De grondlegger van de moderne computer was homoseksueel. Nou en, zou je denken. In 1952 was homoseksualiteit in het Verenigd Koninkrijk echter verboden en werd Alan Turing, de wiskundige uit Cambridge, ervoor veroordeeld. 2012 Is Turings honderdste geboortejaar. Een goede reden om de kraker van de Duitse Enigma-code uit de Tweede Wereldoorlog te eren met excuses en eerherstel door de Britse regering. En, hoe modern, worden die excuses afgedwongen met een ePetition. Niets mis met een stukje revisionisme, zou je denken. Maar nee, verklaarde minister van Justitie, Lord McNelly, de Britse regering gaat de geschiedenis niet herschrijven. Zijn argument is historisch bijzonder pijnlijk, star en zelfs harteloos. Maar: er is ook geen speld tussen te krijgen.
A posthumous pardon was not considered appropriate as Alan Turing was properly convicted of what at the time was a criminal offence. He would have known that his offence was against the law and that he would be prosecuted. It is tragic that Alan Turing was convicted of an offence which now seems both cruel and absurd-particularly poignant given his outstanding contribution to the war effort. However, the law at the time required a prosecution and, as such, long-standing policy has been to accept that such convictions took place and, rather than trying to alter the historical context and to put right what cannot be put right, ensure instead that we never again return to those times.
Alan Turings zaak lijkt daarmee uitgemaakt. Maar als Turing geen herziening van zijn persoonlijke geschiedenis verdient, wie dan wel? Zijn theorieën over computers vormen nog altijd de basis voor het dna van onze informatiesamenleving. Hij werkte in het diepste geheim tijdens de Tweede Wereldoorlog aan het breken van de Duitse geheime code. Het Verenigd Koninkrijk kreeg er een beslissend voordeel mee in diverse zee- en landslagen. En ook na de oorlog heeft Turing baanbrekend onderzoek verricht aan onder meer artificiële intelligentie. Alleen al vanwege zijn intellectuele prestaties zou Turing alle denkbare eerherstel verdienen. Niet dus, zegt McNelly.
Als geschiedenis het recht raakt, ontstaan er pijnlijke situaties. Denk aan de slavernij of politionele acties van Nederlandse militairen in Nederland – ook daar blijven officiële excuses uit of zijn zwaar bevochten. Excuses hebben niet alleen moreel-emotionele lading; uitgesproken door een bewindspersoon krijgen ze ook een juridische lading. Het taalgebruik moet de wonden dan pleisteren. Maar pas op!, de woorden mogen niet binden. Ze mogen huidige bestuurders niet met terugwerkende kracht verantwoordelijk maken. En dat doet pijn bij slachtoffers. Hoe zorgvuldig de woorden ook zijn gekozen, ze blijven onbevredigend. Ze doen immers geen recht aan het lijden. In casu Turing is die woordkeus nog eens extra pijnlijk, omdat zijn werk nog uitmaakt van onze dagelijks leven en ook McNelly Turings waarde voor het Verenigd Koninkrijk erkent. Die spagaat, tussen een moreel excuus zonder juridische consequentie enerzijds en de wens om recht te doen, ook aan de geschiedenis anderzijds, probeerde Gordon Brown in 2009 zo te overbruggen:
Thousands of people have come together to demand justice for Alan Turing and recognition of the appalling way he was treated. While Turing was dealt with under the law of the time and we can’t put the clock back, his treatment was of course utterly unfair and I am pleased to have the chance to say how deeply sorry I and we all are for what happened to him. So on behalf of the British government, and all those who live freely thanks to Alan’s work I am very proud to say: we’re sorry, you deserved so much better.
Zo hoopte Brown in 2009 Turing voldoende in ere te hebben hersteld en het onderwerp van de politie agenda te krijgen. Helaas. Turings veroordeling blijft op die politieke agenda staan en ondanks de recente afwijzing van Lord McNelly blijft Turings veroordeling buzzen. Het is allemaal te laat voor de man zelf. Hij pleegde, onder druk van de schande, na verlies van zijn baan, naam en faam, zelfmoord. Naar verluidt door een hap uit een appel, gedoopt in cyanide. Volgens weer een andere overlevering leeft dat drama voort in het logo van ‘s werelds succesvolste computerbedrijf – Apple.
Reacties (16)
“A posthumous pardon was not considered appropriate as Alan Turing was properly convicted of what at the time was a criminal offence.”
