GeenCommentaar heeft ruimte voor gastloggers. Vandaag een bijdrage van Joop van Rijswijk dat eerder verscheen in Trouw. Van Rijswijk is CDA-lid en oud-fractiemedewerker van de ARP en het CDA.
Bij de voorverkiezingen in de staten Iowa en New Hampshire gaven veel Amerikaanse kiezers het signaal af dat zij op de gevestigde orde in Washington zijn uitgekeken. Zij willen verandering.
Neem Obama serieus
Daarom behaalde de jonge, onervaren kandidaat Obama veel stemmen. Of hij tot president van de Verenigde Staten wordt gekozen staat nog te bezien. Maar het signaal van de kiezers is onmiskenbaar. Nederland is de Verenigde Staten niet. Toch zouden de politici rond het Binnenhof dit Amerikaanse signaal serieus kunnen nemen.
Het vierde kabinet-Balkenende oogde bij zijn aantreden fris en veelbelovend. Maar na bijna een jaar moet worden vastgesteld dat in kabinet en coalitie sprake is van stagnatie en inertie.
Door de vergrijzing wordt een verhoging van de AOW-leeftijd van 65 naar 67 jaar onvermijdelijk. Het kabinet begint er niet aan. Ter wille van meer rechtvaardige inkomensverhoudingen zou de aftrek van de hypotheekrente vooral ten aanzien van dure huizen moeten worden aangepakt. Het kabinet deinst ervoor terug. Ook het ontslagrecht heeft het niet kunnen regelen.
Integratie
Het centrale probleem voor dit kabinet is de integratie van onze samenleving. Integratie, niet te verwarren met assimilatie. Onder minister Vogelaar zou een voortvarend begin worden gemaakt met het saneren van veertig probleemwijken; ze moeten prachtwijken worden. Maar het project dreigt te verdrinken in bestuurlijke discussies over prioriteiten en financiering.
Ondertussen is de omvang van geweld, vernieling en brandstichting in de probleemwijken nog niet zo groot geweest als in de afgelopen Oudejaarsnacht. Bij de slachtoffers van die misdrijven heerst machteloze woede. Maar de premier had voor een voorspelbare, trendvolgende reactie elf dagen nodig.
Het valt kabinet en coalitie niet kwalijk te nemen dat zij niet onmiddellijk een pasklaar antwoord hebben op de in de probleemwijken bestaande zeer complexe vraagstukken. Maar zij zouden zich wel moeten openstellen voor discussie en kritiek vanuit de samenleving. Het kabinet voert immers ?samen werken, samen leven? als devies.
Discussie en kritiek
Maar kabinet en coalitie moedigen discussie en kritiek niet aan. Ze reageren er vaak verongelijkt op. Ze geven ook steeds meer af op de media, alsof de maatschappelijke onvrede aan hen te wijten is. Maar de journalisten kunnen de wedervraag stellen: ?Wie is schuldig? Hij die fouten maakt, of hij die erover schrijft??
Een ernstig probleem is ook dat politici bang zijn duidelijk positie te kiezen. Dat is pijnlijk gebleken tijdens het bezoek van de parlementaire delegatie aan de Antillen.
Het PVV-Kamerlid Brinkman deed zeer negatieve uitspraken over de politieke cultuur op de Antillen. Antilliaanse politici reageerden daar woedend op. De delegatie nam daarover geen standpunt in. Mogelijk uit vrees een deel van het eigen electoraat, dat sympathie heeft voor bepaalde opvattingen van de PVV, voor het hoofd te stoten.
De gevestigde politieke orde in Den Haag is vooral naar binnen gekeerd. Brandende kwesties gaat zij het liefst uit de weg. De sfeer in het kabinet is prima, zolang het maar niet over de inhoud gaat. Ondertussen daalt de achting van de kiezers voor de politiek en de parlementaire democratie. En dat is funest omdat gezag en achting onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden.
Juist in deze tijd van onzekerheid en maatschappelijke ontevredenheid is authentiek en overtuigend leiderschap nodig. Politici die boven zichzelf uitstijgen. Die de ventielen van de maatschappelijke onvrede opendraaien, de goedwillenden de weg wijzen en met de kwaadwilligen de confrontatie aangaan. Moed en karakter zijn in de politiek onmisbare ingrediënten.
Ontploffing
Als de coalitie naar binnen blijft gekeerd en zich niet bevrijdt uit de sfeer van inertie, dan loopt zij het risico bij de volgende verkiezingen zwaar te verliezen aan de partijen op de vleugels ter linker- en ter rechterzijde. Ook de VVD, van wie evenmin constructieve stimulansen uitgaan, dreigt hetzelfde gevaar.
De Schotse natuurkundige James Watt (1736-1819), de uitvinder van de stoommachine, vulde eens bij wijze van proef een koperen ketel met water, soldeerde de openingen van de ketel dicht en zette hem op het vuur. Het resultaat van de proef was verbluffend. De ketel ontplofte. Stoom is sterker dan metaal. Watt overleefde de proef, maar zijn laboratorium was een ruïne. Onze politici zouden uit het signaal van Obama en de proef van James Watt lessen kunnen trekken.
