in tijden van lage rente door schuld met hoge rente te vervangen door schuld met lage. En zoals gezegd is een overschot niet noodzakelijk om het schuldpercentage te laten dalen.
Dit is een test http://www.geencommentaar.nl/2011/08/16/help-het-begrotingstekort-smelt/#comment-133597
En nog een test #6 ja.
asdfasdf#5 en asdfasdf/#4
#2 werkt? En dit (#4) Links
#3 #4,#5
In vervolg op @9: de staatsschuld mag niet te ver dalen. Dan hebben onder andere pensioenfondsen namelijk geen toegang meer tot veilige beleggingen in de vorm van staatsobligaties. De staatsschuld is weliswaar een schuld die we met z’n allen hebben, maar als die schuld voor een belangrijk deel aan onszelf is, is er niet zoveel aan de hand.
Dit is een van de reden waarom niemand panikeert over de idioot hoge staatsschuld van Japan van 200% van het bbp. De Japanners zelf zijn namelijk de grootste eigenaren van die schuld.
@8: Als het hier en in Duitsland goed gaat is dat reden om er voor te zorgen dat het handelsoverschot verkleind wordt – met andere woorden: wij moeten meer consumeren uit de landen waar het economisch nu niet goed gaat: Spanje, Griekenland, enz.
Dat riekt naar communistische praktijken.
@10: Als je geld uitgeeft aan schuldsanering, bovenop wat nu gebeurt
Hoezo bovenop wat nu gebeurt? Als er een begrotingstekort is, dan vindt er geen schuldsanering plaats, maar schuldvergroting. Juist in economisch voorspoedige tijden moet je dat niet doen, ongeacht de rente van dat moment (want die rente kan over een jaar veranderd zijn, terwijl je schuld niet zo snel weggewerkt is). Als het economisch moeilijk gaat, is het wat mij betreft een ander verhaal (daarom moet je ook wat sparen in gunstige tijden).
Het is een beetje vreemd om eerst geen geld meer te geven aan iets om later geld over te houden voor… wat? Iets wat je eerder niet belangrijk genoeg vond om te financieren?
Als je geld over hebt, kun je er leuke dingen mee doen maar als je geld tekort hebt (vandaar de naam begrotingstekort -> je hebt het geld niet dat je wilt uitgeven), moet je goed over je uitgaven nadenken. Dus ja, dingen die niet de moeite waard zijn als je schulden hebt, kunnen wel de moeite waard zijn als je geld over hebt. Ik weet niet hoe dat met jou zit, maar ik koop geen luxegoederen als ik een negatief banksaldo heb, maar wel als ik een riant positief saldo heb. Gek hè?
Let ook op dat je ook al geld kan verdienen door veel schulden te maken in tijden van lage rente door schuld met hoge rente te vervangen door schuld met lage
Zo kwam mijn nichtje ook laatst bij mijn oom aan: Pap, ik heb 100 euro verdiend! Goed zeg, hoe dan? Nou ik zag een broek van 300 euro die afgeprijsd was naar 200 euro! Aha en staan er nu 100 euro meer op je rekening dan gisteren? Nee 200 minder natuurlijk! …
@12: Dat kun je ook anders organiseren (staatspensioenen bijvoorbeeld, maar aan jullie is dat niet besteed, want dan moet je als staat heel beheerst in je uitgaven zijn). Los daarvan, het is een beetje van de gekke dat je als staat schulden moet gaan maken met als argument een min of meer geprivatiseerd pensioenstelsel overeind houden. Verder zoeken de pensioenen maar andere veilige beleggingen. Denk even na, zo hou je jezelf toch voor de gek, door via de belasting de groei/inflatievastheid van je pensioenfonds te betalen. Bovendien riekt dat naar de transfer van geld van arm naar rijk (er zit meer aan pensioenuitkeringen boven dan onder modaal). En dan nog mij uitmaken voor VVD’er (@10, niet @12).
@13 Ok, het is een beetje een vreemde constructie, maar inderdaad, ik vind het wel een fijne gedachte dat politici de pensioenen niet kunnen plunderen, terwijl de garantie daarvoor wel gedragen wordt door de gemeenschap. Eigenlijk zou de hele sociale zekerheid (al dan niet in de vorm van een basisinkomen) een soort staatsverzekering moeten zijn.
@13
Wat nu? Wat is daar nou communistisch aan? leg me dat eens uit. Het enige wat is zeg is dat de betalingsbalans niet eeuwig positief kan zijn voor ons en Duitsland en negatief voor andere landen. Of wil je dat al die Spanjaarden en Grieken in Nederland en Duitsland komen werken – dat lees ook wel eens uit rechtse hoek. zo van: “nou als ze geen werk vinden in Spanje dan kunnen ze toch emigreren?” … kunnen ze over 10 jaar de PvdA weer de schuld geven. [/sarcasme]
Ik zie nu pas dat de stokkende groei voorpagina nieuws is in de NRC (en vast ook wel op TV ?) – dat hadden ze dus al veel eerder kunnen weten. Mijn link is nota bene van 4 augustus.
