Kan het ooit wat worden met Europa als er meer dan 80 verschillende talen worden gesproken?
EU-commissaris voor meertaligheid Androulla Vassiliou (Cyprus) maakte gisteren de resultaten bekend van een Eurobarometer onderzoek naar het taalgebruik van de Europeanen. De diversiteit in talen in Europa is een lastige hobbel in het integratieproces. Vassiliou was daarom blij met de steun voor haar streven om alle burgers minstens één, maar liever nog twee vreemde talen te laten spreken. Bijna driekwart (72 %) is het met die doelstelling eens en 77 % meent dat het een politieke prioriteit zou moeten zijn. Het slechte nieuws was echter dat we daar nog heel ver van af zitten.
Uit tests bij schoolgaande tieners in 14 Europese landen blijkt dat slechts 42 % vaardig is in hun eerste vreemde taal en nauwelijks 25 % in hun tweede. Een significant aantal, 14 % voor de eerste vreemde taal en 20 % voor de tweede, haalt zelfs niet het niveau van “basisgebruiker”. Het aantal leerlingen dat vaardig is in een eerste vreemde taal varieert van 82 % in Malta en Zweden (waar Engels de eerste vreemde taal is) tot slechts 14 % in Frankrijk (waar Engels wordt geleerd) en 9 % in Engeland (waar Frans wordt geleerd). In Oost-Europese landen is het aandeel van degenen die ten minste één vreemde taal spreken sinds de vorige meting in 2005 aanmerkelijk gedaald. In de communistische tijd beheerste iedereen Russisch of Duits. Zover is het met het Engels nog lang niet.
Taalvaardigheid in minstens één vreemde taal mag dus best een politieke prioriteit genoemd worden, zeker als we zien dat steeds meer mensen voor hun werk, opleiding of om andere redenen vaker de grens over moeten.
Een ander probleem, dat mevrouw Vassiliou gisteren niet noemde, is gelegen in de situatie van minderheidsgroepen in verschillende landen van wie de eerste taal, de moedertaal, niet of nauwelijks erkend wordt: een bron van etnische conflicten waaraan de Europese Unie met haar vredestraditie ook wel wat meer aandacht zou kunnen besteden.
De Europese Unie heeft 23 (binnenkort, als Kroatië toetreedt, 24) officiële talen. Dat zijn de talen die in het Europese Parlement worden gesproken, waarin burgers met de EU kunnen communiceren en waarin officiële documenten worden vertaald. Enkele talen zijn daarnaast alleen erkend voor de communicatie met burgers, zoals het Catalaans. De EU erkent de diversiteit van de Europese talen en beschermt ook de ongeveer 60 minderheidstalen die in diverse landen worden gesproken, zoals het Nederlands in Frankrijk, het Duits in Denemarken, het Romani in diverse Oost-Europese landen en het Saami in enkele Scandinavische landen. Talen van migranten zijn hierbij niet meegerekend. De EU sluit zich voor de bescherming van minderheidstalen aan bij het Verdrag van de Raad van Europa uit 1992.
Die bescherming is urgent in tal van conflicten over taalgebruik die sterk gelieerd zijn aan etnische conflicten. Naast onenigheid over het taalgebruik van migranten kennen veel Europese landen nog steeds heftige conflicten over talen van verschillende groepen autochtonen. En dat kan ver gaan. De Belgische taalkwestie heeft het land zo ongeveer gespleten. Het gaat ook zeker niet altijd over kleine geïsoleerde groepen. In Spanje bijvoorbeeld om de Basken en de Catalanen. Het Catalaans wordt vooral in Barcelona en omgeving door 11,5 miljoen mensen gesproken. Het is ondanks conflicten met de centrale regering in de deelrepubliek Catalonië een officiële taal waarin kinderen ook worden onderwezen. Daar kunnen de Russen in de Baltische staten, waar zij een aanzienlijk deel van de bevolking uitmaken, voorlopig alleen maar van dromen.
Kleinere, of minder machtige groepen, hebben het vaak moeilijker. Zes jaar geleden werd de Slowaakse Hedvig Malina door skinheads in elkaar geslagen omdat ze in een openbare gelegenheid haar moedertaal, Hongaars, sprak. Ze diende een klacht in, maar kreeg lange tijd geen gehoor omdat de autoriteiten de taalkwestie niet erkenden. De acties van de Slowaaks-Hongaarse krant Új Szó hebben er uiteindelijk voor gezorgd dat haar nu recht is gedaan. Terwijl Slowakije de Hongaarse minderheid dwarszit proberen Hongarije en andere Oost-Europese landen het taalgebruik van de Roma te onderdrukken. In Litouwen verdwijnt het Pools uit het straatbeeld. Dit alles leidt tot regelmatig terugkerende binnenlandse onlusten en spanningen tussen staten die ‘hun’ minderheden aan de andere kant van de grens niet in de steek willen laten. En al die brandhaarden zitten vervolgens een verdergaande Europese integratie in de weg.
