COLUMN - Op ten minste vijf hogescholen en een universiteit kunnen studenten een militaire training doen als onderdeel van hun studie, berichtte Trouw vorige week. Defensie en het onderwijs werken steeds inniger met elkaar samen. Dat gebeurt op onderzoeksgebied aan de technische universiteiten, maar onderwijsinstellingen worden ook meer en meer gezien als vijver voor nieuwe rekruten. Het Koningshuis geeft het voorbeeld. Het onderwijs kan met cursussen voor aspirant militairen wat geld terugverdienen om de schade van het kabinet Schoof ietwat te beperken. Dat zal ook onder een nieuwe regering nodig blijven gezien de door alle centrumpartijen overgenomen belofte aan Trump om uiteindelijk 5% van het bbp te besteden aan Defensie. De inzet van het sterk beknotte onderwijs voor militaire doelen past daarnaast ook goed in de ‘weerbaarheids- en veiligheidsagenda’ van de NAVO-landen. NAVO-baas Mark Rutte heeft er van begin af aan op gehamerd: we moeten ons mentaal voorbereiden op oorlog. Iedereen. Nederlanders zijn nu nog veel minder weerbaar dan bijvoorbeeld Noren en Zweden, stelt Rutte. Als de oorlog uitbreekt moeten burgers op z’n minst weten wat ze moeten doen, waarschuwt hij. In de verkiezingscampagne heb ik er tot nu toe weinig over gehoord.
De voorbereiding op oorlog is door de regering eind vorig jaar vertaald in een ‘Weerbaarheidsopgave’. Die bestaat uit twee sporen: ‘maatschappelijke weerbaarheid’ en militaire paraatheid. In het eerste spoor zien we onder andere actiepunten als ‘verhogen van de digitale weerbaarheid’, ‘het verzorgen van adequate toegang tot voldoende, veilig en gezond voedsel’ en een ‘slagvaardige, wendbare en opschaalbare gezondheidszorg’. Maatschappelijke weerbaarheid moet verder bereikt worden door passende overheidscommunicatie, maatschappijbreed oefenen, trainen en opleiden en het vergroten van ‘jongerenparticipatie voor een weerbare samenleving’. Kennelijk kunnen zorg, onderwijs en al die andere publieke belangen die de afgelopen jaren zijn afgebroken nu onder de hoede van Defensie wel weer opgebouwd worden (als dat al gaat gebeuren). Wat betekent dat eigenlijk: maatschappelijke weerbaarheid? Waarom wordt dat gekoppeld aan oorlogsdreiging? Zou een overheid niet te allen tijde, dus ook in vredestijd moeten werken aan de weerbaarheid van alle burgers?
Bij Defensie zijn ze natuurlijk blij met alle extra aandacht. We zien meer generaals in uniform in nieuwsrubrieken en talkshows. Onlangs organiseerden ze een verkeersopstoppende propagandatocht met militaire voertuigen dwars door het land. BBB-staatssecretaris Gijs Tuinman laat in het FD weten dat Defensie moet veranderen in een ‘oorlogsorganisatie’ die meer ruimte opeist voor bijvoorbeeld kazernes, schietbanen en oefendorpen. Boerenland en natuurgebied moet gebruikt kunnen worden door het leger. De behartiging van boerenbelangen moet zo nodig maar even opzij gezet worden. ‘Het leger heeft namelijk zo veel extra plek nodig dat moeilijke beslissingen over bijvoorbeeld onteigening van boeren en burgers uiteindelijk onvermijdelijk zijn. Uiteraard met compensatie.’ In de Wet op de Defensiegereedheid die het kabinet-Schoof deze zomer indiende krijgt het leger een reeks ontheffingen en vrijstellingen van andere wetgeving, waaronder de Omgevingswet, de Wet luchtvaart en de EU-richtlijnen voor soortenbescherming (Vogel- en Habitatrichtlijnen). Om bijvoorbeeld vaker te kunnen laagvliegen, meer te kunnen schieten of ruimere mogelijkheden te hebben voor vervoer en opslag van munitie en gevaarlijke stoffen. Bovendien kan de minister van Defensie op eigen houtje beslissen voor welke locaties en situaties dergelijke ontheffingen en vrijstellingen gelden.
