Overzicht

Tom van Doormaal

338 Artikelen
668 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Foto: CorporatieNL (cc)

Geen nieuws van de woningmarkt

, door

ANALYSE - Het stond er heel kort, ergens in de 81 pagina’s van het regeerakkoord. Er komt een verhuurdersheffing op de woningmarkt. Een onzalig idee, vindt Tom van Doormaal. Want wat wil het kabinet er eigenlijk mee bereiken?

Niet echt opvallend dit jaar was de afschaffing van de sociale woningbouw, door het nieuwe kabinet.  Aedes en VNG zijn zwijgzaam. Dat is wonderlijk. De woningcorporaties kunnen door de verhuurdersheffing straks niets meer bestaan, de huurders worden door extreme huurverhogingen de koopmarkt op gedreven, de bouwvakantie wordt overbodig, bij gebrek aan het bouwvak.

Hoe verschillende inkomensgroepen in de stad bij elkaar wonen wordt opnieuw bepaald. De mate waarin geld beschikbaar of inkomen besteedbaar is voor onderhoud en herstel bepaalt de toekomst van een wijk of gebouw. Ook daarover kun je ongerust zijn: hoe moet het nu verder in achterstandswijken?

De sociale kwestie

De woningwet van 1901 en de woningcorporaties ontstonden onder druk van “de sociale kwestie”. Die werd niet partijpolitiek gedefinieerd: ook een man als Bismarck toonde zich, na een periode als IJzeren Kanselier, een voorzichtig en sociaal voelend politicus. Die inspiratie is bij Blok niet terug te vinden. ‘Niets doen is schadelijker,’ zegt hij in het laatste nummer van Aedes Magazine. Huh? Dan het beleid dat hij nu voert? En leefbaarheid hoort niet bij de kerntaak, meent Blok. Dat vond ik ook, toen het begrip in de jaren negentig door VROM werd toegevoegd als kerntaak. De welzijnswereld was in de jaren daarvoor wegbezuinigd;  het begrip “leefbaar” leek mij onbegrensbaar. Het risico van  uitdijen van taken, verwachtingen en verantwoordelijkheden, was daardoor groot.

Foto: copyright ok. Gecheckt 18-02-2022

Handlangers van de duivel

, door

ANALYSE - Een boekbespreking van de memoires van Kofi Annan confronteert ons met de schandes van de VN: de massamoord in Srebrenica, de genocide in Rwanda; weinig minder beschamend was de rol van de VN in de oorlog in Irak. Oprechte hoofdrolspelers komen niet onbeschadigd uit die oorlogen.

Kofi Annan probeerde onlangs vrede te bereiken in Syrië, maar geloofde hij echt dat hij een kans op succes had? Of was zijn poging een verlate boetedoening voor het falen van de VN in Srebrenica en Rwanda? Dat zijn boeiende vragen. Hoge posities, morele autoriteit, het is allemaal niet veel waard als er geen geloofwaardige dreiging achter zit. Zonder dat houdt niemand de duivels op deze wereld tegen.

Natuurlijk, er zijn “rules of engagement.” Maar stel je voor dat je F-16 vlieger bent en je vliegt langs de Libische kust. Je ziet een dorpje aan zee, aan drie zijden omringd door tanks van het Libische leger, die vuren op het dorpje. Verweer van de dorpsbewoners komt er niet en militaire doelen zie je niet. Dat lijkt toch verdacht veel op een oorlogsmisdaad, maar je mag de wapens die je hebt niet  gebruiken. Dat is een behoorlijk frustrerende ervaring.

Vredesmissies

Foto: Bastian (cc)

Socialisatie is leren aanpassen

, door

OPINIE - Speelplaatsen zijn een onmisbaar instrument bij de socialisatie van peuters. Als je doodschoppen en doodschieten wilt tegengaan, zullen we meer aandacht moeten besteden aan de ontwikkeling van sociale vaardigheden, hulpbetoon, empathie en driftbeheersing.

Hoe maken mensen mensen? Door dat kunstje waar iedereen dol op is, maar dat bedoel  ik niet. Sommige vinden het doodschoppen van een scheidsrechter een normale ontsporing, terwijl anderen het een beschamend drama vinden. Waar komt dat verschil vandaan?

