ANALYSE - Twee nieuwe scenario’s van Shell moeten ons tot actie dwingen.
Misschien vindt u het vreemd dat ik deze column open met een gebed, toegeschreven aan de Amerikaanse theoloog Reinhold Niebuhr (1892–1971), maar dat was de tekst die me binnenviel tijdens de discussie over de nieuwe Shell-scenario’s, medio maart in Den Haag:
“Heer, geef me de gelatenheid om de dingen die ik niet kan veranderen te accepteren,
de moed om te veranderen wat ik kan,
en de wijsheid om het verschil te weten”.
Nieuwe Shell-scenario’s zijn altijd de moeite waard. Dankzij zijn eerste scenario-analyses hield Shell begin jaren ’70 als enige oliebedrijf rekening met de mogelijkheid van een forse olieprijsstijging. Het bedrijf was voorbereid, zijn concurrenten niet. Alleen al deze historie nodigt ertoe uit Shell-scenario’s met bovengemiddelde interesse te bestuderen.
Elk van de twee nieuwe scenario’s, mountains en oceans, heeft een eigen plot.In mountainsdoen overheden pogingen om energiemarkten bij te sturen, in oceans amper. De energiewereld in mountains wordt gedomineerd door gas, met veel CO2-afvang en opslag (CCS) om de CO2-uitstoot nog enigszins binnen de perken te houden. Dat lukt amper: de mondiale 2oC-doelstelling wordt overschreden. De energiewereld in oceans wordt vooral gedomineerd door marktkrachten. De energievraag groeit harder dan in mountains, en leunt aanvankelijk sterker op fossiele brandstoffen olie en kolen. Later groeit zonne-energie zeer snel; vanaf 2060 is zon zelfs de belangrijkste energiebron. Maar er is amper CCS, waardoor de 2 oC-doelstelling in oceans nog ruimer wordt overschreden dan in mountains.
Op zichzelf leidt de presentatie van die twee scenario’s nog niet tot de associatie met de woorden van Niebuhr. Die kwamen pas boven tijdens de discussie, waarin een aantal deelnemers zich stevig en emotioneel tegen de scenario’s verzette. Het zou toch wel degelijk mogelijk zijn nog binnen de twee graden temperatuurlimiet te blijven, Shell mag dat niet opgeven, en zou ambitieuzere scenario’s moeten maken.
De kern is verschillen in inschatting tussen wat te veranderen is, en wat niet.
De Shell-scenario’s schetsen mogelijke toekomstige werelden, op basis van een aantal ‘wetmatigheden’, van kennis van hoe en hoe snel veranderingen kunnen plaatsvinden. Deze zogeheten exploratieve of ‘Ist’-scenario’s geven uiteenlopende toekomsten, die elk op zich plausibel zijn. De boodschap is: het kan x worden, of y – bereid u voor.
De boodschap is niet: wat hebt u liever, x of y? Er zijn andersoortige scenario’s die zo’n vraag beantwoorden: wat moeten we doen om een wenselijke situatie te bereiken? Dat zijnnormatieve oftewel ‘Soll’-scenario’s.
Voor wie iets wil veranderen, zijn Ist-scenario’s confronterend. Dat is precies de bedoeling; ze dwingen ertoe onderscheid te maken tussen willen en zullen, tussen wens en realiteit, tussen de nachtelijke droom en de ochtendlijke blote voeten op het koude zeil.
Een goede vraag is of Shell niet ook één of meer Soll-scenario’s zou moeten opstellen. Persoonlijk denk ik van wel. Elk van beide huidige scenario’s leidt tot een opwarming die aanzienlijk groter is dan wat het tijdvak waarin de mens tot bloei kwam, het holoceen, ooit meemaakte. Hier geldt noblesse oblige: ’s werelds één-na-grootste producent van fossiele brandstoffen, die dé drijvende kracht achter een ongekende welvaartsontwikkeling tijdens én achter het vertrek uit het holoceen zijn, kan de wereld niet in vertwijfeling met enkel deze twee Ist-scenario’s achterlaten.
Maar van belang is wél het onderscheid tussen Ist en Soll te blijven maken. De wereld door een roze bril van wensen zien helpt niet, noch is het wenselijk slechts de huidige realiteit te zien en op grond daarvan ambities en wensen achterwege te laten. De kunst is juist én de wereld te zien voor wat zij is, én de moed te hebben – misschien zelfs wel de moed der wanhoop – te veranderen wat er veranderd kan worden.