De militarisering van Nederland lijkt zelfs in verkiezingstijd weinig vragen op te roepen. Met uitzondering van de SP committeren vrijwel partijen zich zonder morren aan Trumps eisen voor een verhoging van de uitgaven voor Defensie tot wel 50 miljard. Alhoewel, klaagt EW, uit de doorrekening van de verkiezingsprogramma’s door het CPB blijkt dat niet alle partijen zo hard achter de NAVO-norm staan als zij zeggen. De extra defensie-uitgaven moeten tot 2035 worden ingeboekt. GroenLinks-PvdA, NSC en BBB doen dat niet en maken volgens EW duidelijk dat zij defensie niet voldoende serieus nemen. Is dat echt zo? Veel verontrustender lijkt het mij dat onze volksvertegenwoordigers de besteding van die 50 miljard nog vrijwel open laten liggen, in tegenstelling tot gedetailleerde bezuinigingen op zorg en onderwijs die ‘onvermijdelijk’ zouden zijn. Wat heeft het leger precies nodig? Hoeveel gaat dat kosten? En welke landen profiteren het meest? Zijn dat geen onderwerpen die van belang zijn voor kiezers op 29 oktober?
Reacties (20)
Op zich valt er wat voor te zeggen om uitgaven eerst te begroten, en daarna preciezer in te vullen. Zo kom je niet voor onverwachte kosten te staan.
Maar dan moet je ook erbij vertellen waar het geld vandaan gehaald wordt.
Anders is het gewoon gratis bier.
Inderdaad had dit best onderwerp van de verkiezingen mogen zijn.
Nederlanders zijn nu nog veel minder weerbaar dan bijvoorbeeld Noren en Zweden, stelt Rutte.
En Nederlanders zijn minder bereid hun leven te riskeren voor de overheid.
En dat is logisch, want de overheid heeft jarenlang bepleit dat mensen voor zichzelf zorgen.
Ik zou het niet ‘hun leven riskeren voor de overheid’ noemen. Als we een leger zouden hebben dat bescherming van de overheid tot taak heeft, dan is er iets grondig mis. Het gaat over het beschermen van de soevereiniteit, en daarmee van de democratie, de rechtsstaat en alle vrijheden die we daaraan te danken hebben.
(Sommige van die vrijheden worden ook van binnenuit bedreigd, dus je zou je afvragen of dat geen prioriteit moet krijgen. Aan de andere kant staan bedreigingen van binnenuit en buitenaf vaak niet los van elkaar. Maar er zouden in elk geval wel wat meer kritische vragen gesteld mogen worden aan politici die aan de ene kant wel willen voldoen aan de NAVO-norm, maar het aan de andere kant geen probleem vinden om samen te werken met politici die de rechtsstaat ondermijnen. Of die zelfs ideeën daarover overnemen. Hoe kun je nou aan een deel van je bevolking vragen om te vechten voor vrijheden die je zelf net zo makkelijk door de plee spoelt, als dat even beter uitkomt voor het belang van de partij en de sponsors? Maar dat is wel een andere discussie.)
Lage sneuvelbereidheid kan wel een argument zijn voor meer militaire uitgaven. Als je niet, zoals bijvoorbeeld Poetin, duizenden van je eigen militairen op wilt offeren, moet je investeren in technologie om oorlog te voeren op een manier waarbij militairen minder gevaar lopen. Of in technologie om Poetin af te schrikken. Want die weet dat natuurlijk ook, van die lage sneuvelbereidheid.
Bedankt voor de correctie, “souvereiniteit” is iets anders dan bescherming van de overheid.
[i Hoe kun je nou aan een deel van je bevolking vragen om te vechten voor vrijheden die je zelf net zo makkelijk door de plee spoelt, als dat even beter uitkomt voor het belang van de partij en de sponsors? Maar dat is wel een andere discussie.[/i]
Ik verwacht van een linkse partij dat die dit onder de aandacht brengt als rechtse partijen hameren op veiligheid, ook als je in principe de defensieuitgaven wilt verhogen.
Investeren in plaats van bezuinigen (alweer) op onderwijs, is ook investeren in een weerbare bevolking. (In zekere zin dus in defensie.)
‘verhogen van de digitale weerbaarheid’,
Dan moet de overheid dus onafhankelijk worden van Google, Amazon en Microsoft.