Hebben wij een Marokkanenprobleem? Wilders kletst maar wat in zijn bekende spoor, maar het  is waar dat Marokkanen veel voorkomen in slechte lijstjes. Als er een probleem is heeft dat veel te maken met opvoeding en sociale verhoudingen in gezinnen. Dus de vraag is: hoe socialiseren wij elkaar?

Ik denk dat ruimtelijke condities er veel mee te maken hebben. In de architectuur spreken we van ruimtelijk determinisme als er gedacht wordt dat een bepaalde omgeving leidt tot bepaald gedrag. Zo eenduidig is het niet, maar een bijdrage levert ruimte wel. Ik geloof dat je met goed ontwerpen  gewenst gedrag kunt bevorderen. Als dat eens waar zou zijn?

Ruimte moet ambigu zijn, zegt de socioloog, want door onzekerheid worden mensen voorzichtiger in de omgang met elkaar.  In de jaren zeventig moest de stedelijke ruimte weer worden heroverd op het verkeer. Aldo van Eijck had zich daar al jaren mee bezig gehouden in Amsterdam.  Elk snippertje ruimte werd speelplek gemaakt. Richard Sennett schreef in 2008 over de speelplaatsen van Aldo van Eijck: ‘De architect probeerde fysieke rituelen tussen de spelende kinderen te creëren door grenzen ambigu te maken; kinderen moeten voor hun veiligheid leren hun bewegingen te choreograferen–.’  Vergelijk het met de kapstokken in een school: die moeten achter een plank naar de muur gericht zijn, want stoeiende kinderen zouden zich kunnen bezeren. Onzin, zegt de eigenwijze schoolleider: kinderen moeten leren wat gevaar is en hun gedrag aanpassen.

Foto: Kort - illustratie Sargasso

KORT | Groot of klein?

, door

OPINIE - Moeten we grootschalig of kleinschalig organiseren? Small is beautiful, maar groot is efficiënter en goedkoper, zeggen we. Uit onderzoek of praktijk blijkt dat niet. Zie Amarantis of Vestia.

Fortuyn vond ook:  grootschaligheid in onderwijs en zorg drijft leerling en patiënt uit beeld. Er zijn economische twijfels en inhoudelijke bezwaren.

Dus de zorg moet terug naar de wijk, de scholen moeten kleiner, de woningcorporaties ook. Maar provincies moeten samengevoegd, gemeenten moeten groter dan 100.000 inwoners. Zou dat efficiënt zijn en goed voor lokale democratie? De burger moest dichter bij zijn lokaal bestuur staan.

We zijn voor kleinschaligheid in diensten, maar grootschaligheid in bestuur. Hier klopt iets niet.

Foto: NervousEnergy (cc)

‘Ik heb een droom’ in Israël

, door

OPINIE - Vredesactivist Uri Avnery verwoordt de schaamte die met name buiten Israël wordt gevoeld over de gevoerde politiek.

Voorafgaand aan de Algemene Vergadering van de VN waar gestemd werd over de erkenning van de Palestijnse staat, sprak oud-lid van de Knesseth en vredesactivist Uri Avnery.

Hij zei:

“De erkenning die de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties op het punt staat te geven aan de Palestijnse staat, te vormen naast Israël binnen de grenzen van 1967, had een feestdag moeten opleveren voor de bewoners van Israël. De Israëlische regering had de eerste moeten zijn om deze beweging te ondersteunen, in plaats van een hopeloze en zinloze strijd te voeren ter verhindering er van.

Het einde van de bezetting en het inrichten van een onafhankelijke  Palestijnse staat is niet alleen in het belang van de Palestijnen. Het is een vitaal belang van Israël. De bezetting is een molensteen rond de nek van Israël, ons meeslepend in diepten van wreedheid, extremisme en racisme en uiterst corrumperend voor onze samenleving. De angstaanjagende lijst van extreem rechtse parlementskandidaten, waarmee de geregistreerde leden van de regerende Likud deze week te voorschijn kwamen, is maar één van de vele en snel in aantal toenemende voorbeelden.

