Correctief of destructief referendum?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
,
Het zal geen storm lopen (Foto: Flickr/Muffet)

Minister Guusje ter Horst gaat zich binnen het kabinet sterk maken voor een bindend correctief referendum. Een referendum dat kan worden aangevraagd door het volk, waarbij de besluiten van de overheid kunnen worden teruggedraaid.

Ik ben altijd een beetje huiverig voor dit initiatief geweest. Allereerst omdat het soms simpelweg nodig is om impopulaire maatregelen door te voeren, ook al is bijna niemand er gelukkig mee. Anderzijds kan het gebeuren dat bijvoorbeeld een religieuze gek of bedrijf met teveel geld ermee vandoor gaat, een internetpagina bouwt en voor je het weet kan je met z’n allen naar het stemhokje om het recht op het homohuwelijk of abortus te verdedigen of nog erger, ben je aan het meewerken aan het terugdraaien van ziekenhuisbeleid dat een paar farmaceutische bedrijven dwars zit. Een triomf voor de democratie? Misschien, maar een (groot?) deel van zulke referenda zal een lage opkomst kennen, aangezien het buiten de doelgroep niemand kan interesseren. En een te lage opkomst betekent over het algemeen dat de politiek zich er -terecht – niets van aan zal trekken. Iets wat ongetwijfeld kwaad bloed zal zetten in het huidige politieke klimaat.

Om te voorkomen dat er teveel van dit soort referenda komen zullen er dus een aantal serieuze drempels moeten worden opgeworpen. En deze tijd van lage actiebereidheid, maar hoge bereidheid om even ergens je digitale handtekening onder te zetten, al of niet wetend wát je ondertekent, houdt in dat de limiet hoger moet zijn dan menig politicus zal beseffen.

Het voorstel waar de minister zich sterk voor gaat maken is van D66, GroenLinks en de PvdA. Jammer alleen is dat ik het voorstel zo snel niet kan vinden. Alleen een kort bericht op de PvdA-site, waarin wordt gemeld dat de partijen onder leiding van zeer prominent op internet aanwezige Paul Kalma bezig zijn.

In dat bericht heeft men het over een ondergrens van 300.000 handtekeningen, en dat belastingwetten zijn uitgesloten. Ik vraag me serieus af of die grens in deze tijd nog wel genoeg is. Ik vrees namelijk dat dat aantal relatief makkelijk te halen valt met een beetje campagne voeren en, ook niet onbelangrijk, geld. Daarmee zal zo’n referendum snel aan geloofwaardigheid inboeten en de belas- tingbetaler vooral heel veel geld gaan kosten.

En daarmee maakt zo’n referendum meer kapot dan je lief is, om CDA-Tweede Kamerlid Jan Schinkelshoek maar eens aan te halen.

P.S. waar slaat dat onderdeel over de belastingwet op? Zijn Nederlanders daar niet beslissingsbekwaam genoeg voor, en voor de overige onderdelen wel?

Reacties (15)

#1 wout

Je bedoelt dat je eigenlijk geen vertrouwen hebt in het volk en de democratie?

  • Volgende discussie
#2 Joost

Ik heb wel vertrouwen in democratie en het volk, maar niet in elke situatie.

“Het volk” zal soms een beslissing nemen die niet het beste is. Maar aan de andere kant nemen politici die ook.
Dat kan dan ook niet een écht argument zijn.

Het grote probleem is denk ik dat we straks om de haverklap (of in ieder geval te vaak) onze mening moeten gaan geven over onzinissues, of issues waar een kleine minderheid zich erg druk over maakt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Bismarck

menig politicus zich zal beseffen.

update Joost: thanks, ik maak er wel ” zal realiseren” van ;-)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Bismarck

Overigens inderdaad een vreemde uitzondering, net alsof bv. verkeerswetgeving (snelheidslimieten!) zich niet net zo goed leent voor “populistische” referenda.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Bismarck

Ik zie overigens wel toekomst in verplichte referenda in geval van erg belangrijke wetgeving, bv. grondwetswijzigingen of andere wetten die die souvereiniteitsverhoudingen wijzigen/burgerrechten treffen. Eventueel zouden zulke referenda dan ook buitenparlementair geïnitieerd kunnen worden, mits meer dan 10% van de stemgerechtigde bevolking dat ondersteunt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Robert

Zwitserland heeft toch zo’n systeem.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Peter

@5L Verplichte referenda bij belangrijke wetgeving? Zeker. Omdat dat soort zaken een aardige tijd in beslag nemen, heeft de burger de tijd zich goed in de materie te verdiepen.

Alleen: hoe verplicht je die burger dan ook op te draven bij een refenrendum?
Hetgeen waarschijnlijk ook het probleem zal zijn bij een correctief referendum.

