Gaan Obama’s nieuwe bankmaatregelen helpen?

President Obama lijkt na een jaar eindelijk klaar om de banken aan te pakken. Ongetwijfeld aangespoord door berichten over nakende miljardenbonussen en een pijnlijk verlies in Massachusetts en om te proberen een nieuwe financial meltdown te voorkomen, stelt Obama een combinatie van maatregelen voor.

In de eerste plaats moeten banken die gered zijn door de overheid een extra belasting gaan betalen. Die moet negen miljard dollar per jaar opleveren. Klinkt leuk, maar gezien de bedragen waar het in de grote banken om draait valt dit in de categorie klein bier.

Zijn tweede maatregel is een heel stuk interessanter. Banken die op enigerlei wijze tegoeden hebben die door de overheid gegarandeerd zijn, mogen die niet gebruiken om mee te handelen. Ongetwijfeld is deze maatregel mede ingestoken met de ervaring van het afgelopen jaar in het achterhoofd, waarin banken toegang hadden tot supergoedkope federale kredieten. Die kredieten gebruikten ze gewoon om uitgebreid te handelen en daarmee enorm grote winsten te halen; winsten waaruit nu bijvoorbeeld de bonussen betaald worden. Om een idee te geven; Goldman Sachs bespaarde zichzelf alleen op die goedkope kredieten een miljard dollar. Ook zorgt de maatregel dat reguliere banken geen tegoeden van hun klanten kunnen gebruiken om geleveraged, dus in combinatie met forse externe gelden, allerlei deals te doen. Een verstandige maatregel zou je dus op het eerste gezicht zeggen.

Hoe begon de crisis?
Maar als je terugkijkt op de financiele crisis, dan waren de eerste banken die er last van kregen de investment banks. Eerst Bear Stearns, die op de rand van faillissement overgenomen werd en vervolgens Lehman Brothers, die wel volledig onderuit ging. Nadat ook Merrill Lynch overgenomen werd, waren Morgan Stanley en Goldman Sachs uiteindelijk de enige twee die de shake out overleefden. Het interessante is dat de investment banks banken waren die geen reguliere spaarders hadden. De facto hadden zij helemaal geen door de overheid gedekte tegoeden. Zij zouden dus onder de nieuwe regels net zo vrolijk kunnen blijven handelen. Een investment bank kan dus ook met deze nieuwe regel zomaar aan het begin van een nieuwe financiele crisis staan.

Als we nog een crisis verder terugkijken, naar 1998, zien we dat het niet eens in de bankensenctor mis hoeft te gaan om tot schokken in de financiele wereld te leiden. In 1998 ging het hedgefund Long Term Capital Management kopje onder, na wat al te roekeloze speculaties in roebels, wat leidde tot een verlies van 4,6 miljard dollar. Slechts doordat de grote spelers op Wall Street gezamenlijk een reddingsactie organiseerden werd verdere schade in andere financiele sectoren voorkomen. Ook dit is een situatie die door de nieuwe regelgeving waarschijnlijk niet voorkomen zou worden.

Andere opties
Kortom, misschien een goede stap, maar zeker niet de ‘silver bullet‘ waar je op zou hopen. Wat dan wel? Splitsen en klein houden is door sommigen geopperd. Ook daar is de vraag of dit helpt. Paul Krugman merkt terecht op dat de crisis in begin jaren ’30 begon met een run op de 28ste bank van het land.

Waarschijnlijk het meest verstandig is het aan banden leggen van leverage, ofwel de verhouding van schuld en eigen vermogen die een bank mag hebben. In 2004 werd banken nog toegestaan om hun leverage ratios te verhogen van 12 tegen 1 naar 25 tegen 1, ofwel 25 vreemde dollars tegen 1 eigen dollar. Dit verhoogt de rendementen gigantisch in goede tijden, maar maakt de risico’s in slechte tijden ook veel groter en heeft ongetwijfeld bijgedragen aan de grote problemen van de banken.

Hoe werkt leverage?
Voor wie het principe niet kent; het gaat als volgt: stel je wilt 100 miljoen investeren in een bedrijf. Dat kan je zelf ophoesten en als het bedrijf dan 110 waard wordt heb je 10 miljoen winst gemaakt. Stel nou dat je niet zelf die 100 miljoen neertelt, maar slechts 10 en er 90 miljoen bijleent. Dan ben je 9 tot 1 geleveraged. Het voordeel is nu dat als het bedrijf wederom 110 waard wordt, je de zaak weer verkoopt, de 90 afbetaalt en je 10 miljoen verdubbeld hebt, 100% rendement. Als je dus 100 miljoen in je zak had gehad had deze grap tien keer kunnen uithalen en in plaats van 110, 200 miljoen kunnen hebben. Het vervelende is natuurlijk dat het ook precies andersom kan uitpakken. Je investeert 100 miljoen en het wordt 90. Vervelend als alle 100 van jouw afkomstig waren, maar nog vervelender als je het grootste deel geleend had. Stel je had tien keer 10 miljoen geinvesteerd, elke keer 90 miljoen bijgeleend en alles gaat 20% onderuit. Dan ben je niet alleen alles kwijt, je staat zelfs dik in de min. Kortom, als het goed gaat, stijgen je verdiensten de pan uit, maar als het misgaat, gaat het ook meteen goed mis.

Als banken tot meer dan 25 keer hun eigen inzet mogen bijlenen, dan zijn ze uitermate kwetsbaar voor schommelingen in de prijzen van hun investeringen. Deleveragen is dus een goede manier om ze minder kwetsbaar te maken. Maar het heeft nog een aardig neveneffect. Als ze minder schuld kunnen inzetten, gaan in de goede jaren hun winsten omlaag. En laat dat nou een uitermate effectieve manier zijn om de salarissen enigszins te matigen!