Het verlossen van de Palestijnen van het juk van de bezetting zal de staat Israël bevrijden van de status van bezettende en onderdrukkende staat; een duisternis jegens de naties waarover de Joden in het buitenland –speciaal de jongeren-  zich beschaamd voelen en waarvan zij zich steeds meer afkeren.

Foto: Minister-president Rutte (cc)

VVD en PvdA moeten durven experimenteren

, door

OPINIE - De formatie was een ruil van programmapunten in plaats van onderhandelde compromissen. Dat is een riskante depolitisering, want achterbannen zullen ideologischer redeneren dan partijtoppen . Om de risico’s daarvan te vermijden, moet een breed experimentenbeleid worden opgezet.

De formatie is gelukt ‘door elkaar wat te gunnen.’ De peilingen laten een terugval voor VVD en PvdA zien. De muiterij in de VVD lijkt even bezworen, maar nieuwe oproeren, ook bij de PvdA, lijken onvermijdelijk. Goede politiek vereist  een heldere en concrete verklaring, verpakt in een hogere bedoeling. Als je het niet eens bent over dat hogere doel, doe je aan incrementalisme. Dat is geen schande:  elk stapje naar meer humaniteit of effectiviteit  is er één.

Maar het systematisch in stand laten van verschillende hogere doelen is niet verstandig. Voor  Rutte is het een spagaat: ‘We gaan niet fuseren met de PvdA, want we zijn heel verschillend, maar het is een betrouwbare coalitiepartner.’ Ik schiet in de lach als ik denk aan   het gezicht van Hans Spekman bij het horen van die boodschap.

Ideologische verstarring

De verzuiling kende het pacificatiemodel: tussen de zuilen werden verschillen aangedikt, maar de toppen van de zuilen pacteerden en heersten. D66 zag niets in ideologie, maar het pragmatisme als politiek richtsnoer heeft het niet gered. De Gaulle’s  premier Balladur heeft ooit beschaving gedefinieerd als de strijd tegen de markt. Als Spekman hem citeert, zal de VVD hem ongetwijfeld op het matje roepen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 25-09-2022

Het einde van de wereld

, door

VERSLAG - Je zou het bijna vergeten, maar over pakweg een maand vergaat de wereld. Als we de Inca’s moeten geloven tenminste. Ook Gore Vidal beschreef ooit het einde der tijden in “Kalki, a novel”.

In Amerika is een beweging van “preppers” die bang zijn voor Doomsday. Het schijnt dat de aarde zich rond 21 december 2012 door een gebied beweegt waar veel ruimtepuin wordt vastgehouden, flinke rotsblokken, mogelijk groter. Degenen die daarin geloven, bereiden zich voor op veel narigheid, zoals uitval van electriciteit, stormvloeden en gebrek aan voedsel. De Inca’s hebben het ons al voorgerekend. Een botsing met een rotsblok uit de ruimte heeft de tijd van de dynosaurus beëindigd. Dat lot zou ook de mensheid kunnen treffen.

Nu is de laatste dag wel vaker aangekondigd. We vatten dat lichtzinnig op: er is immers toch niets aan te doen.  Lastiger is dat met onze eigen dreigingen: de explosieve situatie in het Midden Oosten kan ook het einde van onze beschaving inluiden; als Netanyahu ruzie krijgt met Obama over de kern-industrie in Iran en daar wat jets met nucleaire bommen op afstuurt bijvoorbeeld. Of als Gaza Egypte een oorlog in trekt.

Gore Vidal

De komende maand is het einde weer nabij. Dat triggerde mijn herinnering aan een minder opgevallen boek van Gore Vidal, “Kalki, a novel”, uit 1978. Vidal was een linkse Amerikaanse essayist, die jarenlang buiten Amerika wilde wonen. Hij is dit jaar overleden. Toen ik in gezelschap de plot van het boek vertelde, waren mijn toehoorders attenter dan gebruikelijk. Ik zocht het boek op in mijn boekenkast; meer dan dertig jaar geleden gelezen. Het verhaal gaat aldus.

