De zaterdagcolumn van Felix Rottenberg uit de papieren editie van het Parool verschijnt iedere zondag, maandag of dinsdag op Sargasso.
De kracht van Jan Peter Balkenende manifesteert zich in kleine gezelschappen. Als secretaris van belangrijke CDA-beleidscommissies leerde hij in de jaren negentig de techniek van de timing in de binnenkamer van de macht. Wat is het geschikte moment om toe te slaan met een tekstcompromis of een laatste bod? Wanneer laat je je tanden zien met een luid en duidelijk ‘nee’?
Hierin lijkt Balkenende meer op Wim Kok dan op Ruud Lubbers. Kok kon ook lang wachten, zwijgen en uiteindelijk onverbiddelijk zijn. Balkenende is nóg meer een stille, gesloten pseudo-autist.
Zijn optreden in de Kamer wil maar niet indrukwekkend worden; het lukt hem bijvoorbeeld nog steeds niet zijn gezag te doen gelden met een geïmproviseerd betoog over staatsrecht en de scheiding der machten. Maar het deert hem niet. Je ziet hem denken: laat ze maar schuiven, terwijl hij in de ministersbanken stug naar zijn Blackberry staart. Want hij heeft een eindbod in zijn achterzak.
Dat hebben ze bij de VVD deze week aan den lijve ondervonden. Rasonderhandelaar Gerrit Zalm zag woensdagavond in de Trêveszaal hoe Balkenende opeens op het punt stond af te hameren, met de conclusie dat de VVD het kabinet moest verlaten.
Dat zou een abrupt en roemloos einde hebben betekend van Zalms succesvolle ministerschap. En dus werd ten laatsten male geschorst en accepteerde het VVD-smaldeel in het kabinet de vernederende oplossing voor de Verdonk-crisis.
Bij de PvdA realiseren ze zich nog helemaal niet wat hun boven het hoofd hangt. In een coalitie met de ChristenUnie, de PvdA en het CDA heeft het CDA het volle overwicht. Op grond van de zetelverdeling in de Kamer mag de partij meer ministers leveren dan de ChristenUnie en de PvdA samen. Dat geeft Balkenende alle gelegenheid zijn binnenkamervergadertechniek toe te passen en de PvdA met subtiele vernederingen in grote problemen te brengen.
Kan dat ondervangen worden met een slim regeerakkoord? Niet als de informatie het karakter van de laatste weken houdt. Wouter Bos verloor toen het initiatief en dat is precies de reden waarom het CDA de lijzige informateur Rein Hoekstra prefereert. Bos had het nakijken toen Hoekstra Balkenende en Jan Marijnissen stimuleerde elkaar uit te sluiten.
Bos is er niet in geslaagd Marijnissen voor zich te winnen. De SP-leider wantrouwt de plotselinge toenaderingspogingen van de PvdA en houdt expres de boot af – om vervolgens verwarring te zaaien, door donderdag bij Pauw & Witteman te suggereren dat de SP bereid blijft te onderhandelen.
Bos had de zaterdagochtend na de verkiezingen naar Oss moeten rijden om Marijnissen, liefst tijdens een wandeling door de bossen bij Herpen, uit de doeken te doen wat de PvdA en de SP samen in een coalitie van het CDA zou-den kunnen afdwingen en welke garanties de SP zou kunnen krijgen.
Hier toont zich een groot tekort van de PvdA: rondom Bos zien we nauwelijks markante persoonlijkheden, die door het pantser van Marijnissen kunnen breken. Ook bij een informatieronde met ChristenUnie en CDA is de PvdA voornamelijk aangewezen op ‘oude mannen’ zoals Klaas de Vries en Wim Kok.
Maar een regeerakkoord dat Balkenende echt in verlegenheid kan brengen, vraagt andere expertise. Vooral visie en daaraan gekoppeld pragmatisch vernuft. Wie dat goed kunnen? De wonderkinderen en professoren Lans Bovenberg en Rick van der Ploeg.
Felix Rottenberg
Columnist Het Parool en associate-redacteur VPRO Tegenlicht.
Reacties (21)
Tja, politiek…. Misschien dat Zinfo nog interessante aanvulling heeft op dit artikel. Te vinden op deze link http://www.zinfo.nl/zinfo/2006/12/wist_je_dat_1.html
Zinfo.nl please…
Het blijft adembenemend om Rottenberg over de PvdA te horen bezigen alsof het een club betreft waar hij in het geheel niet vuistdiep toe behoort.
