EU handelt met Palestijnse staat

Minister Rosenthal frustreerde de EU met zijn weigering in te stemmen met een moeizaam verkregen compromis over een gezamenlijke verklaring in de VN Commissie voor de Mensenrechten.  Hij verwijdert zich daarmee van de broze consensus die er in Europa bestaat over Palestina, zoals die ook gisteren opnieuw tot uitdrukking kwam in een resolutie van het Europese Parlement in Straatsburg. Het parlement dringt aan op eensgezindheid rond de positie van Palestina en vraagt om steun voor de aanvrage van het volledige lidmaatschap van de Verenigde Naties.

Sommigen verklaren het ingrijpen van Rosenthal uit de gedoogpositie van de PVV, fel tegenstander van enige concessie aan de Palestijnen. Der Spiegel vermeldde ook nog dat Rosenthal zelf jood is en dat zijn vrouw uit Israël komt. Of het allemaal zo eenvoudig ligt is de vraag. Het zou mij niet verbazen als er ook Amerikaanse diplomatieke druk ten grondslag ligt aan de actie van onze minister van Buitenlandse Zaken. Dat Rosenthal de verklaring ‘onevenwichtig’ noemde past helemaal bij de Amerikaanse behoefte om op geen enkele wijze de indruk te wekken dat één van beide partijen in het conflict wordt voorgetrokken. Een verlammende positie die al jaren lang een oplossing in de weg staat. Het is de Amerikaanse regering er veel aan gelegen de EU wat dat betreft aan zijn kant te houden. Want de rest van de wereld staat inmiddels achter de Palestijnen. Dus is het niet vreemd als de Amerikaanse diplomaten hun stinkende best doen om waar mogelijk te verhinderen dat alle EU-landen eensgezind met een eigen geluid komen.

De eensgezindheid die in de VN-mensenrechtencommissie ontbrak was deze week wel aanwezig bij het afsluiten van een overeenkomst met de Palestijnse Autoriteit. Maar die overeenkomst ging dan ook niet over mensenrechten maar over vrijhandel. Of het de Palestijnen veel gaat opleveren moet nog worden bezien.

Sinds 2005 onderhandelt de EU met de landen rond de Middellandse Zee over het wegnemen van handelsbelemmeringen. Op de lijst landen die hiervoor in aanmerking kwamen staat ook Palestina. In april is nu met instemming van de Europese Raad een overeenkomst gesloten met de Palestijnse Autoriteit. Deze week heeft het Europese Parlement er mee ingestemd.

De overeenkomst betreft een “heffingsvrije toegang van Palestijnse invoer naar de Europese markt van landbouwproducten, verwerkte landbouwproducten en vis en visserijproducten (meestal zonder quota). Een aantal soortgelijke producten uit de EU zullen, enkele uitzonderingen daargelaten, heffingsvrije (maar quotagebonden) toegang hebben tot Palestina.”

Op zich is dit een belangrijke stap van de EU omdat hiermee de facto uitvoering wordt gegeven aan het beleid richting een zelfstandige Palestijnse staat. Of zoals de commissie van het Europese Parlement die het besluit heeft voorbereidt het schrijft in de toelichting: “Rechtstreekse opening van de Europese markt voor Palestijnse producten is slechts de eerste stap op weg naar totstandbrenging van een Palestijnse staat, in het kader van een tweestatenstructuur en de economische ontwikkeling van Palestina.” Maar hoe gaat de handel tussen de EU en Palestina zich ontwikkelen? Zullen we straks bij het boodschappen doen nu ook de keuze krijgen om Palestijnse producten te kiezen?

Probleem tot nu toe is het feit dat Israël de handel met de Palestijnse gebieden volledig controleert, niet in het minst doordat het geen verkeer vanuit deze gebieden door de lucht of over zee toelaat. Dat belemmert een vrije ontwikkeling van de Palestijnse economie.

Een ander probleem is dat de producten uit de illegale nederzettingen ook door Israël uitgevoerd worden als Israëlische producten. Dat is nog steeds illegaal, want “producten uit de nederzettingen (mogen) niet tegen de preferentiële tarieven uit hoofde van de overeenkomst EU-Israël op de Europese markt kunnen worden gebracht” volgens de Europese Commissie. De Europese consument kan tot nu toe het onderscheid niet maken tussen legale en illegale (uit de nederzettingen afkomstige) producten. Volgens het Europese Hof zouden alle producten uit de Palestijnse gebieden alleen met documenten van de Palestijnse Autoriteit uitgevoerd mogen worden.  De Speciale Commissie van het Europese Parlement die aan de overeenkomst heeft gewerkt zegt nu dat “het aan de lidstaten is de overeenkomsten toe te passen en na te gaan of zich eventueel onregelmatigheden voordoen.”

Wat gaan de lidstaten, wat gaan Rosenthal en Verhagen, doen met deze aanbeveling? Krijgen we straks producten uit de nederzettingen in de schappen met een Palestijns vlaggetje er op? Kunnen we als consument nu wel kiezen voor de ene of de andere producent. Voor de EU is de vrijhandel op papier gerealiseerd. Maar voor de Palestijnen?