Voor wie is de vis in de Baltische Zee?

In Litouwen gaan de kiezers zondag naar de stembus voor de tweede ronde in de parlementsverkiezingen. In de eerste ronde op 13 oktober is de stemming op partijlijsten gewonnen door de sociaaldemocratische partij LSDP van huidig Europarlementslid Vilija Blinkevičiūtė. Zij bleef met ruim 19% de regerende coalitie van conservatieven net voor. Litouwen kiest ook kandidaten per district. Daar is nu een tweede ronde nodig voor kandidaten die niet de vereiste meerderheid hebben gehaald. Het verlies van de centrum-rechtse TS–LKD van minister van Buitenlandse Zaken Gabrielis Landsbergis komt niet als een verrassing. Sinds de onafhankelijkheid van Litouwen is het nog niet voorgekomen dat een regeringspartij de verkiezingen won. ‘De regering verliest altijd, welke partij er ook aan het bewind is’, zegt Mažvydas Jastramskis, een politicoloog aan de Universiteit van Vilnius. De verwachting is dan ook dat de tweede ronde opnieuw winst zal opleveren voor de sociaaldemocraten.

Morgenrood

Blinkevičiūtė is al begonnen met sonderingen voor een nieuwe coalitie. Ze denkt dan aan samenwerking met de Democratische Unie ‘Voor Litouwen’ en de Litouwse Unie van Boeren en Groenen. Daarmee passeert ze niet alleen de huidige regeringspartij maar ook nieuwkomer Nemuno Aušra (Morgenrood van de Nemunas, de langste rivier in Litouwen). Nemuno Aušra wordt getypeerd als een populistische partij met zowel rechtse als linkse trekjes. Partijleider Remigijus Žemaitaitis zat voor de partij Vrijheid en Gerechtigheid in het parlement maar werd geroyeerd vanwege antisemitische uitspraken. Hij kwam op voor de Palestijnen en veroordeelde het Israëlische optreden in Gaza met een verwijzing naar de geschiedenis van zijn eigen land. Bij de bezetting van Litouwen door de Sovjet-Unie zouden ‘de joden met de bolsjewieken hebben gepacteerd’. Die uitspraak leidde eerder dit jaar tot een poging om hem ook zijn immuniteit als parlementariër te ontnemen. Žemaitaitis gaf uit eigen beweging zijn parlementszetel op en stichtte de Morgenroodpartij waarmee hij twee weken geleden vijftien zetels haalde. Hij zou vooral op het platteland stemmen gekregen hebben van mensen die zich tegen de stedelijke elites van Kaunas en Vilnius keren. Ook profiteert hij van onvrede over de economie. In het verkiezingsprogramma staan ‘linkse standpunten zoals belastingvoordelen voor grote gezinnen, de oprichting van een machtige staatsbank en prijsregulering voor elektriciteit en gas. Aan de andere kant lijkt het meer rechts, omdat het de ‘groene’ landbouwprogramma’s van de EU verwerpt en voordelen voor kleine en middelgrote bedrijven ondersteunt.’ In zijn buitenlandpolitiek wijkt Žemaitaitis enigszins af van de onvoorwaardelijke steun aan Oekraïne die alle andere partijen beloven. Hij legt de nadruk op de belangen van zijn eigen land. Sommigen leggen dat uit als door het Kremlin ingestoken propaganda.

Minder vis in de Baltische Zee

De belangen van de Litouwse vissers staan op het spel nu de visstand in de Baltische Zee drastisch terugloopt. In een meeting van ministers van Landbouw en Visserij, afgelopen week in Luxemburg, legde de Zweedse minister Peter Kullgren het probleem bij de dieren die leven van vis.  ‘Zeehonden en aalscholvers eten simpelweg te veel vis, waardoor sommige visbestanden niet kunnen herstellen en niet op duurzame wijze kunnen worden beheerd,’ aldus de minister. Een oplossing zou gevonden kunnen worden in een versoepeling van de Europese richtlijnen voor beschermde dieren. Schiet ze maar af, dus. Die vis is voor ons. Kullgren kreeg niet alleen de steun van zijn Finse collega maar ook van Oostenrijk en de Tsjechische Republiek. ‘De exploderende populaties zeehonden en aalscholvers verstoren duidelijk het natuurlijke evenwicht van het ecosysteem en vormen een ernstige bedreiging voor de voortzetting van de visserij’, aldus een woordvoerder van de branchevereniging Europêche. De ‘voedselsoevereiniteit’ staat op het spel, wordt er aan toegevoegd. Als er dichtbij huis minder vis gevangen kan worden neemt de import uit verre landen toe. Dat moeten we voorkomen.

En dus wordt net als bij de wolf de druk opgevoerd om de regels voor beschermde dieren aan te passen. Natuurbeschermers wijzen er echter op dat de zeehonden en aalscholvers niet verantwoordelijk gesteld kunnen worden voor het tekort aan vis. ‘De echte bedreiging voor de visbestanden in de Oostzee komt van door de mens veroorzaakte factoren zoals overbevissing, vervuiling en klimaatverandering. Wetenschappelijk bewijs toont aan dat het afmaken van aalscholvers het probleem niet oplost,’ aldus Anouk Puymartin, van de NGO BirdLife Europe. De Europese Commissie sluit zich hier bij aan. De Oostzee is de meest vervuilde van Europa en de vertrekkende landbouwcommissaris Janusz Wojciechowski zei dan ook tegen de ministers dat de deplorabele milieutoestand de belangrijkste reden was voor de afname van de visbestanden.