Als je nog moet vechten voor erkenning van je moedertaal zul je minder enthousiast aan het werk gaan met een tweede of derde taal. Je moedertaal is deel van je identiteit. Als je je niet in je moedertaal kunt uiten is de oproep van mevrouw Vassiliou om ter wille van de Europese integratie een tweede en derde taal te leren waarschijnlijk een brug te ver. Bescherming van minderheidstalen is dus geen onbelangrijke opdracht voor de Europese politiek. Diversiteit is van meet af aan een belangrijke waarde geweest in de Europese samenwerking. Gelijkschakeling was nooit een doel. De Europese Unie raakt haar draagvlak kwijt als de culturele diversiteit wordt genegeerd. En dat geldt op de eerste plaats voor het middel waarin de cultuur wordt uitgedrukt, de taal.
Reacties (8)
De schrijver lijkt te suggereren dat het wat met Europa, hij bedoelt het gedrocht EU, moet worden.
Nou, dat gedrocht is ter ziele.
Politici doen alleen nog alsof het gedrocht nog leeft, gebruikelijk in totalitaire staten, als de dictator dood is moet de rust blijven tot achter de schermen de opvolging is uitgeruzied.
En met talen heeft het niets te maken, ook in België niet.
Het Belgische probleem is simpel, vroeger was Wallonië het rijke deel, daar spraken ze inderdaad Frans, mijnen en industrie, nu zijn de Vlamingen de rijken, en willen niet voor de Walloniers betalen zonder zeggenschap.
Die Walloniers voelen zich nog steeds de beteren, ondanks dat ze de hand op moeten houden.
Eigenlijk de EU in een notedop, Duitsland wil ook niet betalen voor de Grieken zonder iets te vertellen te hebben.
Ook is de taal natuurlijk niet de oorzaak van grote economische verschillen, dat zit in cultuur, ligging, natuurlijke hulpbronnen, etc.
De taal is daarbij alleen een symbool, waar de schrijver het over heeft is wat in het Duits heet ‘Kurieren am Symptom’.
Voor een “simpel” probleem leg je de Belgische taalkwestie wel erbarmelijk slecht uit. Misschien symptomatisch voor je verkeerde kijk op dit hele stuk.
Ik probeerde uit te leggen dat er geen Belgische taalkwestie is.
Wat er zo moeilijk is aan die uitleg ontgaat me.
Europese samenwerking in een hecht verband van staten en burgers is noodzakelijk – en voor een groot deel al een feit- om in Europa voor alle inwoners een redelijk welvaartsniveau te kunnen handhaven en belangrijke problemen op het gebied van milieu, energie en infrastructuur op te kunnen lossen. Tot nu toe ontbreekt er voldoende draagvlak voor die samenwerking, waarvan Servetius getuigt. Taalproblemen spelen hierbij ook een rol. Natuurlijk leggen economische en financiële machtsverhoudingen een groter gewicht in de schaal. Maar ik probeer duidelijk te maken dat als het om het draagvlak bij de burgers gaat het culturele aspect, o.a. de taal niet verwaarloosd mag worden.
” Europese samenwerking in een hecht verband van staten en burgers is noodzakelijk – en voor een groot deel al een feit- om in Europa voor alle inwoners een redelijk welvaartsniveau te kunnen handhaven en belangrijke problemen op het gebied van milieu, energie en infrastructuur op te kunnen lossen. ”
Dit is het soort beweringen waar eurofielen hun geloof op baseren.
Het lijkt op de heilige drieëenheid.
Het is net zoiets als zeggen dat kolen en diamant hetzelfde is, elke idioot ziet dat het niet waar is.
Het EU geloof heeft ons in de grootste ellende gebracht, de echte ellende komt nog, maar het geloof is er tegen bestand.
Vanmorgen bij het nieuws weer twee grootse EU wapenfeiten, wie ziek is tijdens vakantie hoeft geen vakantiedagen op te nemen, en EU regels gaan boven Belgische uitverkoopregels.
Belangwekkende zaken, die de landen niet kunnen regelen, daar zijn ze te dom voor.
De enige die iets verstandigs zei hedenmorgen was Merkel, haar collega’s van Italië en Frankrijk, weet niet eens meer wie de derde was, willen dat de EU, wij belastingbetalers dus, rechtstreeks geld geven aan Spaanse banken.
Merkel legde uit dat zij als Duitse bondskanselier geen enkele zeggenschap heeft over Spaanse banken, alleen over Duitse, en dus geen geld kan geven aan Spaanse banken.
Zou de schrijver ook betaald worden door de bende van Brussel, met ons geld, om ons zand in de ogen te strooien ?
Ik ben helemaal niet tegen samenwerking, met wie dan ook, waar ik tegen ben is een monster als de VS op te richten.
De wereldgeschiedenis was heel anders verlopen als de Zuidelijke staten zich in vrede hadden kunnen afscheiden.
Het had, denk ik, twee wereldoorlogen gescheeld.
Europa loopt geografisch tot de Oeral en de Bosporus, niet tot de Jordaan.
Wat we bij de EU zien is het omgekeerde.
Wat betreft het EU draagvlak, de drie referenda die gehouden zijn over de zogenaamde EU grondwet, met volkslied en vlag, waren alle drie afwijzend.
Taal is een eerste vereiste bij samenwerking tussen staten, dat wordt zwaar onderschat. Leer je talen en je hebt een begin, daarna kun je de mores van een volk en land leren kennen. Teach your Children well! Mooie song trouwens ook :)
Ik leerde inderdaad nog drie vreemde talen.
En mijn vrouw spreekt spaans.
Daarom begrijp ik misschien dat de EU een grote vergissing is.