PvdA heeft geen tegenstanders meer nodig idd met zulke leden ..
Ach, hij lijkt zijn column voornamelijk te willen gebruiken om af te rekenen met PvdA’ers die hem in het verleden hebben dwars gezeten.
Waarom toch zo idolaat van een samenwerking op links? Vooralsnog zie ik niet minder overeenkomsten tussen PvdA en CDA dan tussen PvdA en SP. Lees het verkiezingsprogramma van de SP maar eens (en vraag jezelf af of dat nou het beste voor het land is in deze tijd).
Overigens moet ik zeggen dat ik de rest van de analyse van Felix wel onderschrijf. Zelf had ik een kabinet van CDA, PvdA en GL wel zien zitten. Dat GL zo snel aangaf niet te willen regeren vind ik onbeschrijvelijk. Stemmers op GL moeten zich wel behoorlijk genomen voelen. Voldoende reden om nooit meer op die partij te stemmen.
Meneer Rottenberg heeft zijn kans gehad in de politiek en is jammerlijk mislukt. Nu staat hij pruilend aan de kant. Dat zou niet zo erg zijn, als zijn analyses maar eens hout sneden. Per saldo deugt hij niet als commentator, na niet gedeugd te hebben als politicus.
Premier Balkenende betitelen als pseudo-autistisch: net alsof de coach van jongens E3 zegt dat Huntelaar te weinig meeverdedigt.
Balkenende vreet Bos op, zeker na diens laatste inschattingsfout met de uitzetmoties.
Bent u de papa van Peter Breedveld ?
Als lid van die partij kan ik mij er alles bij voorstellen dat men niet staat te springen. Anders dan sommigen doen geloven zijn de verschillen tussen Groenlinks en CDA minstens zo groot als die tussen SP en CDA. De kans op verzilvering van radicale plannen op bijvoorbeeld het gebied van milieu lijkt mij minimaal.
Ik denk dat de meeste stemmers op groenlinks zich pas ‘genomen voelen’ als groenlinks dezelfde rol gaat vervullen als d66 in het vorige kabinet.
GL en SP willen alleen in een volledig linkse regering. Anders moeten ze te veel concessies doen, en dat willen en kunnen ze niet. Ik begrijp niet goed waarom Bos niet ook voor links kiest, want dat kan hij premier worden, en dat is volgens mij zijn enige echte ambitie. Misschien heet Marijnissen geduld, en wacht hij liever nog 4 jaar, in de veronderstelling dat hij de PvdA dan niet meer nodig heeft, of anders hoogstens als bijwagen.
@jb
“niet staan te springen” is nog iets anders, dan gelijk elk gesprek over een mogelijke coalitie afwijzen. SP heeft in ieder geval nog een poging tot een gesprek gewaagd. GL kan zichzelf beter opdoeken als het niet eens wil praten. Een coalitie CDA + PvdA/GL had meer kan van slagen gehad omdat de verhouding rechts / links meer representatief zou zijn geweest dan in een coaltie CDA + PvdA/SP.
Altijd die gemakkelijke uithalen naar Balkenende van oud links. Ik snap best dat het vernederend is om na Paars II elke keer vernederd of uitgesloten te worden van regeringsdeelname.
Het zou PvdA aanhangers eens sieren om na te denken of hun partijprogramma uberhaupt wel aansluit bij de tijdsgeest (WAO fiscaliseren, hypotheekrente aftrek beperken, multicultipropaganda) en of de geselecteerde kamerleden wel voldoende kwaliteit en aanzien hebben (Spekman, Albayrak, Leerdam). Daar ligt naar mijn mening een groot probleem bij de PvdA; ongeschikte mensen en slechte voorstellen.
Het zal Balkenende allemaal niet uitmaken, want hij staat binnenkort weer gewoon als MP op het bordes van de Koningin. Ondanks alle kritiek, bespotting, oppositie, Mabelgate en wat al blijft hij populair en dat gaat Bos nooit lukken. Ik zeg: sliep uit.
