Dicht bij Tanja

Documentairemaker Leo de Boer reisde af naar Colombia om Tanja Nijmeijer te vinden, La holandesa die sinds haar dagboeken in 2007 in de jungle werden gevonden één van de bekendste strijders van de FARC is. De Boer ging op pad met Tanja’s moeder en zus en een Colombiadeskundige en werd met een helikopter diep in de jungle gedropt. Tanja vond hij niet, maar hij was maar een paar kilometer bij haar vandaan, schijnt het.

In december 2009 bezocht ik een Amerikaanse vriend, Ben, die werkt als leraar engels in Colombia. Onverwacht kwam ik bij Tanja. Vlakbij haar.

Met Ben deelde ik in 2007 een flat in Buenos Aires, waar we beiden als docent werkten. Na een jaar vertrok hij de liefde achterna naar Brazilië en ik vond werk in Medellin, Colombia. Net toen Ben klaar was met zijn relatie, was ik klaar met Colombia: arm aan cultuur, materialistisch en van plastic. Superbowl en siliconenborsten. Ook de schietpartijen ‘s nachts, waarbij mitrailleurs ratelden tot in de rijke wijk El Poblado aan toe hielpen niet.

Ik keerde terug naar Buenos Aires, Ben vond werk in Pereira. Na een jaar overwon ik mijn weerstand en zocht hem op.

Pereira is een kleine stad in het koffiegebied van Colombia en kenmerkt zich door een gebrek aan toeristische attracties. Colombiagangers verblijven er doorgaans slechts op doorreis en dan nog in geringe getale. Uit de cielo roto, de kapotte lucht, valt elke dag wel een buitje, maar met een constante temperatuur van een graad of 25 klaagt niemand.

Internationale bedrijven zijn er nauwelijks en een expat-scene zoals Bogota en Medellin die kennen is er niet. Ben loopt met zijn lange blanke lijf door het centrum en is bijna een bezienswaardigheid op zich. We gaan naar de Bristol-pub, een van de weinige cafe’s waar salsa en Luis Miguel afgewisseld wordt wat met Brits/Amerikaanse rock en pop. Af en toe vraagt een Colombiaan ons iets omdat ze horen dat we Engels spreken. Als blijkt dat we ook Spaans spreken vinden ze ons geweldig, want liefde gaat door de taal.

De volgende dag nemen we de megabus, een snelle, gelede bus op eigen baan, die sinds 2006 het hart van de stad met de buitenwijken verbindt. Zo rond de vierde halte vanaf het centrum rijden we langs het deel van de stad dat infierno genoemd wordt, de hel. Je kunt veilig over straat in Pereira, ook als het donker is, maar deze wijk kom je wel in maar niet meer uit. De bus rijdt verder langs de militaire basis van Pereira, een eindeloos lange witte muur met hier en daar een bewaker.

Colombia heeft een staand leger van een half miljoen manschappen. Het is nog steeds in oorlog. Over de basis gaat het verhaal dat er lang een leeuw gehouden werd, een beetje zoals drugbaron Escobar nijlpaarden in de tuin had. De leeuw van Pereira werd naar verluid gevoerd met de vangst van de dag als er weer eens een jong FARC-strijdertje uit de jungle was geplukt. In een villa tegenover de basis zit de wapenwinkel. Colombianen mogen vuurwapens hebben, met vergunning. De verkoop loopt via het leger. Colombianen met een wapen ken ik niet, wel twee halfwezen, wiens vaders letterlijk van de weg zijn geschoten.

De eindhalte van de megabus is een modern knooppunt waar tientallen scholieren, gestoken in de uniformpjes van hun particuliere scholen, overstappen op kleine pendels. Wij nemen een bus die ons een kilometer of twee buiten de stad op de snelweg achterlaat. We steken over en gaan op zoek naar een lift. We zijn op weg naar Ben’s werk, een klaslokaal van het Liceo Pino Verde, de duurste school van de streek, diep in het groen verstopt, waar de paar honderd bevoorrechte pupillen tot wel 7000 dollar per jaar schoolgeld betalen. Lunch is inbegrepen, maar een kostschool is het niet. De leerlingen worden elke dag door ouders of privé-chauffeurs afgezet en dragen allemaal het uniform dat bestaat uit een witte polo en een donkerblauwe trainingsbroek of rokje. Slagen doen ze allemaal, want onvoldoendes geven mag niet. Dat is slecht voor het zelfvertrouwen van het kind.

We rijden achterop een pickup-truck een kilometer of twee over een onverharde weg en bereiken eindelijk het hek van de school, dat door een bewaker uitnodigend voor ons wordt opengezwaaid.

Liceo Pino Verde is geen schoolgebouw, maar een leertuin. Centraal staat een dak op poten, gemaakt van guadua, taai bamboe dat een populair bouwmateriaal is in deze aardbevingsgevoelige streek. Onder het dak, dat beschermt tegen regen en zon, is de kantine. Aan lange tafels treffen we een aantal collega’s van Ben. Een van hen, Ximena, spreekt zowaar behoorlijk Nederlands. Ze leidt me rond tussen het groen dat vol kleurige bloemen zit, met kolibri’s die op hun gemak van kelk tot kelk snorren. Onder aan de heuvel ligt het gebouw voor de kleuters, dat in alles doet denken aan het speelfort dat in mijn jeugd op het plein voor de deur stond. De schietpartijen van Medellin raken verder en verder weg, terwijl we dieper doordringen in deze ongelooflijke oase. We lopen langs de leslokalen waar geen ramen inzitten, de sportvelden tussen bomengroepen, het zwembad, alles in volledige harmonie met de omliggende jungle.

Dan pakt Ximena mijn hand en brengt me naar een van de klaslokalen. Er staan collegestoeltjes, er hangen een paar landkaarten en er staat een lessenaar. Op het schoolbord is met krijt een serie Engelse werkwoorden geschreven.

‘Hier’, zegt Ximena, ‘hier gaf ze les. La holandesa. In dit lokaal. Engels, net als Ben. Een half jaar, toen was ze weg.’

Ik ga op de zwarte stoel achter het bureau zitten. Tanja. Een bevlogen internationale socialiste, kraakpanden, idealisme. Iedere dag in een bus langs een wijk die de hel heet en nog erger is. Iedere dag langs een intimiderend grote legerbasis om les te gaan geven in een paradijs voor verwende pubers met zilveren lepeltjes in de mond. Heel, heel even denk ik dat Tanja begrijp. Dichterbij kan ik niet komen.