Reacties (11)
Barack Obama roept op om over de tegenstellingen van het gepolariseerde politieke landschap van Amerika heen te stappen. Dat maakt hem populair. Als je die les zou trekken voor de Nederlandse situatie, dan zou je blij moeten zijn met Balkenende en het huidige kabinet. Ze zoekt het politieke midden op, net als Obama. Als Obama iets niet doet – for better or for worse – is het confrontatie aangaan.
Ik geef Joop van Rijswijk groot gelijk met deze uitspraak. Ik ben dan echter geen CDA’er en zie deze rol verre van weggelegd voor ‘onze Balkenende’.
Dossierkennis is voldoende aanwezig bij die man, maar authentiek leiderschap is iets wat hij steeds meer begint te leren (mag ook wel na zoveel jaar), maar nog verre van beheerst en zo te zien ook niet iets is dat tot een van zijn natuurlijke talenten behoort.
Ik vrees dat ik toch voornamelijk lees dat alle onnodige CDA plannen moeten worden uitgevoerd en dat uitvoeren zou “de Obama manier” zijn. Er wordt wederom niet uitgelegd waarom, gewoon dat het moet. Want dat zou daadkrachtig zijn, en Obama is daadkrachtig (oh?), dus wees als Obama?
Ik kan me er in iedergeval niet in vinden. Ik zal wel te simpel zijn om deze vreemde conclusies te kunnen volgen die eruit eindelijk voornamelijk op lijken te wijzen dat “wat het CDA wil is goed, dat moeten we gewoon doen en niet zeuren of letten op anderen”. Hoe dat met Obama te maken heeft is mij nog even onduidelijk.
@ 2: nee, dan het voorbeeld Hero Brinkman, wat een overtuigend leider. ;-)
“Door de vergrijzing wordt een verhoging van de AOW-leeftijd van 65 naar 67 jaar onvermijdelijk. Het kabinet begint er niet aan. Ter wille van meer rechtvaardige inkomensverhoudingen zou de aftrek van de hypotheekrente vooral ten aanzien van dure huizen moeten worden aangepakt. Het kabinet deinst ervoor terug. Ook het ontslagrecht heeft het niet kunnen regelen.”
Het ontslagrecht is al jaren goed geregeld.
Verhoging van de AOW leeftijd lost het probleem van de vergrijzing niet op.
Discussie over de aftopping van de
hypotheekrente-aftrek wordt door een machtige lobby tegengehouden.
@4: Ah, dat vond jij dus ook al? ;)
Maar ff serieus: van Rijswijk gebruikt het om aan te geven dat ‘ze’ Brinkman gewoon laten roepen zonder een tegengeluid. Met het gevaar dat ik dat tegengeluid gemist heb, geef ik hem daar groot gelijk in.
@3: Ik lees het meer als: we hebben een aantal (aankomende) problemen (neem alleen al op het economische vlak) en dat verdient actie. Het lijkt er alleen op dat er weinig aan wordt gedaan en dat belangrijke beslissingen met allerhande commissies vooruit worden geschoven.
Ik vermoed dat het dit gebrek aan daadkracht is waar van Rijswijk tegen ageert.
@6, Als je het zo bekijkt kan ik er opzich wel inkomen. Het gebrek van daadkracht is inderdaad schokkend soms. Laten we zeggen dat ik een beetje wantrouwig ben als iemand van het CDA roept dat zaken zoals langer doorwerken doorgevoerd moeten worden als voorbeelden van daadkrachtig zijn.
Overigens weet ik ook niet echt of dit echt een Obama dingetje is. Ik heb wel begrepen dat Obama heldere standpunten in neemt. Maar om heel eerlijk te zijn dat doet het CDA ook…. tot de verkiezingen voorbij zijn. En bij Obama weet je ook niet of het voornamelijk verkiezingsretoriek is.
@ 6: Van Rijswijk verwacht dat één en hetzelfde kabinet het ontslagrecht hervormt en de hypotheekrente-aftrek aanpakt? In welke politieke realiteit leeft die man?
Onze politici zouden uit (…) de proef van James Watt lessen kunnen trekken.
Wat dat laatste betreft: Hoe lang denkt dit kabinet de boel te kunnen dichtsolderen met gedragscodes, waarschuwingsborden, etc. tot de zaak uit elkaar knalt?
Tuurlijk, Balkenende zal, net als Watt, het experiment overleven, de man is zo resistent als de eerste beste bacterie, maar, het democratisch laboratorium is een puinhoop.
@7: Ik snap het wantrouwen, maar ik denk dat het CDA-gedeelte er vooral inzit dat van Rijswijk denkt dat Balkenende dit klusje kan klaren *proest*
@8: Ongetwijfeld niet, het is dan ook een visie en die hoeven gelukkig geen rekening te houden met de stroperige politieke realiteit. :)
@9: Tja.. ik denk dat ze een poging gaan wagen om dit ‘beleid’ over de gehele kabinetsperiode uit te smeren. Balkenende zal dan vast overleven, al was het maar omdat hij Jack de Vries aan zijn zijde heeft. Pappen en nathouden, geen onderzoek naar Irak en alle ‘hete kolen’ doorschuiven met wat onderzoekscommissies is de politieke realiteit anno 2008. Je zou maar eens stemmen verliezen omdat je iets ‘impopulairs maar nodig’ voorstelt. ;-)
De enkele keer dat Balkenende iets zegt, is het steevast het verkeerde, dienaangaande zijn zijn politiek en leiderschap me duidelijk genoeg.