Het eerste argument van GL: ”het getuigd van geen respect voor de kiezers om drie weken na de uitslag drie verliezende partijen te laten onderhandelen over een nieuwe coalitie.” Ik heb zelf de nadruk toegevoegd op die 3 weken. Daaruit maak ik op dat ze vinden dat er eerst moet worden gekeken naar een coalitie waar ook een winnaar in deel neemt. Ik neem aan dat het ze enkel om de SP gaat omdat deze ook een groot aantal zetels heeft wat goed is voor links. Als dit niet lukt is onderhandeling met GL wel mogelijk, maar voorlopig is een poging met SP nog niet ondernomen. Ik snap wel wat de bedoeling is, maar het argument klopt niet, het gaat om de uitslag van deze verkiezingen, de uitslag van de vorige verkiezingen heeft niks te maken met het vormen van de nieuwe coalitie.
De andere argumenten ben ik het wel mee eens. ”Doordat GroenLinks op dit moment niet beschikbaar is, kan er met een nieuwe (inhoudelijke) formatieopdracht gewerkt worden aan een coalitie van CDA, PvdA & Christen Unie.” Wat ik hieruit opmaak, is dat ze er vanuit gaan of hopen dat dit mislukt, mogelijk omdat PvdA het niet ziet zitten. GL en D66 zijn dan niet beschikbaar zodat er eerst een echte poging met SP zal komen. Als dat mislukt kan er altijd nog worden gekeken wat er haalbaar is en sta je bovendien ook sterker. Op het moment dat het allemaal te lang gaat duren en ze mogelijk meer in willen leveren, is het mogelijk beter als jij op dat moment met hen in onderhandeling bent.
Pas aan het einde zullen we weten wie dit het best heeft gespeeld, dus het is nog wat vroeg om je bedrogen te voelen.
@Jimmy(13): en met wie denk je dat Balkenende trots als MP op het bordes gaat staan zonder linkse partijen? Een coalitie CDA, VVD, D’66, Christen Unie en SGP of Wilders staat je wel aan?
De wonderprofs zullen natuurlijk worden bijgestaan door Felix himself
@Jimmy(#13): wat is er mis met Spekman?
Met een coalitie tussen cda-pvda en christenunie verdwijnt de “linkse”meerderheid in de 2e kamer als sneeuw voor de zon. Dat is dus het einde van een socialer Nederland, zoals door de kiezer gewenst. Het beste lijkt het als de pvda uiteindelijk na rituele plichtplegingen, weigert deel te nemen aan een dergelijk kabinet. Een centrum-rechts minderheidskabinet onder leiding van Balkenende (die dus wel slim is) biedt meer mogelijkheden voor linkse politiek (namelijk via de 2e kamer zoals het hoort) dan deelname van te kleine linkse partijen aan een kabinet. Dan voorkom je ook geringeloor door Balkenende c.s. en je biedt, met het oog op verkiezingen in 2007 of 2008, een goed (links) alternatief. Bijkomend voordeel voor de pvda: door niet deel te neme aan een kabinet haal je mogelijk de wind uit de zeilen van de SP.
Tja Bos laat gigantisch over zich heenlopen door een kabinet zonder de SP te accepteren, dat kan de PvdA namelijk alleen maar verlies opleveren bij de volgende verkiezingen en zal de PvdA marginaliseren tot een D66 achtige middenpartij.
Jimmy: fiscaliseren van de AOW is een term uit de CDA-koker, waarbij jij in de suggestie bent getrapt. Het CDA suggereert dat de PvdA die arme bejaarden krom laat liggen voor het betaalbaar houden van de vergrijzing. Balkenende c.s. doen als of zij dat niet doen, maar roepen even hard dat de vergrijzing drastische maatregelen vereist. Wat dacht je dat er dan gaat gebeuren? Of het komt uit de algemene middelen, zodat iedereen er aan meebtaalt, inclusief de ouderen met een laag pensioen die Bos wil ontzien, of het komt uit verlaging van de AOW, waarbij juist de ouderen met een klein pensioen het meeste inleveren.
Welke oplossing Balkenende ook voor ogen heeft, het is er altijd een waarbij juist de ouderen met lage pensioenen er het meest op achteruit gaan. Bos had dat veel duidelijker uit moeten leggen, in plaats van het CDA met sprookjes over bejaardenbelasting te laten wegkomen.
“Bos had de zaterdagochtend na de verkiezingen naar Oss moeten rijden om Marijnissen, liefst tijdens een wandeling door de bossen bij Herpen”,
Dan was hij nog juist op tijd geweest :
Zie http://www.herperduingesloopt.nl