Ellen, auteur op Sargasso

Foto: copyright ok. Gecheckt 22-04-2022

De onderbuikgevoelens rondom lettertypes

22 juni 2012 , 20:00 , door Ellen

Een lettertype is niet iets om lichtzinnig over te doen.

De keuze van een lettertype is mede bepalend voor de uitstraling van een merk of product. Ontwerpers kunnen vaak erg lang zoeken naar het juiste lettertype. Schreef- of schreefloos, roman of cursief, light of bold, om nog maar niet te spreken over de verdere uiterlijke kenmerken die lettertypes van elkaar onderscheiden.

‘Whatever! Er zijn ergere dingen op de wereld om je druk over te maken!’ hoor ik je denken. En dat is absoluut waar. Maar als een dagblad verandert van lettertype omdat het beter past bij de (vernieuwde) identiteit ontvangt de redactie aardig wat negatieve correspondentie over de nieuwe ‘letter’. Of als een bedrijf als Ikea besluit niet langer de Futura te gebruiken maar voortaan alles in de Verdana te zetten krijgt dat veel aandacht in de media. Lettertypes zijn in dat geval een typisch voorbeeld van onderbuikgevoel. Volgens veel mensen is een lettertype pas goed ontworpen als het niet opvalt. Beatrice Warde beschreef dit in haar essays over typografie, The Crystal Goblet or Printing should be invisible.

Typografie is geen letterontwerpen

Voor ontwerpers en liefhebbers van lettertypes ligt het anders. Laat ik meteen een veel voorkomende fout rechtzetten. Letterontwerpen en typografie is niet hetzelfde. Letterontwerpen is het ontwikkelen van een lettertype, de specifieke verschijningsvorm alle letters, cijfers en leestekens van het alfabet. Typografie is – simpel gezegd – het vormgeven van tekst op een pagina. Daarbij speelt de keuze van het lettertype een belangrijke rol.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-11-2022

Mind the gap

28 april 2012 , 15:00 , door Ellen

“Dagelijks begeven miljoenen mensen zich onder de grond om zich daar te laten vervoeren door treinen in een netwerk van tunnels. Het is een vreemd verschijnsel dat we echter als heel normaal beschouwen.” (Benson Bobrick in Labyrinths of iron)

Ik ben geboren en opgegroeid in Zeeuws-Vlaanderen, een geisoleerd stukje Nederland waar geen passagierstreinen rijden. Daardoor heb ik in mijn jeugd weinig met de trein gereisd. Een van mijn eerste kennismakingen met de trein was toen ik op mijn 16e Londen bezocht. Mijn kennismaking met de trein was hierdoor meteen ondergronds. Dat heeft zo’n indruk op mij gemaakt dat ik een grote fan ben van het vervoersmiddel.

De Londense metro is de oudste metro ter wereld. De eerste ondergrondse trein begon te rijden op 10 januari 1863 tussen Paddington en Farringdon. Vanaf dat moment begon het bedrijf te werken aan zijn identiteit. Inmiddels is de corporate identity van London Transport uitgegroeid tot een sterk merk. Het zorgt niet alleen voor de uiterlijke eenheid van het bedrijf, het geeft eveneens voor ijkpunten in de stad. De metroaanduiding is een belangrijke wegwijzer. De identiteit is verweven met de stad en haar bewoners. London Transport heeft al vele designklassiekers voortgebracht: de roundel (het logo), het lettertype van de bewegwijzering en natuurlijk de beroemde metrokaart. De metrokaart is baanbrekend geweest op het gebied van diagrammatische kaarten. De corporate identity van London Transport is dan ook mijn favoriete huisstijl en meer specifiek die van de London Underground.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Verkrotting en assemblage

31 maart 2012 , 15:00 , door Ellen

Antwerpen heeft een grote aantrekkingskracht op Nederlanders. Een weekendje of een dagje Antwerpen staat altijd hoog op het lijstje van menigeen. Logisch ook, dichtbij en cultureel zeer interessant. Maar de omgeving van Antwerpen biedt ook een aantal bijzondere plekjes die het bezoeken zeker waard zijn.