@Bismarck: de financiën van de staat werken niet hetzelfde als de financiën van een huishouden. Voor jou persoonlijk is het misschien een goed idee om te sparen, maar als iedereen dat doet…
Ten eerste: dit zijn nog zeker geen voorspoedige tijden. Het herstel is broos, en juist de kritiek op al dat bezuinigen is dat het ons alleen maar dieper in de problemen helpt.
Ten tweede worden obligaties afgesloten met een bepaalde looptijd. De rente daarop fluctueert, maar ligt wel over de volledige periode vast. Dus als de rente nu laag is, kan je nu goedkoop lenen en daar heb je nog jaren profijt van. Dat is ook het probleem van Griekenland: de schulden die ze hadden uitstaan hadden een lagere rente dan ze nu voor hun nieuwe leningen krijgen. Dat helpt het begrotingstekort niet naar beneden. Maar voor de Nederlandse begroting kan dat dus positief uitpakken, met instandhouding van het begrotingstekort.
Het is niet zo dat we geen geld hebben. We kunnen immers leningen afsluiten. Of we ergens geld voor hebben is dus een politieke keuze (dat heb je vast wel in de gaten). Het lijkt me vrij logisch dat als je nu niet betaalt voor iets wat heel belangrijk is, het dan nog maar de vraag is of je ooit in staat bent om het wel te betalen. Je bent grafisch ontwerper en je verkoopt je computer omdat je de huur niet kan betalen, zoiets. Oftewel, bezuinig je rigoreus in de sociale zekerheid, leidt dat tot koopkrachtverlies, een recessie, minder belastinginkomsten en nog steeds een begrotingstekort. De uitgaven van de staat zijn niet te vergelijken met luxegoederen.
Het verbaasd me wel Bismarck, deze calvinistische houding tov van het begrotingstekort. Dit soort simplistische redeneringen vind je veel bij de republikeinen in de VS (we gaan het schuldenplafond niet verhogen!), de wereldeconomie ligt nog bij te komen van deze bijna dood ervaring.
@15: Oh, in #8 las ik Wat eigenlijk moet gebeuren is dat de Europese landen dit soort zaken met elkaar afstemmen. Als het hier en in Duitsland goed gaat is dat reden om er voor te zorgen dat het handelsoverschot verkleind wordt – met andere woorden: wij moeten meer consumeren uit de landen waar het economisch nu niet goed gaat: Spanje, Griekenland, enz. toch echt als een geplande economie: Als we economisch te goed gaan, moeten we de productie remmen, zodat we moeten importeren van landen waar het economisch niet goed gaat en zij moeten dan natuurlijk navenant hun productie opschroeven. Dat klinkt verdacht naar geplande economie. Maar misschien bedoel je het niet zo?
@17: ”Het is niet zo dat we geen geld hebben. We kunnen immers leningen afsluiten.”
Als je een boek leent, van wie is het dan?
deze calvinistische houding tov van het begrotingstekort. Dit soort simplistische redeneringen vind je veel bij de republikeinen in de VS (we gaan het schuldenplafond niet verhogen!),
In de VS zijn ze dan ook verkeerd bezig. Daar wordt veel meer uitgegeven dan er wordt binnengehaald. Ik zou ze daar zeker meer calvinisme aanraden wat dat betreft. Overigens niet alleen daar, maar overal waar men de schulden niet in honderden miljarden uitdrukt maar in procenten van de economie, om te verhullen hoe op de pof ze leven. Punt is dat we momenteel met een redelijke bezuiniging helemaal geen computer zouden verkopen. Er zitten in de Nederlandse begroting heel veel kostenposten die luxe-artikel zijn (/niet belangrijk genoeg zijn om er schulden voor te maken) en waarvan ik zeg, ga die maar fijn kopen als je geen schulden meer hebt.
@18
Jouw calvinisme helpt ons alleen maar verder in de put. Het is niet zo dat we ons dingen niet kunnen veroorloven maar dat we onszelf dingen ontzeggen. Als je in een recessie zit dan krimpt de economie. Mensen worden ontslagen en doen dan niets meer. Machines worden stil gezet omdat er geen vraag meer is, fabrieken worden gesloten, … enz. De “motor” van de economie valt stil. Dat is een heel ander probleem dan het niet sluitend zijn van de begroting. Dat de begroting niet sluitend is een gevolg, geen oorzaak.
Waarom is dit zo moeilijk te begrijpen?
@19: In de begroting zit heel veel geld dat niet, of bijzonder inefficiënt werkgelegendheid bevordert. Ik ga dus met die smoes niet mee.
“Jouw calvinisme helpt ons alleen maar verder in de put. Het is niet zo dat we ons dingen niet kunnen veroorloven maar dat we onszelf dingen ontzeggen. ”
Iets meer calvinisme wereldwijd had die hele crisis voorkomen.
Het consumptief krediet is gedaald relatief gezien over de afgelopen tien jaar in Nederland. Dat betekent dat de spaarzaamheid, voorkomen lenen en aanverwanten de komende tien twintig jaar weer ingeburgerd gaan raken. Want het is net als pendulum – van het extreme gaan we weer naar het andere extreme. De vraag is wanneer we die conservatieve periode waar we nu in zitten weer achter ons hebben. Ik dacht eind jaren twintig, maar dat wordt met deze voorspelling volkomen in de war gestuurd.