Overzicht

Lisette de Ruijter van Steveninck

9 Artikelen
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Foto: Festival Karsh (cc)

Nelson Mandela – van terrorist naar held

, door

Icoon van de vrede. Dat is wat mij betreft Nelson Mandela, maar ik ben dan ook van een leeftijd dat ik hem de gevangenis zag verlaten. Ik zag hem de Nobelprijs voor de vrede winnen en hem als eerste democratisch gekozen president Zuid-Afrika leiden. Ondanks zijn politieke invloed op de achtergrond leefde hij in de jaren daarna vooral een bestaan buiten de media. Generaties na mij zullen zich veel van de beelden niet meer herinneren, maar koppelen de naam Mandela waarschijnlijk wel aan vrijheid. Nog geen dertig jaar geleden was dat wel anders, toen de Verenigde Staten Nelson Mandela op de lijst van terroristen plaatste, een stempel die hij pas in 2008 officieel kwijt zou raken. Hoe is Mandela van staatsvijand voor Zuid-Afrika uitgegroeid tot een wereldleider met heldenstatus?

ACHTERGROND - Voor de apartheid

Nelson Mandela werd in 1918 geboren als Rolihlahla Mandela, zoon van het dorpshoofd van Mvezo bij de Thembu-stam, en kreeg van een basisschool docente de naam Nelson. Na het overlijden van zijn vader werd hij opgevoed door de koning van de Thembu-stam, tijdens deze opvoeding werd de basis gelegd voor zijn latere leiderschap. Nelson begon als twintiger een studie rechten aan de Fort Hare Universiteit, maar werd daar na een protest tegen de kwaliteit van het eten van af gestuurd. Na enige omzwervingen ging Mandela in 1942 als stagiair aan de slag bij een advocatenkantoor in Johannesburg en het is in die tijd dat hij in contact kwam met Walter Sisulu, een actief lid van de African National Congress (ANC).

Foto: Alfenaar (cc)

NS mengt zich in busvervoer

, door

Vervoersmaatschappij Qbuzz verovert sinds 2008 steeds meer terrein in het Nederlandse openbaar busvervoer. Met de NS als enige aandeelhouder van Qbuzz zou het bedrijf volgens andere vervoersmaatschappijen een oneerlijke concurrentiepositie innemen. Krijgt Qbuzz door de NS, waarvan de aandelen volledig in handen zijn van de Nederlandse Staat, indirect staatssteun?

ACHTERGROND - De relatie tussen Qbuzz en NS heeft vragen opgeroepen in de Tweede Kamer. Naar aanleiding daarvan stelt Minister Dijsselbloem een onderzoek in naar eventuele kruissubsidiëring bij NS-dochter Qbuzz. Er wordt onder andere uitgezocht ‘of de concessies waarop men biedt (i.e. NS-dochter Qbuzz) mogelijk voordeel genieten van kruissubsidiëring door NS-activiteiten en of dat voordeel ongelijk is’. In theorie zou er sprake zijn van kruissubsidie als Qbuzz verlies leidt of lagere offertes maakt voor aanbestedingen en de NS dit financiert met winst uit een andere bedrijfstak.

Ontstaan Qbuzz

In 2008 richtten de voormalige raad van bestuursleden van Connexxion Rob van Holten en Leon Struijk het vervoersbedrijf Qbuzz op. Holten en Struijk hebben dan 51 procent van de aandelen in handen en de NS 49 procent. Vanaf het begin krijgt het bedrijf te maken met rechtszaken van andere vervoersbedrijven. Het begint bij de openbaar busvervoer-concessie Zuidoost-Friesland, op dat moment van vervoersbedrijf Arriva, die Qbuzz toegewezen krijgt. Arriva vindt dat, ondanks dat ze zich niet hebben ingeschreven op de aanbesteding, Qbuzz de concessie onrechtmatig heeft verkregen. De rechter stelt Qbuzz in het gelijk en het bedrijf gaat in december 2008 van start met busvervoer in Friesland. Een jaar later schrijven zowel Arriva en Qbuzz zich in voor de aanbesteding van de grootste concessie in het Nederlandse openbaar busvervoer, Groningen/Drenthe. Ook nu krijgt Qbuzz het recht om het busvervoer in dit gebied te verzorgen. Arriva is het wederom niet eens met de gang van zaken. Ze vinden dat er oneerlijke concurrentie is gevoerd, omdat Qbuzz zijn plan heeft kunnen wijzigen toen bleek dat ze boven de prijs hadden geboden. De rechter wijst het verzoek van Arriva af. Connexxion voert soortgelijke rechtszaken tegen Qbuzz als blijkt dat ze hun concessie in Utrecht aan hen verliezen.

