ACHTERGROND - Halbe Zijlstra (VVD) zei in Buitenhof vorige week dat ‘In dit land hebben we enorm veel zaken die via de overheid geregeld worden, en toch hebben we in dit land ook anderhalf miljoen mensen die eenzaam zijn. En hoe kan dat nou samengaan?’
Dat is een…
maar:
deze uitspraak is lastig te controleren. Eenzaamheid is een gevoel, waardoor het moeilijk objectief te meten is.
Een bekende naam op het gebied van wetenschappelijk onderzoek naar eenzaamheid is professor De Jong Gierveld. Zij heeft een zogenaamde ‘eenzaamheidsschaal’ ontwikkeld, waarin aan de hand van 11 stellingen een beeld kan worden verkregen van of iemand eenzaam is. Aan de hand van de stellingen van De Jong Gierveld doet TNS Nipo, in opdracht van Coalitie Erbij, jaarlijks onderzoek naar eenzaamheid in Nederland.
Uit de laatste editie (2012) blijkt dat 11% van de Nederlanders zich sterk eenzaam of zeer sterk eenzaam voelt. Het onderzoek is gedaan onder volwassen Nederlanders. Dat waren er in 2012 13,2 miljoen. 11% daarvan komt inderdaad neer op 1,5 miljoen eenzame mensen. 11% van de totale bevolking komt neer op 1,8 miljoen mensen.
Tellen we echter ook de mensen mee die zich ‘matig eenzaam’ voelen, dan is zelfs meer dan de helft van de Nederlanders eenzaam.
Zijn we de laatste jaren eenzamer geworden?
TNS Nipo voert dit onderzoek sinds 2008 uit, en het beeld blijft min of meer hetzelfde. Dit zien we ook terug in bijvoorbeeld cijfers van het CBS. CBS heeft geen directe cijfers over eenzaamheid, maar houdt wel gegevens bij over de maatschappelijke participatie en sociale contacten van mensen. Op de vraag of mensen zich van andere mensen geïsoleerd voelen, antwoordt 90% ‘nee’, 7% ‘soms’ en 2% ‘ja’. Deze verhouding is ook al jaren min of meer gelijk.
Kunnen we iets zeggen over de achtergrond van deze eenzame mensen?
In het rapport van TNS Nipo worden geen cijfers getoond over de persoonskenmerken van de eenzame mensen. Wel wordt een profiel geschetst van de groep ‘sterk en zeer sterk eenzamen’. Hieruit blijkt dat het aandeel mannen en vrouwen binnen deze groep even groot is. Ook zijn alle leeftijden gelijk vertegenwoordigd, met uitzondering van de groep 18-25 jaar. Onder jongeren komt relatief weinig eenzaamheid voor. Ook wonen de (zeer) sterk eenzamen over het hele land verspreid, en komt eenzaamheid in alle lagen van de bevolking voor, al is het wel sterker in de lagere sociale klasse.
Zijlstra doet deze uitspraak vanuit zijn gedachte dat de verzorgingsstaat in Nederland te groot is. Gezien de spreiding van eenzame mensen, kun je je afvragen in hoeverre er een direct verband is tussen het overheidsbeleid en eenzaamheid.
Bronnen:
TNS Nipo
VU Amsterdam: eenzaamheidsschaal
CBS Statline: Maatschappelijke participatie; sociale contacten, kerkelijke gezindte
Via The Fact Club.
Reacties (7)
Helaas het eerste deel van de stelling vergeten: “In dit land hebben we enorm veel zaken die via de overheid geregeld worden”
Gezien het adagio van “eigen verantwoordelijkheid” van de afgelopen jaren en de overigens al veel eerder ingezette terugtrekking van de overheid (denk bv. aan het ziekenfonds en allerlei toeslagen die tegenwoordig via de belasting lopen, maar die je toch echt jaarlijks zelf moet regelen, alsmede de vele privatiseringen sinds de jaren ’90), vind ik het toch wel erg makkelijk om dat deel voetstoots voor waar aan te nemen. Ik heb zelf de indruk dat de overheid heel weinig voor me regelt.
En het buitenland bestaat weer eens niet, dus vergelijkingen die een en ander in perspectief zouden zetten, zijn niet nodig.
Of het nou een feit is of een fabel, het is een bizarre uitspraak van Zijlstra.
“We hebben in dit land misschien wel het grootste aantal sloten en vijvers ter wereld, en toch wordt er nog steeds veel thuis geklust.”
“Het mobiele telefoonverkeer neemt toe, maar de mantelzorg is daarmee nog niet geholpen, zelfs niet voor de wat oudere kinderen.”
“We zien in dit land, wat zeg ik, we zien overal ter wereld volop feiten, en toch blijken er ook nog steeds fabels verteld te worden.”
Het is misschien dan wel een feit, maar het is niet een relevant feit, want de omvang van de groep is nauwelijks van belang in het betoog van Zijlstra. Hij had net zo goed een half miljoen kunnen noemen, of twee. Kern van zijn betoog is dat ze (wellicht) eenzaam zijn omdat de overheid ze alles uit handen neemt en ze niet meer de contacten hebben die nodig zijn voor meer zelfredzaamheid. En dat is dus de bewering die je moet checken, niet hoeveel mensen er eenzaam zijn.
Dan kom je eerst bij de vraag hoeveel van die eenzame mensen uberhaupt bij de overheid aankloppen voor bepaalde soorten hulp.
En hoeveel er ondanks veel hulp toch niet eenzaam zijn. Pas dan mag je beginnen enige verbanden te vermoeden.
Maar ook kom je dan bij de vraag die @1 stelt: wat doet de overheid dan eigenlijk voor die mensen? We zitten dan 20 minuten in het gesprek met Zijlstra in Buitenhof, en er is nog geen voorbeeld voorbij gekomen van (nuttige) hulp van de overheid die (helaas) mensen eenzamer maakt.
Mijn conclusie is: door een (toevallig correct) groot getal te gebruiken krijgt een onbewezen redenering meer “gewicht” en wordt men ook om de tuin geleid (men hoort 1,5 miljoen en denkt hola, dat is veel – dat is ernstig, in plaats van de onzin te horen die wordt verkondigd.)
Quote:
“…….Ook zijn alle leeftijden gelijk vertegenwoordigd, met uitzondering van de groep 18-25 jaar. Onder jongeren komt relatief weinig eenzaamheid voor. ………….”
Dit bevreemd mij toch wel wat, omdat ik toch het idee heb dat de groep alleenstaande oudere relatief veel eenzamen zullen voorkomen.
Zeker als ze niet mobiel zijn:
Hulp die geen tijd meer krijgt om meer dag goeden dag en tot ziens te zeggen.
Sommige genieten zelfs als ze met een gebroken been of iets dergelijks een poosje in een ziekenhuis moeten liggen.
Over de groep die in een verpleeghuis gevangen zit zullen we het maar niet hebben. Ze worden zelfs niet gelucht, iets waar men zelfs in een gevangenis recht op heeft.
Volgens H.Z. heeft de overheid dit blijkbaar geregeld; jammer dat het zo beroerd gebeurt ;-)
Als je ouders zijn overleden alsmede je vrouw, ook al je zusters en al je broers.
En als van al je zwagers er nog maar èèn in leven is.
Dàn, ja dàn pas mag je je eenzaam voelen.
Net als ik.
@0 laatste zin hoe kan dit samengaan en @1 zoveel gebeurt er nou ook weer niet.
De Bulgaren die er vandoor zijn gegaan met onze huurtoeslag voelen zich vast niet zo eenzaam op deze 11stellingenschaal.