Ik ben wel benieuwd wat er zou zijn gebeurd als we zo’n correctiemaatregel nu al zouden hebben. Zouden de besluiten van Balkenende en de Kamer (die er tenlotte mee instemde) aangaande de Irak-kwestie genoeg stemmers opleveren die wel een parlentaiure enquête zouden afdwingen?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 jerolimo

Een correctief referendum is een vreemd geval.
Eerst kunnen de gekozen volksvertegenwoordigers een compromis in elkaar flansen, vervolgens leggen we dat compromis voor aan de bevolking.
In de praktijk vraag je dan achteraf het vertrouwen in de gekozen vertegenwoordigers. Het resultaat is in Nederland op voorhand bekend. De bevolking zal willekeurig welk voorstel afwijzen.
Dat draagt niet bij aan de bestuurbaarheid en nog minder aan het democratische gehalte van de besluitvorming.
Een onzinnig voorstel in meerdere opzichten dus.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Peter

@*: Juist omdat bijna elk besluit een compromis is, lijkt me zo’n referendum wel goed.
Natuurlijk, je mag verwachten dat de politici hun uiterste best doen en uitstekende compromissen weten te bereiken.
Echter, ook politici zijn mensen en een foutje, naar eer en geweten, is zo gemaakt. Als de politici die fout niet ontdekken, hoe corrigeer je zoiets dan? Na de volgende verkiezingen? Of, als er veel tumult losbarst, na onderzoeken en enquêtes?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Bismarck

@6: En dat is best goed toch?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Robert

@10
De Zwitsers die ik erover gesproken heb, waren zeer tevreden. Weinig ministers, weinig onkosten. Het loopt goed in het land, want de mensen hebben invloed en kunnen moeilijk bezwaar gaan maken over wat ze in meerderheid gekozen hebben. Medeverantwoordelijkheid. Weinig gezwam.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 jerolimo

@9
Omdat geen enkel compromis makkelijk te verdedigen valt in een campagne is elk besluit, ongeacht de inhoud, gedoemd te sneuvelen in een correctief referendum.

Of Politici fouten maken of niet is volstrekt niet relevant.

Een aardig voorbeeld is het Europees verdrag. We sturen als klein land een onderhandelingsdelegatie naar Brussel die met een voor ons prachtig resultaat terug komen.
Nog geen 2000 personen lezen de verdragtekst en ondanks de meerderheid van de politiek, de vakbonden en milieu-organisaties is een dergelijk compromis kansloos in een referendum.

Een nieuwe delegatie sturen heeft geen zin, die kunnen immers geen beter resultaat bereiken.
Het enige wat iets dergelijks oplevert is een vervreemding van de politiek.

als je al een referendum wilt houden moet je de keuzes vooraf bepalen. Dan kunnen mensen een positieve keuze maken ipv een negatieve keuze.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 HPax

@2

‘Ik heb wel vertrouwen in democratie en het volk, maar niet in elke situatie.’

Dit slaat alles! De quote komt overeen met de bewering: ik ben stabiel, maar niet altijd. Wie of wat ben je dan?

Lui als @2 verraden zo schrijvend hun anti-democratische gezindheid. Democratie mag alleen maar van ze als het hun doeleinden en ambities dient. Waarmee ze impliciet hun dictatoriale gezindheid belijden. Democratie is voor hen een vehikel waarin ze tyrannie vervoeren. Vandaar.

Ben je dan stabiel(mm.democratisch)? Deze uitleg voor onovergankelijke geesten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Joost

Tjongejonge HPax, iets meer fantasie graag. Ik vind een goed functionerende democratie de beste bekende regeervorm. Stabiel, en met een goede garantie tegen dictatuur.

De democratie daarom maar als de heilige graal bestempelen is echter hopeloos naïef.

Geen enkele staatsvorm is inherent stabiel.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 HPax

@ 14

?Geen enkele staatsvorm is inherent stabiel.? Accoord!
Maar dan is democratie een staatsvorm onder zoveel andere. Niet in het bijzonder te bejubelen boven tyrannie, despotisme, dictatuur, olicharchisme. Als die stelsels maar de goede doelen dienen.

Maar kan wie zo denkt in onze tijd mentaal democraat zijn? Ik denk van niet en vrees van hem het ergste. Het betrachten van ?goede doelen? ongeacht hoe (= autocratisch, democratisch, anarchistisch) leidt naar de hel. We moeten kiezen. Zoals de zeer geachte USA president Lincoln het (ongeveer) zei: ?t Is bullets or ballots? (= kogels of democratie).

Met God en democratie kun je niet marchanderen.

  • Vorige discussie