Volgens dezelfde redenering is het ook prima dat Iran homoseksuelen ophangt. Dat zijn nu eenmaal de regels daar, he.
En Auschwitz? Was toen ook normaal, dus waar praten we nu over.
Wat is dat voor eikel, die McNelly?
Nou nee, dat is helemaal niet dezelfde redenering. Natuurlijk is het niet prima dat Iran homoseksuelen ophangt, en als we het voor elkaar konden krijgen dat Iran hier vanaf morgen mee ophoudt zou dat geweldig zijn. Het punt is alleen dat je daar de al opgehangen homoseksuelen niet verder mee helpt.
Ik zou het eerder hebben over de mensen die we zelf hebben opgehangen in Nederland (waar dat nog tot ver in de 19e eeuw gebeurde, in 1856 zelfs nog voor een diefstal).
Een betere vergelijking zou zijn de actieve vervolging van homoseksuelen in de vijftiger jaren voor seks met jongeren onder de 21. De grens voor heteroseks was toen 16. Of de geïnstitutionaliseerde vernedering van drag queens en transmensen vanwege het verbod op het dragen van kleren van de andere sekse tot aan het begin van de jaren ’80?
Moet je het niet eerder zien in de context van de koude oorlog? Een beetje in de context van de Rosenbergs en Robert Oppenheimer.
En over de motieven van de politici heb ik het dan nog even niet maar dat is denk ik wel een interessante discussie.
Macht tegen ratio?
Domheid tegen intelligentie?
Wellicht?
Ik zeg: geld. Het opent de deur voor claims van veroordeelden die nog wel in leven zijn.
Zeker, is misschien wel de grootste reden vandaag om excuses te weigeren. Geld is vandaag de reden om falen van gisteren te erkennen en zo toekomstige generaties te wijzen op gemaakte fouten. Leren is moeilijk.
Oh, zin is niet goed. Sorry.
Moet zijn : Geld is vandaag de reden om falen van gisteren te ontkennen. Daardoor worden toekomstige generaties niet gewezen op gemaakte fouten.
De minister zegt dat de straf cruel and absurd was en dat het belangrijk is te zorgen dat dat niet meer kan vóórkomen, dus hoeveel duidelijker wil je het nog hebben? Formeel ligt het uitspreken van excuses lastig, juist door de juridische consequenties, maar de uitspraak van deze minister is heel wat helderder dan de verhullende toch-echt-geen-excuses die voor de ellende in Nederlands-Indië werden uitgesproken.
Ik zou zeggen dat Turing hiermee recht wordt gedaan en dat het nu weer tijd is om mensen bij te staan die nog leven en bijstand behoeven…
Precies. Met terugwerkende kracht het vonnis terugdraaien? Dat lijkt meer op het verdoezelen van de geschiedenis. Laat het vonnis in stand, plaats het voor mijn part op een voetstuk als herinnering. Durf te zeggen dat je de beslissing toen bij je volle verstand genomen hebt, maar dat het fout was. Daar gaat het om.
Wetten zijn een uitvloeisel van moraal. Het argument “het was immoreel, maar wel volgens de wet” snijdt daarom volgens mij geen hout. Als terugkijkend wordt geconcludeerd dat een wet immoreel was, dan zijn alle uitspraken gedaan op basis van die wet ook onjuist en ze moeten dan ook – zo goed en kwaad als het kan – worden teruggedraaid.
Turing is trouwens dood, maar er leven waarschijnlijk ook nog wel mensen die destijds zijn veroordeeld op basis van die wet?
De Britten hadden er anders geen moeite mee om na WO2 wetten in te voeren met terugwerkende kracht om de nazi’s te kunnen veroordelen, pot en ketel dus.
En dat was een zeer dubieuze handelwijze, dus wat is je punt?
Jaron Lanier vertelt voor Bloggingheads het verhaal van Alan Turings zelfmoord. Hij werd voor zijn homoseksualiteit “behandeld” (naar ik aanneem onder dwang) met vrouwelijk hormoon. Lanier vertelt ook waarom men dacht dat dat hielp. Een gruwelijk maar ook fascinerend verhaal.
Interessante video,Michel. Jaron kan toch net wat bloemrijker -dan ik- uitleggen waarom ik geen twitser en faceboek heb ;-)
Ja die Jaron hij is een grapjas: hij heeft twitter uitbesteed aan zijn hond.