Seizoen 7 van Game of Thrones mag dan afgelopen zijn, maar dat betekent niet dat het geen zin meer heeft erover door te praten.
Zoals menigeen wel weet, is George R.R. Martin een geschiedsfanaat, die deze fantasywereld en de verwikkelingen daarin baseert op het Europese verleden; met name de Rozenoorlogen tussen de huizen York (Stark) en Lancaster (Lannister).
De vraag is: valt er iets van het verleden op te steken, desnoods via het vergrootglas van de fantasy?
Het nut van een tiran
Gezien het feit dat Bashar al-Assad de oorlog schijnt te hebben gewonnen, vandaag de vraag: is dat werkelijk zo erg? Want stel je voor dat het regime was gevallen, was Syrië vervolgens dan niet verwikkeld geraakt in langdurige oorlogen tussen kleinere – al dan niet jihadistische – vissen in competitie om de macht? We kunnen in Irak en Libië zien hoe dat uitpakt.
Deze uitwisseling tussen de edelvrouwe Olenna, die op het punt staat naar de andere wereld geholpen te worden door de krijgskampioen van het rivaliserende huis, dat op dat moment de troon in handen heeft en moet verdedigen tegen een coalitie van een buitenlandse invasiemacht en zo’n beetje alle overige adellijke families.
Olenna: [Y]our sister has done things I was incapable of imagining. That was my prize mistake – a failure of imagination. She’s a monster, you do know that?”
Jaime: To you, I’m sure. To others as well. But after we’ve won and there’s no-one left to oppose us, when people are living peacefully in the world she built, do you really think they’ll wring their hands over the way she built it?
Het zou zomaar over Assad en z’n vatbommen, gifgas en martelkerkers kunnen gaan. Het is makkelijk die vraag van Jaime weg te wuiven; maar valt orde onder een meedogenloze dictator niet te verkiezen boven leven in een permanente staat van burgeroorlog?
Hobbes’ pleidooi voor het geweldsmonopolie
Thomas Hobbes, die als koningsgezinde op de vlucht sloeg, vlak voor de Britse burgeroorlogen (1642–1651) uitbraken, meende van wel.
In een dictatuur kun je in ieder geval naar de markt om aardappelen te halen, en kan de koopman van punt A naar B reizen zonder vrees voor gewapende bendes. Ja, hij zal de vertegenwoordigers van het regime nu en dan wat geld moeten toestoppen, maar de kans dat ‘ie zomaar in enen dood langs de kant van de weg eindigt is een stuk geringer in een dictatuur dan gedurende een burgeroorlog.
Wij kunnen ons hier in Nederland niks meer voorstellen bij permanente burgeroorlog en anarchie, bij strijdende facties die zomaar kunnen besluiten dat jij ‘bij de vijand’ hoort en je standrechtelijk executeren. Het is veel makkelijker om de wereld op te delen in de krachten van goed en kwaad, waarbij meedogenloze tirannen het kwaad belichamen (en de rebellen dus de krachten van het goede).
Het is die naïeve voorstelling van hoe de wereld in elkaar steekt, waar Martins fantasywereld ons vragen bij leert te stellen.
Reacties (15)
Ik dacht dat GoT ging om tieten.
@1: GoT = Gaat Over Tieten
Ik lees dit toch niet echt van prediker op Sargasso hè?
You come on for the tits, you stay for the history lessons.
G.R.R. Martin (geschiedsfanaat) wordt ook wel de J.R.R. Tolkien (hoogleraar Anglo-Saksische talen) van Amerika genoemd. Ik denk dat vooral iets zegt over het verschil tussen Amerikaanse en ENgelse/Europese cultureel-historisch besef. Ikzelf krijg altijd enorme jeuk van de aperte anachronismen in Amerikaanse ridderliteratuur en dito films.
Wat heeft deze gast nou aan? Een ruimtepak?
Een historisch verantwoorde ridder – sorry dames
Je kunt natuurlijk in de verdediging springen dat het hier om fantasy gaat en dat anachronismen en historische aberraties zijn toegestaan, maar dat zou ook het gebruik van telefoons in dergelijke films rechtvaardigen.
@mezelf: Ik neem alles terug.
https://www.youtube.com/watch?v=UXtNKPpbzfg
Game of Thrones = fanfiction
Ninety Shades of Grey = fanfiction
Alles door Dan Brown = fanfiction
Volgens mij heb ik het probleem gevonden.
@6: Zeker weten dat ‘Les Visiteurs’ geen remake is? ;)
@5 Zo te zien een met was bewerkte wambuis, een borstharnas en schouderbescherming.
