COLUMN - Bij het woord “boeken” heb ik twee associaties. De eerste is die van gerijpte wijsheid. Ik heb weleens iets gepubliceerd en het proces waarmee een boek wordt gemaakt, is inspirerend. Je meelezers wijzen je op feitelijke onjuistheden en ondoordachte formuleringen. Je redacteur doet dat nog eens over. Er zijn persklaarmakers, correctoren en vormgevers. Iedereen denkt met je mee om de informatie zo goed mogelijk over te dragen.
Mijn tweede associatie, moet ik bekennen, is weerzin. Die heeft alles te maken met de wijze waarop de vaderlandse boekenbranche het boek als cultuurgoed kapot maakt.
De marketing van het boek bestaat immers voor een fiks deel uit het dresseren van de consument. Door middel van boeken-top-tiens vestigt de branche uw aandacht op een beperkt aantal titels. De literaire prijzen – de kermis van longlists, shortlists en winnaars – dienen hetzelfde doel: uw aandacht op een steeds smaller aanbod richten. In december krijgt u de jaaroverzichten en wordt alles nog eens dunnetjes overgedaan. Top-tiens, prijzencircussen en eindejaarslijstjes dienen allemaal om u te verleiden tot de aanschaf van zoveel mogelijk dezelfde boeken. Ik betwijfel niet dat uw boekhandelaar ook wel anders zou willen, maar hij verschraalt het culturele aanbod.
Een tweede vorm van marketing bestaat uit mannetjesmakerij. Het draait niet om ideeën maar om steeds dezelfde auteurs. En hoe goed de Pfeijffers, de Uphoffs en de Grunbergs ook schrijven, als lezer hebt u het op een gegeven moment wel bekeken.
Ik schreef dat het niet om ideeën ging. Je ziet het ook aan de verwaarlozing van de non-fictie. Literaire prijzen gaan vooral naar romans. Geen jury wil immers de vingers branden aan de vergelijking van een boek over de Reynaert, een biografie van Gerard ’t Hooft en een overzicht van het stikstofweb – maar het is een gemiste kans om mensen te laten nadenken over wetenschap en waarheid. (Mij lijkt het belangrijk.) Voor non-fictie bestaan alleen gespecialiseerde prijzen, uitgereikt door belangenverenigingen die vooral hun ene specialisme promoten en weinig zorg hebben om de rijkdom van onze cultuur in het algemeen.
Kortom, je kunt beredeneren dat de boekenbranche geen zinvolle bijdrage meer levert aan een gevarieerde discussie over het goede, schone en ware. Veel gaat er dus niet verloren als een nieuw kabinet de BTW verhoogt naar 21%.
Maar toch.
Teken, omwille van de gerijpte wijsheid die er nog steeds ergens is, deze petitie.
Reacties (2)
Laten we de kranten niet vergeten.
Maar ik gok ook, dat de de titels: De Reynaert, Maar dat kan ik, en Het Stikstofweb, niet echt commercieel interessant zijn voor het (grote) lezerspubliek. En iedereen wil toch wat verdienen, nietwaar? En men heeft toch geen opvoedtaak? (En de drie bovengenoemde titels bedienen elk hun eigen kleine niche.)
Mijn drie laatst aangeschafte boeken waren, niet lachen: Vermoorde Dichters Almanak (Arie van den Ent), ‘Maar het rijmt niet (dit is wel een beetje valsspelen, want het boekje oogt wel als een boek, maar het is een… tijdschrift, De Revisor), en ‘Over het werkelijkheidsgehalte van de werkelijkhied’ Erik Bindervoet.
Ook alledrie geen commerciele klappers – maar wel interessant.