Doel

Op de E34 naar Knokke-Heist neem je de afslag naar Doel. Een heel klein dorpje met een paar huizen, een dorpsschool, een tankstation, een molen, een kerk, een gesticht én een kerncentrale. Mijn jeugd heb ik doorgebracht in Zeeuws-Vlaanderen en ik was me in die jaren erg bewust van de nabijheid van twee kerncentrales, Doel en Borsele. Doel ligt net over grens in België, naast het Verdronken Land van Saeftinge. Het ligt op de linkeroever in de monding van de Schelde en moet daarom worden opgeofferd voor de uitbreidingsplannen van de Haven van Antwerpen.

Dat betekent dat Doel ontvolkt moest worden. Door het aanbieden van een sociaal plan werd het dorp in de jaren ’90 grotendeels leeg getrokken en de leegstaande huizen zijn verkrot. Het officiële inwonersaantal van Doel daalt nog steeds maar het reële inwonersaantal blijft groeien doordat krakers er zich gevestigd hebben.

En natuurlijk trekt het spookstadje ook kunstenaars aan, in het bijzonder graffiti kunstenaars. Dat maakt Doel meer dan een bezoekje waard. De verlatenheid en vergankelijkheid van de dichtgetimmerde en verkrotte huizen, de naargeestige sfeer van een dorp in verval, het afval dat er gedumpt wordt en de hardnekkige bewoners maken het een bijzondere plek. Graffitikunstenaars maken het tot een bijzondere openluchttentoonstelling.

Foto: copyright ok. Gecheckt 26-11-2022

Toevalligerwijs

15 maart 2012 , 20:00 , door Ellen

Kunst produceren vanuit toeval lijkt een open deur. Maar toch gaat daar veel studie en conceptontwikkeling aan vooraf. Er zijn veel kunstvormen die de toevalsfactor als uitgangspunt hebben. Kinetische kunst is daar een mooi voorbeeld van. Tijd en beweging staan hierbij centraal. Er zijn talloze tot de verbeelding sprekende werken. Van Jean Tinguely tot eigentijdse kinetische kunstenaars. Het strandbeest van Theo Jansen is een prachtig voorbeeld daarvan.

De toevalsfactor zorgt niet altijd voor visueel interessante resultaten. Het proces is vaak vele malen boeiender. In sommige gevallen is het proces onderdeel van het tentoongestelde en wordt het kunstwerk ter plekke gemaakt.

Tim Knowles maakt Tree Drawings. Hij bevestigt pennen aan de takken van bomen, zet op juiste afstand een schildersezel en laat de wind haar kunstwerk maken. Céleste Boursier-Mougenot heeft een installatie gemaakt genaamd Les Oiseaux de Céleste. Dit is gemaakt door elektrische gitaren in een ruimte te plaatsen waar zebravinkjes rondvliegen De gitaren doen dienst als voederbak en rustplaats.

Karina Smigla-Bobinski plaatste een met helium gevuld enorme ballon in een kleine witte ruimte. Op de ballon plaatste ze honderden stukjes houtskool. De bezoekers worden uitgedaagd te spelen met de ballon waardoor de wanden en het plafond vol getekend worden.

Foto: copyright ok. Gecheckt 19-10-2022

De kracht van herhaling

28 februari 2012 , 19:00 , door Ellen

De kracht van herhaling, het klinkt als een contradictie in terminus. Want waarom zou herhaling of een herhaalde vorm of beweging een krachtig beeldend gegeven zijn? Herhaling wordt per definitie saai gevonden, betiteld als sleur. En sleur heeft een negatieve lading, iemand die zich overgeeft aan sleur is saai.

Gelukkig zijn er veel inspirerende voorbeelden van beeldende kunstenaars die het idee van sleur tegenspreken. Voor mij wordt het kijken naar kunstwerken die visueel gebruik maken van herhaling het meest boeiend als het kijken ernaar overdondert. Door de grootte van het kunstwerk, of door de fijne detaillering of door de gigantische hoeveelheid werk dat erin moet zijn gekropen. De toewijding, het geduld, de verfijning, alles klopt.

Herhaling is vaak slechts een beeldend middel om een dieperliggende gedachte tot uitdrukking te brengen. Bijvoorbeeld binnen de Nederlandse Nul-beweging (gevormd door onder andere Jan Schoonhoven en Armando) spelen ritme, regelmaat en repeterende vormen een grote rol als objectief-neutrale weergave van de werkelijkheid.