Dat harnas en de schouderbeschermers hebben dan nog een laag leer bovenop; da’s eigenlijk het enige waar ik het praktische nut niet van inzie. Sterker nog, je wilt juist dat een slag of stootwapen daar vanaf glijdt ipv in bijt.
Wat de kleur betreft: het past wel bij de cultuur van de Iron Islands (ze lijken daar nogal chagrijnig); maar zoals Nikolas Lloyd aka Lindybeige van Youtube – ik meen een echte historicus – opmerkt: ook in de middeleeuwen hielden mensen van bont gekleurde kleding, werden ze vrolijk van namelijk; en het beeld dat iedereen in grauwe lompen liep, klopt niet.
Kijk, wij noemen het wel de Dark Ages, en denken aan pest en honger, maar zelf beleefden mensen dat natuurlijk niet zo.
Vraag is natuurlijk wel in hoeverre George RR Martin verantwoordelijk kan houden voor de kostuumontwerpen op de show. Volgens mij ging hij vooral over het script, nou ja de eerste drie seizoenen ofzo dan. Inmiddels is de serie min of meer ontaard in een soapserie met draken en ijszombies.
@0 Het kan wel zijn dat Assad op de korte en misschien zelfs middellange termijn voor minder doden zorgt, maar hier in Europa en de VS heeft democratie – vaak bereikt na bloedige oorlogen – wel enorm veel levens gescheeld. De vraag is of dezelfde mate van vooruitgang (b.v. medische wetenschap) was bereikt onder een dictatoriaal systeem.
Ergo, mensen die niet dood gaan halen het nieuws niet.
@10 Dat is niet helemaal juist.
Onze liberale democratie is een proces geweest van honderden jaren aan emancipatiebewegingen, uit diverse lagen van de bevolking die meer economische invloed kregen en daardoor meer politieke invloed afdwongen; of die door het systeem langzaam de ellende in werden gedraaid en dat niet meer pikten.
Nu en dan ging dat gepaard met grof geweld, zoals gedurende de Franse revolutie in 1789 – welke al snel ontaarde in staatsterreur en werd gevolgd door door een republikeinse dictatuur: van Napoleon. Maar ’t gaf andere vorsten vermoedelijk wel te denken ja. Zou dit ook bij ons kunnen gebeuren?
In 1848 waren er allerlei revoltes en onlusten in tal van Europese landen, die de machthebbers ertoe brachten het politieke systeem te liberaliseren. Geerten Waling schreef zijn proefschrift over de koortsachtige stemming: ‘1848 – Clubkoorts en revolutie: democratische experimenten in Parijs en Berlijn‘.
Nu is het punt: de Arabische wereld kent bij mijn weten geen eeuwenlange filosofische en culturele traditie waarin de autonomie van het individu steeds belangrijker wordt. Voor zover dat soort ideeën al de ronde doen, komen die ideeën van buiten, uit het Westen.
Shadi Hamid, die onderzoek doet naar islamistische politieke bewegingen, heeft opgemerkt dat in de meeste moslimlanden, de grote massa niet liberaal denkt. Democratie leidt daar niet noodzakelijk tot liberalisme: kijk maar naar Turkije. Die heeft geen liberale stroming van naam. Zelfs de Gülenisten daar zijn niet liberaal.
Egypte idem dito. Syrië likewise. En hetzelfde geldt voor Rusland: men wil daar een sterke man, volk en vaderland. Zelfs in de VS en Europa is er een onderstroom die daar naar verlangt. Zie de twintig zetels voor Wilders, zie de overwinning van Trump, zie de populariteit van het Front National in Frankrijk. Etnonationalisme en een sterke leider, jeuh!
Maar ik dwaal af. Punt is even: democratisering zou volgens Hamid heel wel tot politieke islamisering kunnen leiden. Nou ja, je hebt dat kunnen zien in Egypte: daar kwam de Moslimbroederschap aan de macht, en die gedroeg zich binnen de kortste keren net zo nepotistisch als de militaire junta daarvoor; die het volk handig bespeelde, en binnen de kortste keren het stokje weer overnam.
En nu verdwijnen honderden activisten achter de tralies, geen haan die er naar kraait, want men is allang blij dat er weer brood op de plank is.
@11: Het is heel verleidelijk om jezelf als het eindpunt, of in ieder geval de tijdelijke culminatie, van de geschiedenis te zien. Ik ben het met je eens dat er vooruitgang is geboekt, maar ik denk ook dat er iets anders speelt: hier in NW Europa zijn we gewoon eigenlijk ook al die tijd min of meer hetzelfde gebleven qua mentaliteit. M.a.w. de democratie en de neiging om het individu tot uitdrukking te laten komen was min of meer altijd al aanwezig.
