Bestaat de IRA nog steeds?

ELDERS - In Noord-Ierland is het conflict tussen katholieken en protestanten weer opgelaaid.

Het Noord-Ierse zelfbestuur dreigt opgeschort te worden vanwege nieuwe spanningen tussen de protestantse Democratic Unionist Party (DUP) en de katholieke, republikeinse Sinn Féin. De DUP wil alle samenwerking voorlopig stopzetten na de arrestatie van Bobby Storey en twee andere leden van Sinn Féin als verdachten in de moord op Kevin McGuigan, een voormalig IRA-lid. Storey is nauw geliëerd aan Gerry Adams, de leider van Sinn Féin. Deze partij, van oorsprong de politieke tak van het Ierse Republikeinse leger IRA, neemt sinds 2007 deel aan het zelfbestuur nadat de IRA in 2005 het gewapend verzet had afgezworen. Volgens premier en DUP-leider Peter Robinson kan het zelfbestuur nu niet zomaar verder gaan alsof er niets aan de hand is. “We hebben ruimte nodig voor overleg”, zei hij woensdag, “er moet eerst onderzoek gedaan worden naar de moord.” Als het vertrouwen tussen de partijen niet terugkeert zal Londen opnieuw het bestuur over dit deel van het Verenigd Koninkrijk moeten overnemen. De Britse minister Theresa Villiers, die verantwoordelijk is voor Noord-Ierland, zei dinsdag in het Lagerhuis dat ze dat voorlopig niet van plan was. Ze wees ook op een andere bron van conflict: de wijze waarop hervormingen op het gebied van de sociale zekerheid doorgevoerd moeten worden. Eenstemmigheid op dit gebied is volgens haar dringend gewenst om te voorkomen dat Noord-Ierland straks met een lege kas zit. Gaat het Robinson misschien vooral daarover?

Gisteren trad Robinson af als premier. De andere DUP ministers volgen. It’s a bad day for the Northern Ireland political process, was het commentaar van minister Villiers. “Maar zo zijn er wel meer geweest in de afgelopen twintig jaar.”

De arrestatie van Storey zet druk op Sinn Féin om met nieuwe bewijzen te komen dat de IRA niet langer bestaat. De republikeinse partij, die de aanwezigheid van de Britten in heel Ierland al meer dan een eeuw bevechten, zit zowel in het parlement van de Ierse republiek als in het bestuur van Noord-Ierland. Gerry Adams, de Noord-Ierse leider van Sinn Féin, benadrukte nog eens dat de IRA niet meer bestaat. Niemand is er lid van, zei hij. Volgens een andere vooraanstaande republikeinse politicus, de Noord-Ierse vice-premier Martin McGuinness, is Storey een loyale voorstander van het vredesproces. De partij ziet de moord op Kevin McGuigan afgelopen maand als werk van criminelen, niet van republikeinen. De politie heeft ook geen bewijs gevonden dat er sprake is van georganiseerd optreden. Het lijkt meer op een individuele afrekening in het circuit van voormalige leden van de IRA. In mei was een andere voormalige IRA-activist op straat doodgeschoten. Politiechef Hamilton zegt nu dat er nog steeds restanten van de IRA actief zijn, al voegde hij er meteen aan toe dat ze niet op oorlogspad zijn. Wel legde hij een verband met een groep waarin ex-IRA-leden actief zouden zijn, Action Against Drugs. Deze AAD is een illegale gewapende groep die optreedt tegen drugsdealers in katholieke wijken. Hamilton in zijn verklaring over het al dan niet voortbestaan van de IRA:

This group is intent on taking action against what it perceives as anti-social elements in Belfast but this is done in pursuit of their own criminal agenda. They are little more than an organised crime group in my view and we assess that Action Against Drugs is an independent group that is not part of, or a cover name for the Provisional IRA.

De politieke spanningen in Noord-Ierland zijn altijd beladen geweest met geschiedenis, herinneringen aan veldslagen en gewelddadige incidenten uit zowel het recente als het vroegere verleden.  Die herinneringen blijven een bron van polarisatie, wraak een weerwraak. Zeker zo lang de betrokkenen bij de strijd aan het eind van de vorige eeuw nog leven. Dat de DUP crimineel geweld nu aangrijpt om Sinn Féin opnieuw onder druk te zetten is een teken dat de Noord-Ierse samenleving nog niet tot rust is gekomen. Bij een wankele vertrouwensbasis kan elk conflict oude wonden openrijten. Met alle risico op nieuwe geweldsuitbarstingen. Het compromis dat in 1998 een voorlopig einde maakte aan het geweld heeft nog geen duurzame vrede kunnen bewerkstelligen. Dat is volgens een recente poll ook de mening van een meerderheid van de Noord-Ierse bevolking. Toch steunt tweederde van de ondervraagden wel de huidige bestuurlijke constructie en de band met het Verenigd Koninkrijk.