Foto: Mark Maas (cc)

Opgesloten in een vreemd land

, door

Voor de politiek blijft vreemdelingendetentie een problematisch onderwerp. Onlangs kwam staatssecretaris Teeven in zijn toekomstvisie met voorstellen om het huidige detentiebeleid te veranderen. Vreemdelingendetentie is er voor vreemdelingen die niet in Nederland mogen zijn en zo snel mogelijk het land moeten verlaten. Duizenden vluchtelingen krijgen er jaarlijks mee te maken. Hoe gaat ons land hier mee om en hoe is het om als vluchteling achter de tralies te belanden?

REPORTAGE - ‘Vreemdelingendetentie; straf of maatregel?’, was de titel van een lezing van Amnesty International in Den Haag over het onderwerp. De mensenrechtenorganisatie startte in mei van dit jaar de campagne ‘Ik schaam me diep’, om aandacht te vragen voor de volgens hen inhumane detentie van vreemdelingen in Nederland.

Het stel Mohammed Talib (35) en Mollee Thabit (26) weet uit ervaring hoe het is om door Nederland te zwerven. Begin oktober zijn ze verhuisd van de vluchtflat naar de Weteringschans in Amsterdam, waar bijna 200 vluchtelingen wachten op een nieuwe toekomst.

Griekse gevangenis

Wat begon als een ontroerend liefdesverhaal voelt voor de twee nu als een nachtmerrie. Vijf jaar geleden gaf Mollee in Jemen stiekem een briefje met haar telefoonnummer aan die leuke jongen van de pizzahut. Iets dat je als vrouw in Jemen absoluut niet mag doen, zeker niet omdat deze jongen, Mohammed, een vluchteling uit Eritrea is. Een relatie met een Afrikaan, dat is een doodzonde. Daarom vertrok Mohammed een jaar later naar Europa om in Griekenland terecht te komen. ‘Ik kan bijna niet praten over de Griekse gevangenissen. Ze zijn zo walgelijk en smerig,’ zegt hij.

Foto: ouistitis (cc)

Staat het water ons aan de lippen?

, door

De klimaat-alarmbellen zijn weer aan het rinkelen geslagen. Het onlangs verschenen IPCC-rapport wijst ons nogmaals op de opwarming van de aarde en de verantwoordelijkheid van de mens hierin. Op het land mogen we de afgelopen jaren dan niet zoveel merken van temperatuursverschillen, uit het rapport blijkt dat de temperaturen in de oceanen behoorlijk stijgen en dat dit één van de belangrijkste punten is waar we ons zorgen over moeten maken. Klimaatwetenschapper bij het KNMI, Wilco Hazeleger, vertelt over de gevolgen van het opwarmen van de oceanen.

INTERVIEW - Hoe staat u als wetenschapper tegenover de uitkomsten van het IPCC-rapport?

‘Uit metingen kunnen we duidelijk zien dat de oceanen opwarmen. Hierdoor zet het water uit en stijgt de zeespiegel. Dit is ook terug te zien in de gegevens die we van satellieten ontvangen. Je meet het, dus je ziet het. De oceanen maken onderdeel uit van het grotere geheel en op dit moment is de warmte-inhoud hiervan de beste maatstaf voor de toestand van het klimaat. Op de langere termijn zullen ijskappen smelten en gaat dit van invloed zijn op de energiehuishouding op aarde. Er is nu alleen iets bijzonders gaande. De atmosfeer warmt de afgelopen tien á vijftien jaar niet op, maar de oceanen wel en dan met name het gebied tussen 700 en 2000 meter diep.’