Kun je roepen: oorlog tegen de katholieken, hoekse en kabeljauwse twisten, Calvijn, en dan zeg ik: Erasmus, Spinoza, Descartes, Coornhert, Duerer, Hieronimus Bosch. Die waren niet het gevolg van een of andere ‘emancipatie-beweging’ – die deden gewoon hun ding in een omgeving die daar misschien af en toe wel eens naar fronste, maar ze in ieder geval hun gang liet gaan.
Dus ja, de Islamitische wereld heeft nog geen ‘emancipators’ gehad, maar ergens ben ik ook bang dat ze die gewoon niet zullen gaan krijgen.
.
Een dictator kan en zal de prijs van regime change zo hoog mogelijk willen maken. In Irak bleek de prijs al enorm hoog en dat is er ook aan de hand in Syrië. Een dictatuur heeft tientallen jaren om dat voor te bereiden, om zichzelf in te graven.
En wat we zien is een internationale gemeenschap die niet op één lijn zit, met Rusland dat Syrië openlijk steunt.
Robert Soeterik voorspelde al in 2011 hoe enorm hoog de prijs zou zijn van regime-change in Syrië. Dat die regering gewoon vrij stevig in het zadel zat.
Ook heeft de dictator handig gebruik gemaakt van de opkomst van IS.
Ook aan de vluchtelingen stroom zien we hoe enorm hoog die prijs ook voor Europa is.
@12 Dat lijkt me een fictie. We zijn hier geneigd om de democratie terug te voeren tot Athene, maar de enigen die in Athene wat in de melk te brokkelen hadden, waren volwassen, mannelijke Atheense burgers die hun militaire training hadden voltooid. Alle slaven, vrouwen, boeren en buitenlui telden niet mee. Houd je nog 10%-20% over.
Voor Aristoteles was slavernij gewoon hartstikke natuurlijk. Veel mensen waren nou eenmaal als slaaf geboren; omdat dit hun natuurlijke bestemming was.
Gedurende de Middeleeuwen gold het feodalisme. De vorst had zijn positie en dus een claim op het hele land gekregen van God zelf, en die verpachtte dat weer uit aan zijn leenmannen, die het weer uitdeelden aan zijn leenmannen. Onderaan die piramide zaten de horigen, die ‘bescherming’ kregen in ruil voor een flink deel van de oogst.
En die zaten volgens de intelligentsia van die tijd nou eenmaal in die lage positie omdat dit hun natuurlijke bestemming was.
In feite was het een alomvattend maffiasysteem, waarbij de maffiabazen de overheid vormen. Daar kwam verandering in doordat de economische verhoudingen in de loop der tijd veranderden: de steden werden steeds zelfstandiger, en konden hun eigen militaire bescherming betalen.
In dat milieu kan een Erasmus floreren, en die gaat dan wat anders nadenken over het individu en diens verhouding tot de samenleving.
Maar denken we een paar eeuwen terug aan de monnik Anselmus van Canterbury, die tegen het einde van de 11e eeuw ‘Cur Deus Homo?’ schrijft, een vertoog waarom God mens moest worden, dan gaat deze zelfs in z’n theologie nog uit van feodale verhoudingen.
In het feodale systeem was het een halsmisdrijf als een laaggeplaatste horige zijn heer sloeg, laat staan de vorst. Je kon dan zomaar op het rad eindigen, en terecht vond men toen.
Andersom was minder een probleem: als een lokale edelman een horige dood laat knuppelen om zijn voeten aan het lichaam te warmen; wie zal ‘m tot de orde roepen?
Zo is het volgens Anselmus ook met de mens die zondigt. Die zondigt tegen God. God is de ultieme Heer. Zijn glorie is onmetelijk en onbevattelijk groot. Dat betekent dat de schanddaad die de mens begaat tegenover God door te zondigen – eigenlijk je Heer in het gezicht slaan – met geen straf uit te wissen valt; nog niet door (honderd)duizend gruwelijke doden te sterven, vandaar ook dat de martelingen in de hel eeuwig zijn.
Nou, en daarom moest er dus een eeuwig Wezen (God zelf dus) mens worden om die straf in een middagje uit te boeten, zodat wij mensen nu vrijuit kunnen gaan. Volkomen logisch toch?
Ja, in de 11e eeuw met z’n feodale structuren is dat logisch inderdaad. In de 15e en 16e eeuw, in een stedelijke omgeving, al een stuk minder.
Dus tja, als jij zegt…
… dan zeg ik: anachronistische lulkoek. Da’s historisch gewoon aantoonbaar onjuist.
@0 en in aanvulling op @10:
Het lijkt erop dat de huidige Assad geen geslaagde dictator is, want het is al jaren oorlog in zijn land.
Dat leidt niet alleen tot doden, maar ook tot rechteloosheid en vluchtelingen.