COLUMN - ‘Charlatan!’ riep Midas Dekkers. ‘Oplichter! Hou nou toch eens op met je gezwets!’ De plaats van handeling: de studio van waaruit het programma Pauw & Witteman wordt uitgezonden. Het mikpunt van Dekkers’ tirade: Kris Verburgh, auteur van het boek De voedselzandloper. Aanleiding: Verburgh had het gehad over ‘de aard van de calorie’. Dat was niet naar de zin van Dekkers: ‘Een calorie is een calorie.’
Daarin heeft Dekkers natuurlijk gelijk: er bestaat maar één soort calorie, en dat is een eenheid van energie. Maar dat is gelijk naar de letter. Naar de geest moet ik Dekkers beslist ongelijk geven: voedsel is natuurlijk méér dan alleen maar de som van het aantal calorieën, en wie de voedingswaarde van voedsel uitsluitend in calorieën uitdrukt, bezondigt zich aan kortzichtigheid.
Je eet het best en het gezondst wanneer de inname van calorieën en die van andere nutriënten in evenwicht zijn. Wie een pondje kristalsuiker naar binnen lepelt, heeft zijn calorieën voor de dag binnen. Hij komt echter allerlei macronutriënten (in dit geval vetten en eiwitten), micronutriënten (vitaminen, mineralen, sporenelementen) en voedingsvezels tekort. Vermoedelijk bedoelde Kris Verburgh, wat er ook verder op hem en zijn voedselzandloper aan te merken is, dat. En daar had hij dan groot gelijk in. Ik schreef het allemaal al eens eerder.
We moeten er sowieso eens vanaf, voedsel te beschouwen als een optelsommetje van calorieën en nutriënten. Daarmee impliceer je namelijk dat je straffeloos voedsel uit elkaar kunt halen om het op een andere manier weer in elkaar te zetten – dat dat zó maar kan zonder dat het gevolgen heeft voor de voedingswaarde, staat nog lang niet vast. Bovendien zet je de deur open voor malligheid als ‘superfoods’: voedsel waarbij de nuttige stofjes in zulke hoge concentraties aanwezig zouden zijn dat een hapje per dag je levensverwachting met decennia verlengt, of zoiets. Of dat tarwegras, qua smaak de levertraan van de 21e eeuw, met zijn zogenaamde fabelachtige voedingswaarde (aantoonbaar niet waar) en ‘levende energie’. Allemaal overtrokken kolder.
Maar overtrokken, zo bleek gisterenavond wel, is het complete voedseldebat. Een tafel met een aantal experts die weinig anders deden dan tegen elkaar in schetteren en over elkaar heen tetteren, doorgaans allemaal tegelijk – zo hoog lopen de gemoederen op als het thema ‘gezond eten’ aan bod komt.
De gewone man is daarbij overigens de klos: ik betwijfel ten zeerste of er ook maar één gewone consument een sikkepit wijzer is geworden van deze uitzending. Die is precies even ver als voorheen: te midden van heel veel voedselbomen waarbij het bos geheel uit beeld is verdwenen. Jammer is dat, want op zich is het allemaal echt niet zo heel ingewikkeld.
Weet u wat? Ik schrijf er wel even een boek over. Ik ben nu toch bezig.
Reacties (6)
Het vielo me vooral op bij het debat bij Pauw en Witteman dat de babyboomers een stel behoudende zeurpieten zijn geworden. Gelijk of niet, een argument van een ander zonder enige onderbouwing afdoen als ‘Oplichter! Hou nou toch eens op met je gezwets!’ is puur een zwaktebod.
Volgens mij gaat het hier niet over calorieën of zelfs maar over de aard ervan, maar over hoe we ons moeten bedwingen om teveel ervan binnen te krijgen. Of het nou om een hap suiker gaat of een handvol geplette havervlokken. In een welvaartsmaatschappij dat kampt met overgewicht gaat het om de mindset: hoe richten we onze _gedachten_ op iets anders dan eten, zodat we niet helemaal klem groeien?
P.S.: ‘Lege calorie’ slaat inderdaad helemaal nergens op. Een klontje suiker is absoluut geen lege calorie. Sucrose staat aan de basis van de synthese van vele complexe lichaamsmoleculen.
Een calorie is niets. Het bestaat niet, het is alleen een middel om de verbrandingswaarde te meten. Je kan geen calorietjes uit een voedingsmiddel slopen en in een pilletje stoppen. Het zou hetzelfde zijn als een potje centimeters verkopen.
Voeding is meer dan de calorie.
Daar praten ze langs elkaar heen.
Het meest opmerkelijk is dat twee bevlogen mensen – op verschillende gebieden van de biologie – zo langs elkaar heen kunnen praten terwijl ze naar mijn bescheiden mening beiden over de intellectuele vermogens beschikken om bij elkaar te komen.
Een verschijnsel dat vaker voorkomt trouwens.
Wat mij vooral opviel was dat de belangrijke zaken niet aan de orde kwamen. Zoals het suiker- en zoutgehalte in voeding en een duidelijke etikettering(Stoplichtsysteem wat in de UK wel kent)
“Wie een pondje kristalsuiker naar binnen lepelt, heeft zijn calorieën voor de dag binnen. Hij komt echter allerlei macronutriënten, micronutriënten en voedingsvezels tekort. Vermoedelijk bedoelde Kris Verburgh, wat er ook verder op hem en zijn voedselzandloper aan te merken is, dat.”
Dat en het feit dat het menselijk lichaam niet iedere calorie ook daadwerkelijk opneemt: in gras zitten calorieen die wij niet kunnen opnemen (we kunnen gras niet verteren), de calorieen in vlees en vooral suiker nemen we moeiteloos op, groente en fruit zitten tussen die uitersten in, al is dit een secundair effect: als je er niet superveel verstand van hebt moet je gewoon uitgaan van de calorieen die op de verpakking staan.. Het is overigens zo dat het menselijk lichaam veel nutrienten zelf kan maken: uit suiker kan bv. vet worden gemaakt en sommige vitamines maken we ook zelf aan.