Foto: Christian van Elven (cc)

Prinsjesdag versus verkiezingsprogramma’s

, door

Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen (APB) wordt in de Tweede Kamer flink gediscussieerd over de plannen die het kabinet heeft gepresenteerd tijdens Prinsjesdag. We weten dat regeren compromissen sluiten is, maar sluit de Miljoenennota nog aan bij de verkiezingsprogramma’s van de VVD en de PvdA van 2012? Nu het regeerakkoord omgezet is in de Miljoenennota en begrotingen, worden de coalitiepartners hard aangevallen. Niet alleen door politieke tegenstanders, ook binnen eigen gelederen lopen de gemoederen hoog op. In verschillende peilingen zouden beide partijen veel zetels verliezen als er nu verkiezingen zijn. De deur van het PvdA-kantoor in Amsterdam werd vorig weekend beklad met de leus ‘hier is je participatie’. Hoeveel maken de VVD en PvdA nog waar van hun verkiezingsprogramma’s uit 2012 als je deze naast de op Prinsjesdag gepresenteerde plannen legt? Een paar punten op een rijtje.

ANALYSE -

Onderwijs

‘Wat de PvdA betreft maken politiek en onderwijs afspraken waarin ambitie en mogelijkheden bij elkaar worden gebracht,’ staat in het verkiezingsprogramma van de partij. Dat is precies wat er nu gebeuren moet, want er ligt een onderwijsakkoord op tafel waarvan nog veel afspraken uitgewerkt moeten worden. De grootste vakbond van het onderwijs, de Algemene Onderwijsbond, heeft het akkoord nog niet ondertekend.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-03-2022

Hoe Duitsland een leider kiest

, door

Bij de aankomende Bondsdagverkiezingen zijn minimaal 598 zetels te verdelen. Wie er de komende vier jaar plaats neemt op zo’n zetel hangt af van een bijzonder kiesstelsel. Het Duitse tweestemmenstelsel is uniek in zijn soort en vergt nogal wat rekenwerk. 

Na de val van de Muur vormden voormalig Oost- en West-Duitsland samen De Bondsrepubliek Duitsland. De republiek bestaat uit zestien deelstaten, die allemaal een eigen grondwet en een door het volk gekozen parlement en regering hebben. Daardoor zijn deze deelstaten grotendeels zelfstandig, maar landelijk vallen ze onder de verantwoordelijkheid van de Bondsdag.

Het staatshoofd van Duitsland is de Bondspresident, die vooral een ceremoniële functie heeft. Het is te vergelijken met de rol van de Nederlandse koning. De dagelijkse leiding is in handen van de Bondsdag, met aan het hoofd de Bondskanselier.

Bondsdagverkiezingen

Het kiesstelsel in Duitsland combineert het districtenstelsel, zoals in het Verenigd Koninkrijk, met het in Nederland bekende stelsel van evenredige vertegenwoordiging. Het land is opgedeeld in 299 kiesdistricten en de eerste stem is voor een kandidaat binnen het kiesdistrict van de stemmer. Op deze manier winnen 299 kandidaten een direct mandaat.

Bij de tweede stem wordt er op een partijlijst gestemd. Krijgt een partij bijvoorbeeld 20 procent van de stemmen, dan winnen ze 20 procent van de 598 zetels. Deze zetels worden als eerst opgevuld door de kandidaten die in de districten gewonnen hebben. De overige zetels gaan naar de hoogst genoteerde kandidaten op de partijlijst. Een partij mag overigens pas deelnemen in de Bondsdag als ze de kiesdrempel van 5 procent halen. Tenzij ze in drie of meer deelstaten een direct mandaat winnen, dan hebben ze wel recht op het percentage gewonnen zetels.

Foto: CherryPoint (cc)

Twintig jaar JSF

, door

ACHTERGROND - De Joint Strike Fighter gaat er waarschijnlijk toch komen in Nederland. Het is al bijna twintig jaar geleden dat het project startte in de VS.

Het is 1994 als de Verenigde Staten grote vliegtuigbouwers vraagt om een design te maken voor een nieuw gevechtsvliegtuig, het JAST-project. Dit wordt later de Joint Strike Fighter (JSF). Inmiddels kunnen we de JSF het zorgenkindje van Den Haag noemen en is de straaljager voor Amerika ook een gevoelig onderwerp geworden. Hoe is deze Amerikaanse straaljager, in bijna twintig jaar tijd, door de Nederlandse politiek meegezogen in een enorme draaikolk?

