Dubieuze oliemaatschappij officieel Nederlands

ACHTERGROND - Is de Nederlandse overheid verantwoordelijk als er hier ongure bedrijven gevestigd zijn vanwege het “fiscaal vriendelijke klimaat”?

‘De Indiase regering verleende vanwege de honger naar energiebronnen in september en november 2010 de exploratierechten voor twee olievelden in de Indiase provincie Manipur aan de Nederlandse oliemaatschappij Jubilant Energy. De voorraden in Manipur worden geschat op ongeveer 460 miljard kubieke meter. Nadere overeenkomsten worden in de toekomst verwacht,’ meldde het goed geïnformeerde Jane’s Intelligence Review deze maand.

Manipur is een provincie in het noordoosten van India, geteisterd door interne conflicten en met veel geweld van gewapende oppositie en regeringstroepen. Er is wijdverbreid verzet tegen olieboringen in de regio, onder meer omdat de exploitatie voorbij gaat aan beloften van de regering (pdf)om te zorgen voor basale economische ontwikkeling in de regio.

Tegen boren

De oliewinning houdt geen rekening met de lokale machts- en eigendomsstructuren in Manipur, schrijven de auteurs. ‘Dit brengt het risico mee dat concurrerende claims op grondgebied escaleren. Er zijn belangrijke maatschappelijke bewegingen tegen deze olie-exploratie-activiteiten, en ook een aantal niet-statelijke gewapende groepen De KNA [lokale gewapende groep: Kuki Nationaal Leger, MB] verklaarde op 28 januari jl. bijvoorbeeld dat dat ze zich zullen verzetten tegen olie-exploratie in de districten Tamenglong en Churachandpur, waarop zij aanspraak maken, en die zij zien als voorouderlijk land.’

Op het internet is een vloed aan artikelen over de kwestie te vinden met argumenten tegen het boren in Manipur. Het Comité voor de Bescherming van de Natuurlijke Hulpbronnen in Manipur drong er bij de deelstaatregering bijvoorbeeld op aan om de wensen en gevoelens van de inheemse volkeren tegen de oliewinning te eerbiedigen en ook om hun rechten over hun land en de natuurlijke hulpbronnen te respecteren, en hen in staat stellen hun eigen toekomst te bepalen.

Brievenbusmaatschappij

Het is interessant dat JIR meldt dat oliemaatschappij Jubilant Energy is gevestigd in Amsterdam. Nederlandse betrokkenheid bij het conflict was tot dusver onbekend. Geen wonder, Jubilant Energy is gevestigd op het Orlyplein 10 in Amsterdam, een adres waar meer dan driehonderd bedrijven zijn gehuisvest. In feite zijn deze bedrijven niet veel meer dan brievenbussen. Vaak is er geen personeel. Het zijn administratieve vestingen, hier aanwezig vanwege het bedrijfsvriendelijke fiscale klimaat in Nederland. Dit stelt bedrijven in staat om de fiscus te ontwijken in de landen waar ze werkelijk opereren, een methode die de afgelopen maanden veel aandacht heeft gekregen. Volgens de Amsterdamse Kamer van Koophandel heeft Jubilant Energy drie entiteiten aan Orlyplein 10: Jubilant Energy International BV, Jubilant Energy (Holding) BV, en Jubilant Energy NV.

Voor een oliemaatschappij is Jubilant klein. Tussen maart 2012 en maart 2013 was het verkoopvolume zevenhonderdduizend vaten. Ook de opbrengsten waren relatief bescheiden met € 13.800.000. Het bedrijf is voornamelijk actief in India en Australië. De website geeft alleen een mailbox en het contactadres in Nederland. Jane’s Intelligence Review had dus gelijk toen het een Nederlands bedrijf noemde, in ieder geval in juridische zin. Dit roept de vraag op of Nederland controle heeft over de activiteiten in het door interne conflicten geteisterde Manipur. Maakt de wetgeving in belastingparadijs Nederland de Nederlandse regering ook ethisch of juridisch verantwoordelijk voor de activiteiten Jubilant Energy?

IJdele hoop

In een rapport van de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV, pdf) van afgelopen maart is te lezen dat ‘verduurzaming van investeringen in lage- en middeninkomenslanden zeker nodig [is] en dat geldt in het bijzonder voor de ecologische en sociale componenten.’ Daarbij komt dat het een internationale trend is dat burgers uit het Zuiden civiele procedures aanspannen tegen moedermaatschappijen van multi’s in het Westen. Dit laatste stelde NRC Handelsblad nadat Shell Nigeria dit jaar veroordeeld werd voor een deel van de aanklachten tegen de oliegigant vanwege de schade door olievervuiling in de Nigerdelta. 

De kansen op succes bij een dergelijk proces zijn echter flinterdun. De Europese of internationale wet- en regelgeving zou daartoe scherper moeten zijn, zo stel de het AIV. Het lijkt ijdele hoop te verwachten dat Nederland daar het voortouw bij zal nemen. De Fair, Green & Global Alliance signaleert juist dat regels voor internationale investeringen en handel in Nederland verdwijnen. Zo is een bedrijf gevestigd in een ordner beter beschermd dan bewoners van een conflictgebied.