Kyra

63 Artikelen
5 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Marlen Haushofer: Wij doden Stella

‘Stella was korte tijd erg gelukkig geweest, maar ze was niet in staat om de spelregels te leren, ze kon zich niet aanpassen en moest ondergaan’’

Anna zit gevangen in een huwelijk met een man die totaal niet bij haar past. Bij hem weggaan  is geen optie, ze is bang dat hij zich dan zal wreken op haar kinderen. Om het vol te houden zoekt ze houvast in de routine van het dagelijks leven. ‘Ja, ik klamp me vast aan die orde, aan de regelmatige maaltijden, het dagelijks terugkerend werk, de bezoeken en de wandelingen. Ik houd van die orde die het me mogelijk maakt om te leven’.

Het huishouden van Anna zit zo in elkaar dat het geen gasten of indringers duldt. ‘Richards vrienden kunnen nooit mijn vrienden zijn, en bij mijn vrienden voelt Richard zich niet op het gemak. Bovendien kent een ander niet de talloze taboes waaraan wij ons in de omgang met elkaar moeten houden en die zelfs door de kinderen al worden gerespecteerd. Daardoor is onze gespreksstof een beetje beperkt, maar dat is beter dan voortdurend ruzie.’

De rust in het gezin wordt verstoord door de komst van Stella, de slome, bijna volwassen dochter van een vriendin van Anna. Stella heeft onderdak nodig  voor tien maanden, omdat haar moeder in het buitenland verblijft. Door de zorg van Anna bloeit Stella op. Ze laten een nieuwe garderobe  voor haar maken en Stella besluit zelfs om een cursus Italiaans te gaan volgen. Maar in de laatste weken van de logeerpartij slaat haar stemming om. Alle gezinsleden kijken uit naar de verlossende dag dat Stella zal vertrekken.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Ieder werk is een kunstwerk

Het is misschien een beetje laat voor een echte recensie van het laatste boek van K. Schippers. ‘De bruid van Marcel Duchamp’ kwam al in het voorjaar van 2010 uit en het is inmiddels in alle media besproken. Toch wil ik in deze donkere dagen van het jaar dit boek onder de aandacht brengen, omdat het boek een optimistische kijk op de kunst uitstraalt. En de ideeën van Marcel Duchamp bieden een goede basis om gefundeerd na te denken over de rol van kunst in het algemeen, en de over plaats van kunst in je eigen leven.

Marcel Duchamp is beroemd geworden door zijn readymades. Dat zijn objecten die je gewoon overal kunt tegenkomen, maar die je tot kunstuiting kunt maken door ze in een andere context te plaatsen. Iedereen kent wel het urinoir als kunstwerk, een object dat Duchamp in zijn eigen woning aan het plafond had bevestigd. Schippers laat in het boek zien hoe de kunstenaar aan dit idee gekomen moet zijn: in de jaren dat Duchamp in Parijs leefde hadden veel appartementscomplexen op elke overloop een urinoir. Het was een object waar hij regelmatig naar gekeken moet hebben.

Het mooiste van het boek is dat het laat zien dat er in elk mens een kunstenaar zit, ja, zelfs in mij. Elke winter brei ik een trui en als ik het kledingstuk af heb, dan ga ik een avondje afhechten. De afgeknipte draden gooi ik op de grond, gewoon naast de bank. Als ik klaar ben, dan maak ik twee foto’s: een foto van de trui en een foto van de hoop losse draden die ik nonchalant op de grond heb geworpen. Vaak vind ik die hoop losse draden mooier dan de trui zelf. Ik heb me nooit afgevraagd waarom ik die afgehechte draden zo interessant vind, maar het moet iets met kunst te maken hebben, want Marcel Duchamp deed ongeveer hetzelfde. Elke ochtend, na het opstaan, gooide hij een touwtje over zijn schouder. Hij vond het spannend om te zien dat het touwtje iedere keer anders valt. Deze theorie kan ik door mijn brei-ervaringen nog completeren: een draad valt nooit zo mooi als de eerste keer.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Boekrecensie | Komedie in mineur

Wim en Marie zijn twintigers, ze zijn drie jaar getrouwd en kinderloos. Marie is aanvankelijk wat huiverig om een onderduiker in huis te nemen, maar volgens Wim is het de enige manier om iets te doen, om te laten zien dat zij tegen zijn. Een dag later stemt Marie toe. Al de volgende avond wordt Nico bij hen afgeleverd, een oudere Joodse man. Ze bieden hem de mooiste kamer aan, met uitzicht over de uitgestrekte landerijen en in de verte de zee. Ze zorgen voor Nico als een gezinslid. Overdag zit hij boven op zijn kamer, ’s avonds komt hij naar beneden voor de gezamenlijke maaltijd en wat gezelligheid. “Zo’n poosje beneden was voor hem als een vakantie in een ander land”.

Het echtpaar en hun onderduiker raken aan elkaar gewend. Hun omgang is altijd vol respect, maar er zijn momenten dat het dicht op elkaar leven en het gebrek aan vrijheid irritaties oproepen. Keilson beschrijft in Komedie in Mineur prachtig hoe Nico zijn kleine irritaties jegens zijn gastheer projecteert op een mooie vaas die Wim op de veiling heeft weten te tikken.  “…in die uren van de zwartste wanhoop had Nico die vaas wel kapot kunnen slaan als hij hem hier op zijn kamer had gehad. Maar hij kon er niet bij en er bleef hem niets anders over dan hem te haten. Die vaas werd een symbool, hij haatte het symbool en hij haatte de mensen die in vreugde dit symbool bezaten”.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Lees je kinderen ‘Levende bezems’ voor

what would batman do?Nu het neoliberalisme in ons land leidend is geworden vraag ik mij af hoe je in deze tijd een kind het beste kunt voorbereiden op de toekomst. De kans is groot dat onze kinderen niet langer kunnen vertrouwen op de vangnetten van de verzorgingsstaat. Moeten we daarom onze kinderen daarom extra stimuleren om sociaal en solidair met zwakkeren te zijn? Of moeten we ze leren om juist voor hun eigen hachje te zorgen?

Tony Judt beschrijft in zijn testament (Het land is moe) de opkomst en de afkalving van de verzorgingsstaat. Doordat we de laatste dertig jaar vooral bezig waren met het najagen van materieel eigenbelang weten we wel wat de dingen kosten, maar we hebben geen idee wat ze waard zijn. Volgens Tony Judt moeten we leren van de geschiedenis om te begrijpen wat de verzorgingsstaat waard is. Die verzorgingsstaat is er niet zomaar gekomen. Er is veel ellende van slechte leef- en werkomstandigheden aan vooraf gegaan. Je kunt wat onze voorouders voor ons hebben opgebouwd niet zomaar afbreken. ‘We zijn allemaal schatplichtig aan degenen die ons voorgingen, maar ook aan die na ons komen.’

Ja, hoe leer je de kinderen wat dingen waard zijn, in een tijd van ‘enrichissez-vous’? Kinderen leren veel door het voorbeeld van hun ouders. We kunnen dus niet al te veel van onze spruiten verwachten als we zelf niet door hebben welke zaken werkelijk de moeite waard zijn. En we zullen zelf het voorbeeld moeten geven hoe je het beste tot een balans kunt komen tussen je eigen belang en de belangen van anderen.

Vorige