Ontwerp JSF

De Amerikaanse bedrijven Boeing, Lockheed Martin en MCDonnell Douglas gaan in 1994 aan de slag met het ontwerpen van de JSF. Uiteindelijk zijn het Boeing en Lockheed Martin die in 1996 tot finalisten worden gekozen. Na vijf jaar van bouwen en testvluchten is het Lockheed die er in 2001 met de prijs vandoor gaat. Met hun ontwerp van de F-35 Lightning II worden ze door het Pentagon uitgekozen als producent van de JSF.

In de Haagse wandelgangen zijn de eerste geluiden over de straaljager in 1996 te horen. Door het ministerie vanDefensie wordt er dan gezocht naar vervanging voor de huidige F-16’s. Op dat moment tekent staatssecretaris van Defensie Gmelich Meijling (VVD) een intentieverklaring voor deelname aan de conceptontwerpfase van het JSF-programma.

Foto: Nuon (cc)

Coöperaties erkend in Energieakkoord

, door

INTERVIEW - “Samen sta je sterk” is het idee achter de coöperatie. Nederland is van oudsher een coöperatieland, met de Rabobank als bekendste voorbeeld. Deze week besteden De Nieuwe Pers en Sargasso in het weekthema aandacht aan Oud-Hollandsch Coöpereren.

Decentrale energie, dat zijn burgers die samen een energiebedrijf oprichten door lokaal energie op te wekken en af te zetten. Jolt Oostra noemde de landelijke opkomst van deze energiecoöperaties toen een stille revolutie met als doel onafhankelijk te zijn: ‘Daarbij speelt het sentiment dat je als gemeente jezelf kunt voorzien van duurzame lokale energie en niet afhankelijk bent van grote multinationals, waarvan je de winst naar het buitenland ziet verdwijnen.’

Duurzame energie, daar moeten de makers van het energieakkoord enthousiast van worden. Vorige week maakte de SER bekend dat er overeenstemming is bereikt over een Energieakkoord voor duurzame groei. Is er in dit akkoord ook aandacht voor al die lokale projecten en coöperaties? Daarover sprak ik met Igor Kluin, activistisch ondernemer, die begin van dit jaar stevige kritiek gaf op de plannen van het ministerie van Economische Zaken wat betreft de decentrale energie in het akkoord.

Welke positie nemen coöperaties in, in het energieakkoord?

‘Voor het eerst is er erkenning voor decentrale en collectieve energie. Het krijgt serieuze aandacht in het akkoord en dat is een waanzinnige winst.’

Foto: Gerard Stolk (cc)

Coöpereren door de eeuwen heen

, door

ACHTERGROND - “Samen sta je sterk” is het idee achter de coöperatie. Nederland is van oudsher een coöperatieland, met de Rabobank als bekendste voorbeeld. Deze week besteden De Nieuwe Pers en Sargasso in het weekthema aandacht aan Oud-Hollandsch Coöpereren.

Maatschappelijk betrokken ondernemingen die bijdragen aan het terugdringen van armoede en werkeloosheid. Dat zijn coöperaties volgens de Verenigde Naties. In 2012 zette de VN coöperaties in de schijnwerpers tijdens het jaar van de Coöperatie. Wat blijkt? In Nederland deden coöperaties in 2011, met een omzet van 111 miljard euro, een behoorlijke duit in het economische zakje. Hoe zijn we uitgegroeid tot zo’n coöperatief land?

David Dale, Robert Owen en de Rochdale Pioniers

In 1780 werd David Dale in Schotland geraakt door de slechte leef- en werkomstandigheden van zijn werknemers in de katoenindustrie. Onderwijs, betere werkvoorwaarden en een hoger salaris moest de armoede wat hem betreft verminderen. Hiermee was hij de inspiratie voor Robert Owen, zijn latere schoonzoon en één van de grondleggers van coöperaties in het Verenigd Koninkrijk.

Het was Owen die het idee van coöpereren voortzette. Zijn sociale standpunten tegenover zijn arbeiders hebben hem tot de geestelijk vader van coöperaties gemaakt.

In het Engelse Rochdale hebben 28 mannen dit gedachtegoed omgezet in daden. Als arbeiders waren ze de oneerlijke verdeling van welvaart zo zat dat ze een eigen winkel begonnen, waar klanten tegen een eerlijke prijs hoogwaardige producten konden kopen. Dankzij de Rochdale Pioniers ontstond er een nieuwe beweging.