Roman Opalka heeft zijn levenswerk gewijd aan 1 thema: het schilderen van oplopende getallenreeksen. Hij liet hiermee het onomkeerbare proces van het verglijden van de tijd laten zien.

De Koreaans-Amerikaans kunstenaar Il Lee vult grote doeken door middel van het krassen met ballpoint pennen.

Foto: Afbeelding cc fair useSteve McPherson - Combination Piece- (Green No1). 2010 copyright ok. Gecheckt 06-10-2022

Kunst van het verzamelen

14 februari 2012 , 19:00 , door Ellen

Verzamelen is geen kunst, het is meer een kwestie van bewaren en eventueel ordenen. Maar verzamelingen kunnen wel bijzonder zijn. De gekste dingen worden verzameld met de grootste verzamelwoede. Daar kennen we allemaal bijzondere voorbeelden van.

Ikzelf heb een aantal verzamelingen (oude kleine blikjes , oude geïllustreerde kinderboeken, houten drukletters, oude postkaarten etc). De verzameling waar ik het meeste plezier aan beleef, is een verzameling fruitstickertjes. Ik pluk in de groentewinkels, op de markt en in de supermarkt de kleine stickertjes van de appels, sinasappels, bananen en van het exotische fruit. Deze plak ik dan in een Moleskine notitieboekje. Nog nooit was het boodschappen doen zo leuk. Elke week kom ik nieuwe stickertjes tegen. Eigenlijk heel alledaags, maar let maar eens op: het zijn prachtige kleine logo’s en mooie kleurrijke drukwerkjes (zie onder).

Ik heb niet de intentie deze verzameling compleet te krijgen, bovendien categoriseer ik mijn verzameling niet eens. Ik plak de stickertjes in zonder te weten van welke fruitsoort ik ze geplukt heb, dat vind ik namelijk totaal niet interessant. Dan zou het verzamelen teveel een doel worden en kijk ik niet meer naar de kwaliteit. Ieder zijn meug, dat begrijp ik.

Er zijn echter mensen die verzamelen en hun verzameling op een hoger plan hebben gebracht. Mensen voor wie het verzamelen onderdeel is geworden van (kunst)projecten waarbij categoriseren en ordenen juist een grote rol speelt. De Amerikaanse kunstenares Lisa Congdon heeft in 2010 elke dag een (deel) van een van haar talloze verzamelingen laten zien op haar blog ‘a collection a day’. Haar collecties heeft ze op die manier gecategoriseerd en gebundeld in een boek.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Geduldige, maar kwetsbare kunst

6 februari 2012 , 19:00 , door Ellen

Vandaag de eerste bijdrage van Ellen. Zij blogt op Turning Pages over design en kunst en zal ook geregeld op Sargasso publiceren.

Papier is een alledaags materiaal, we gebruiken het allemaal. Maar we gebruiken papier vooral in de twee dimensionale vorm; om op te schrijven, te printen, te tekenen en zelfs om schoon te maken. Papier is geduldig, zegt men, maar papier is daarnaast ook kwetsbaar. Het verkreukelt, scheurt en vervuilt snel.

Daarom heb ik een enorme bewondering voor mensen die papier gebruiken om 3-dimensionale (kunst)objecten te maken. Dan is niet alleen het papier geduldig, dan is vooral de maker geduldig.

Soms zijn papieren kunstwerken klein en subtiel. Japanse origami en chinese papier knipkunst zijn daar prachtige voorbeelden van. Maar vaak ook zijn papieren kunstwerken grote installaties die je versteld doen staan vanwege de omvang. De kijker voelt dan de kwetsbaarheid en de vergankelijkheid van het materiaal en ziet het geduld van de maker.

Dat is precies wat mij zo boeit in papierkunst: het geduld, de toewijding en de visie van de kunstenaars om met eenvoudig materiaal en relatief eenvoudige technieken een enorme zeggingskracht te bewerkstelligen. Basistechnieken als knippen, snijden, vouwen, plakken, stapelen worden door het gebruik van de juiste lichtval versterkt. Waar al deze technieken samenkomen en een vierde dimensie wordt toegevoegd is wanneer papier wordt gebruikt als basismateriaal voor een stopmotion animatie. Dát is het ultieme geduldwerk.