Hier staat waarom ik op de SP ga stemmen. Zij stellen een terechte vraag.
Extra uitgaven voor defensie zijn nu eenmaal nodig. Kijk naar landen die te weinig aan defensie uitgaven. Ze zijn weerloos tegen agressie en pressiemiddelen. Je moet van je af kunnen bijten en dan zul je jaren van kaalslag op defensie versneld dienen in te halen. Ooit hadden we in Nederland 1000en tanks en pantserwagens. Nu vrijwel niks meer. Alles moet weer van de grond af aan worden opgebouwd. Daarna dient alles naar voren te worden geschoven. Naar de voormalige DDR, Polen en de Baltische landen. Daar moet de eerste aanval van de Russen worden afgeslagen. De Rus is onze vijand daar kan geen twijfel over bestaan en of de VS nog langer als bondgenoot kan worden beschouwd is afwachten. Onder Trump kun je dit niet langer meer voorop stellen. Daarna moeten we ons voorbereiden op een statische oorlog zoals in Oekraïne en de Gazastrook die jaren kan duren en heel veel mensen en materiaal zal kosten. Beide moeten voorhanden zijn. Sneuvelen voor Koning, God en Vaderland zal de norm worden. Op vrijwel alles zal bezuinigd dienen te worden en zelfvoorziening zal de norm worden. Het is niet anders. We hebben te doen met psychopaten die de macht over landen uitoefenen. We moeten harder worden en oorlog als de nieuwe normaliteit dienen te zien wat dat zal het zijn. Alleen dan kunne we blijven voortbestaan.
Misschien wordt het een “bevroreren conflict” zoals tussen Noord- en Zuid-Korea.
Dan wordt sneuvelen niet de norm, maar het zal wel veel van het bbp kosten.
Extra uitgaven voor defensie zijn misschien nodig, maar er zijn meer manieren om ons land veiliger te maken.
Als we geen gas meer van Rusland kopen, verzwakken we zijn leger zonder dat iemand een kogel hoeft te ontvangen.
Ik denk dat een gebaar naar Moldavië ook een goed idee zou zijn (vrij reizen binnen de EU? werkvergunningen?) zodat de kiezers daar merken dat het goed was om vóór de EU te stemmen. En het zou een mooi signaal zijn naar Servië,
En het zou handig zijn als we meer bondgenoten zoeken.
En dan niet een dictator die wel wat olie in de aanbieding heeft, maar democratische landen die willen helpen om agressieve landen te boycotten. Maar dan moeten we natuurlijk niet met twee maten meten.
Dit roep je nu al een aantal jaar. Ik vraag me af wanneer het besef doorbreekt dat we dit al doen? We (Europa) kopen nog maar een fractie van de hoeveelheid gas van voor de oorlog, en datzelfde geldt voor andere brandstoffen. De winst van deze maatregel is dus al grotendeels bereikt. Dit type maatregel moeten we zeker doen (de nieuwe sancties van de VS laten zien dat er echt nog wel potentieel is), maar het is geen substituut voor investeringen in defensie, dat idee moeten we echt loslaten.
Dit doen we natuurlijk al, er zijn niet voor niets toelatingsgesprekken gestart met Moldavië, en het loopt nog best vlot ook. Maar Rusland zit ook niet stil, er is de lastige situatie met Transnistrië en we hebben de kwaliteit van het toelatingsproces natuurlijk ook te bewaken. Kortom, de praktijk is weerbarstig.
Welke landen heb je hierbij in gedachten? Ik kan zo geen duidelijke voorbeelden van democratische landen waar we nu geen bondgenootschappen mee hebben. De machtige potentiële partners (zoals India, Turkije) waar we op kunnen investeren hebben allemaal vlekjes. Beggars can’t be choosers, helaas.
En denk ook aan Mercosur. Er is vast van alles aan te merken op de inhoud van het vrijhandelsverdrag, maar het gaat hier wel om het type partner waar je hier op doelt. Ik denk dat verstevigen van de samenwerking in deze wereld belangrijker is dan risico’s die er volgens de criticasters aan kleven. Jij kan een andere keuze maken, maar uiteindelijk ontkom je er niet aan om prioriteiten te stellen. Alles tegelijk kan niet.
De EU heeft de olie- en gasimport inderdaad enorm teruggebracht.