Saillant punt is dat het gebed van Niebuhr een belangrijk mantra is van de AA, de Anonieme Alcoholisten, voor wie het erkennen van de realiteit van het alcoholisme een cruciale stap is. Die staat verandering niet in de weg, maar is er integendeel juist een voorwaarde voor.
De parallel met de verslaving aan fossiele brandstoffen dringt zich op. Die realiteit erkennen, en erkennen dat deze verslaving ons deze eeuw naar 4 graden temperatuurstijging gaat brengen is niet in tegenspraak met actie ondernemen, maar is er juist een noodzakelijke voorwaarde voor. In die zin helpen de nieuwe Shell-scenario’s de beweging in gang te zetten die Clive Hamilton’s in zijn boek Requiem for a Species omschreef als: accepteer – wanhoop – kom in actie.
Reacties (12)
Shell heeft twee nachtmerries:
– olie is niet van fossiele oorsprong, maar stamt uit de tijd dat de aarde werd gevormd, dan is de olievoorraad vrijwel onuitputtelijk.
– beheerste kernfusie gaat werken, dan is olie waardeloos.
Eh…. @objectief. Dat eerste punt, waar slaat dat op? Zo kan ik nog wel meer nachtmerriescenario’s voor Shell bedenken.
– Morgen blijkt het verbranden van olie nog maar de helft van de energie op te leveren
– Een olie-etende bacterie infecteert alle oliebronnen.
Gemakkelijk om onze onverzadigbare verbruiksgroei van fossiele brandstof Shell te verwijten.
Ook vele andere toekomstmodellen om de CO2 uitstoot te verminderen leunen zwaar op CCS. Begrijpelijk want zon-en windenergie zijn niet in staat om de groei van het energieverbruik op te vangen. Anders gezegd het fossiel verbruik stijgt naast toevoeging van zon en windenergie.
En fossiel en duurzaam i.p.v duurzaam vervangt fossiel
@objectief: shell claimt helemaal niet in de oliebusiness te zitten, maar energie te verkopen.
@2:
Russische oliebronnen die als uitgeput werden beschouwd gingen weer olie leveren.
Als het zo zou zijn dat die olie ‘gewoon’ opwelt uit diepere lagen raakt de olie nooit op.
Astrofysicus Hoyle veronderstelde al dat olie niet van fossiele oorsprong is, maar dateert uit de tijd dat de aarde is gevormd.
Het probleem is dat heel moeilijk is aan te tonen of olie wel of niet van fossiele oorsprong is.
De genoemde vrees is dus niet zomaar wat.
@5: heb je ook produktiecijfers van die Russische oliebronnen, die opnieuw tot leven zijn gewekt?
Eigenlijk is er voor Shell maar één scenario: Hubberts peak
Elk olieveld bereikt een maximale produktie en daarna neemt de olieproduktie gestaag af. Dus ook alle olievelden van Shell en alle olievelden, die nog ontdekt moeten worden.
De benzineverkoop in NL, in Europa en in de VS daalt gestaag. Dagdromen over de toekomst (scenario’s met een moeilijk woord) verandert daar niets aan.
Integendeel: het is zeer wenselijk om heel goed naar de huidige realiteit te kijken en je niet te laten meeslepen door wensen, ambities of verkooppraatjes.
@6:
Nee.
Waren diverse reportages over.
Vooral over wie gelijk heeft, de aanhangers van de gangbare fossiele theorie, en de nieuwlichters van de, laat ik zeggen, opweltheorie.
Het probleem is dat naar boven halen van monsters van olie altijd gepaard gaat met verontreinigingen.
Die zijn van fossiele oorsprong, dus je kunt vrijwel niet aantonen dat er olie is, zou zijn, zonder fossiele resten.
Die theorie is al bijna 20 jaar terzijde geschoven @objectief
@9:
Leg eens uit.
@8: als ik het goed begrijp is het gesteente dat in de oliemonsters gevonden wordt fossiel. Maar de olie zelf is nog maar een paar eeuwen oud, ook al wordt-ie in dat fossiele gesteente gevonden.
@11:
Het probleem is dat naar boven gehaalde olie door vele aardlagen gaat.
Als er een monster zou zijn zonder fossiele resten, is de theorie dat olie niet van fossiele oorsprong is, bewezen.
Maar dat is nog nooit gelukt, of omdat olie wel van fossiele oorsprong is, of omdat onderweg fossiele resten het monster hebben verontreinigd.