Foto: Netherlands Architecture Institute (NAI) (cc)

Sluipmoord op de sociale woningbouw

, door

ANALYSE - De opwinding van inkomensafhankelijke zorgpremie is nog maar net bedaard, of de volgende affaire dienst zich aan: de sluipmoord op de sociale woningbouw.

Is dat een hyperbool van Wilders? Nou nee, ik durf het eigenlijk wel zo te formuleren. Maar een moord per ongeluk is toch hoogstens doodslag? En het probleem is toch niet anders dan bij de zorgpremies, slechte berekeningen, onvoldoende uitwerking, onvoldoende inschatting van de gevolgen?

Wat doet zich voor? Heeft het nieuwe kabinet echt nagedacht over de vastzittende woningmarkt en het vlot trekken daarvan? Ik probeer mijn strenge oordeel, “sluipmoord” te verklaren.

Sociale woningbouw

Er is in ons land sociale woningbouw sinds 1901. Sindsdien is er een woningwet, is de status van de woningcorporaties wettelijk geworden, hebben gemeenten een taak in het huisvesten. Soms was het Rijk bemoeizuchtig, soms scheutig met subsidies, soms niet.

Het systeem, waar de gehele wereld naar komt kijken, heeft ons een woningvoorraad van ongeveer 2.4. miljoen corporatiewoningen opgeleverd, met voor het grootste deel betaalbare huren.

De woningcorporaties zijn daarvan eigenaar. Dat is niet onlogisch: de subsidies zijn volgens de regels ontvangen en besteed, de woningen worden over het algemeen conform de regels verhuurd en verstandig geëxploiteerd.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Verdeelprobleem van de politiek

, door

VERSLAG - Hoe beïnvloeden veranderingen in de economie de democratie in Amerika? Daarover sprak Saskia Sassen op de Radboudlezing van de Universiteit Nijmegen. Tom van Doormaal probeert de lezing te vertalen naar de Nederlandse democratie.

Hebben wij last van een “onluikende verdringingslogica”? Waarom kan onze democratie de elementaire functie van het verdelen van de welvaart  niet goed meer vervullen? Ik schreef het hier vaker: politiek gaat om de vraag wie wat krijgt, hoe en wanneer. Maar die verdelingsfunctie staat onder druk door de crisis en de economische stand van zaken. Onze kakelverse regering heeft al een verdeelprobleem, voordat de regeringsverklaring is gepresenteerd.

Daarover sprak Saskia Sassen op 5 november in Nijmegen, waar zij de Radboudlezing uitsprak. ‘Democracy is a war zone,’ zei ze. En over de financiële wereld, die ze niet hoog heeft zitten: ‘Finance is not about money. A traditional bank gives capital loans, finance is about not having the money that you’re selling.’Sassen is hoogleraar aan de Columbia University, gehuwd met Richard Sennett en macro-socioloog met een grote liefde voor steden.  De lezing had als titel “Emerging logics of Expulsion”. Mijn vrije vertaling gaf ik hierboven: ontluikende verdringingslogica. Sassen schilderde de ontwikkeling van een economie waarin de massaproductie, met een productieve prestatie van mensen als  leidende kracht, naar een economie waarin finance, met zijn virtuele producten leidend is.

Foto: Maurice (cc)

Een sprintje of een grote tocht?

, door

OPINIE - Politiek gaat over doelen, middelen en tijdstippen. Het is een losse pols definitie, maar het gedoe over de fiscalisering van de zorgpremie illustreert hem prachtig. Over het doel praten we niet, want zo hebben de VVD en PvdA het afgesproken. Over middelen en tijdstippen des te meer.

Het is een boeiende week voor de nationale politiek. Ons parlement gaat de confrontatie aan met het kabinet Rutte-II. Daarbij zal het gaan over het regeerakkoord, voor het eerst sinds lange tijd tussen slechts twee partijen. Dat is nogal wat in een meerpartijenstelsel met evenredige vertegenwoordiging.

Het waren “wittebroodsuren” tussen “Marx” Rutte en Diederik Samsom, maar De Telegraaf had maar een paar koppen met chocoladeletters nodig om de verzuring te doen toeslaan. Het roept de vraag op hoe dat kan en of het een uitkomst is van een verouderd systeem?

Opwinding, maar waarover precies?