Van de andere kant denk ik dat er meer gedaan kan worden, zolang er nog vakantievluchten vertrekken en jaccuzzi’s verwarmd worden. (of er nog terrasverwarmers aan staan, weet ik niet).
En mensen met de auto naar de sportclub gaan.
Een bijverschijnsel is dat door het verbruik te verminderen, ook de olieprijs daalt. En dan treffen we Poetin nog meer.
(en een zekere Mohammed Bin Salman). Dus eigenlijk is niet voldoende de import uit Rusland te stoppen.
En dat zal offers vergen, maar oorlog is een zaak van leven of dood.
Misschien ben ik te krities.
Mercosur is inderdaad hoe het zou moeten.
(Met name Brazilië is interessant: Ik beschouw het als democratisch. Hoewel de huidige president Rusland steunt, denk ik dat het goed is om een goede verstandhouding te creëren.)
Van de andere kant geeft Nederland weer verkeerde signalen door bijvoorbeeld Oeganda geld te beloven om de asielopvang van ons over te nemen. En door Israel te steunen in de vernietiging van Gaza (wel is de regering van Israel democratisch gekozen).
En in EU-verband zijn er kwalijke akkoorden gesloten of voorgesteld met Turkije, Tunesië en Lybië over het tegenhouden van vluchtelingen.
(Turkije beschouw niet als democratisch, door de vervolgingen van politieke tegenstanders).
Misschien is dat op de korte termijn niet relevant voor de oorlog in Oekraïne, maar over 20 jaar kan de dreiging weer uit een andere hoek komen.
Al ben ik met u eens dat goede partners soms moeilijk te vinden zijn (en India niet een voorbeeldige democratie is).
Al gezien wat er van Gaza over is? Los van het leed?
Daar zie je vooral wat een kwaadaardige vijand aan kan richten in een land dat niet over de militaire middelen beschikt om zichzelf te verdedigen.
Het had er vast veel beter uitgezien als Hamas ook de juiste militaire middelen had? Meer zoiets als in de Donbas, denk ik.
Geen idee hoe het er in een totaal ander scenario had uitgezien. Het lijkt me zinloos om daarover te speculeren, omdat we dat onmogelijk kunnen weten. .
De werkelijkheid van de genocide in Gaza laat zien dat een kwaadwillende mogendheid je totaal kan verpletteren als die beschikt over een grote militaire overmacht. Die genocide lijkt me dan ook zo’n beetje het slechtste argument dat je zou kunnen bedenken tegen investeringen in defensie. Al kun je natuurlijk altijd wel discussiëren over wat je nodig hebt om je te kunnen verdedigen. Of nog liever: om iemand als Poetin af te schrikken, zodat hij zich gedeisd houdt.
O, en ik hoop dat je me die vergelijking met Gaza niet bedoelt te suggereren dat wie voor investeringen in defensie pleit, dat eigenlijk doet met de bedoeling om ook genocide te kunnen plegen, als dat zo uitkomt.
Een beetje flauw onze wederzijdse reacties. Jos kaart terecht aan dat er niet of nauwelijks wordt gesproken over de noodzaak van het vele extra geld dat naar defensie gaat. Ik sluit mij daar helemaal bij aan. Alleen de SP stelt terechte vragen en daarmee hebben zij mijn stem.
wat een kwaadaardige vijand aan kan richten
Ik heb de indruk dat er nog geen adekwate verdediging tegen drones bestaat.
Patriots kunnen drones neerhalen, en er zijn goedkopere systemen voor primitievere drones, maar het lijkt makkelijker om extra drones te maken dan hen te onderscheppen.
Maar een dure defensie zal beter zijn dan geen defensie.
Alle extra defensie wordt altijd gedaan vanwege Rusland. Maar zet Rusland eens tegenover de EU.
De EU heeft meer actieve militairen. Een vier keer zo grote bevolking, die bovendien minder snel veroudert. Een veel groter BBP en een veel grotere industriële capaciteit.
Het énige wat Europa mist zijn een aantal militaire technologieën die we aan de VS over hebben gelaten.
Om ons te verdedigen tegen Rusland hebben we lang geen 5% bbp aan defensie nodig. Dat hebben we alleen als we Rusland willen aanvallen, of als we oorlog willen voeren met China.
Ik ben daartegen. Dus ik stem SP.