Is deze regering het eens over de doelen? Dat lijkt mij niet. In de eerste plaats is een formatie niet een manier om je verder liggende doelen goed met elkaar af te stemmen. Dat kan nog lukken bij verwante partijen, maar niet bij tegenpolen die tot de verkiezingsdag hun verschillen hebben uitvergroot. In de tweede plaats hebben VVD en PvdA  niet geprobeerd het eens te worden over die doelen. De partijen besloten ideologisch uit te ruilen. Zoals Spekman zei: we doen het met blauw, maar worden niet paars. We blijven hartstikke rood.

Foto: Steve Rhodes (cc)

De president en de inspiratie

, door

ANALYSE - De volgende Amerikaanse president moet de wereld nieuwe inspiratie opleveren, maar met welke zal dat het beste lukken? Tom van Doormaal kan niet kiezen tussen Obama en Romney.

De presidentsverkiezingen in Amerika zijn theater: groot, spektakel, democratisch, ouderwets en primitief. Ik voel vooral verbazing. Als dit democratie is, dan toch wel een andere soort dan wij gewend zijn. Volgens de onlangs overleden Gore Vidal is Amerika een éénpartij-staat, namelijk die van het geld. Daar zit iets in, als je naar het belang van de campagnefondsen kijkt. Of naar het taboe van de inkomensverdeling, die ongelijker lijkt te zijn dan ooit.

Kijken naar de Amerikaanse politiek ontregelt. Ik geef een paar manieren van kijken.
De wereld

De president van de VS is nog steeds de machtigste aardbewoner. Hij is de baas in de Navo en opperbevelhebber van het sterkste leger ter wereld. De economie is nog steeds de grootste.

Obama had geen geluk met zijn voorganger George W. Bush. Hij erfde twee oorlogen (Irak, Afghanistan), een zelfuitgeroepen oorlog (War on Terror) en een economie in een diepe crisis. De oorlogen zijn te duur en met de democratie en de vrijheid in het Midden Oosten vlot het ook niet erg. De Syrische burgeroorlog en de spanning tussen Israël en Iran maken het gebied opnieuw tot een kruitvat. De euforie van de Arabisch Lente is voorbij.

Foto: Alix Guillard (cc)

De woningmarkt vlotgetrokken?

, door

ANALYSE - Zou het waar zijn dat het regeerakkoord de woningmarkt weer in beweging krijgt?  Het beleid jegens huur- en koopmarkt wordt samenhangend bezien. Maar de invloed van de crisis is misschien groter dan we denken. 

De woningbouwcorporaties staan tussen overheid en bedrijfsleven in, maar zijn wel ‘zelfstandig’. De corporaties moeten wel talloze regels volgen die vooral worden opgelegd door het Rijk, maar woningcorporaties werken vooral lokaal. Het zijn een paar paradoxen en contradicties waar de onderhandelaars van VVD en PvdA zich over hebben gebogen.

Het is een lastig en belangrijk dossier: 2.4 miljoen sociale huurwoningen, die een vermogen vormen van meer dan 200 miljard. Eigenaren zijn strikt juridisch genomen de woningcorporaties, die dat vermogen hebben verkregen uit subsidies en verantwoord verhuren en exploiteren.  Maar ook de bestuurders zijn gewone mensen, zoals affaires bij Rochdale, Vestia, Woonbron en St. Laurentius uitwijzen.

Moet het anders en hoe dan? En wat is de invloed van de sociale sector op de vastzittend koopwoningmarkt?

Decentralisatie afmaken?

In het regeerakkoord lezen we de zinsneden: “Woningbouwcorporaties moeten weer (?) dienstbaar worden aan het publieke belang” en over de kerntaak  “bouwen, verhuren en beheren van sociale huurwoningen en het daaraan ondergeschikte verbonden vastgoed.”

Ik kijk er niet van op.  Zeker, Vestia had teveel derivaten, Woonbron ging een beetje de mist in met een schip, maar globaal is de hierboven gedefinieerde kerntaak toch wat de corporaties in Nederland heel behoorlijk doen? De suggestie dat corporaties zijn weggedreven van het publieke belang vind ik een beetje ondermaats.

Vorige Volgende