Aan ’t water met Kunst op Zondag

RECENSIE -

Met de bundel Aan ’t water: 100 watergedichten en 100 watergezichten is de trilogie compleet. Een drietal boeken met daarin 100 schilderijen en tekeningen in combinatie met 100 gedichten over hetzelfde thema. En bij iedere publicatie hoort ook een museale tentoonstelling. Het slotakkoord in deze serie is nu te zien in de Tuinzaal van Museum MORE in Het Gelderse Gorssel. Voor Kunst op Zondag heb ik waterpret beleefd in de IJssel-vallei.

Op ’t duin (omslag), Uitgeverij Thoth

Het begon … Op ’t Duin

In 2015 verscheen bij de tentoonstelling Duingezichten in het Haags Historisch museum in samenwerking met het Letterkundig Museum de kunst- en dichtbundel ‘Op ’t duin: 100 duingedichten en 100 duingezichten. Samensteller van deze publicatie is Nicolaas Matsier, hij studeerde klassieke talen en filosofie. Het Haags Historisch Museum vroeg aan gastcurator Boudewijn Bakker om een tentoonstelling in te richten met hetzelfde thema in de kunst. De duinen waren en zijn nog steeds een populair onderwerp voor schilders, tekenaars en fotografen. Uit het enorme aanbod aan werk, selecteerde Bakker 100 werken en verdeelde die voor de tentoonstelling in verschillende thema’s.

‘Land van mest en mist, van vuilen, kouden regen.’

 zo begon het bekendste weergedicht uit onze literatuur
 anderhalve eeuw geleden.

Weer en Wind (omslag), Uitgeverij Thoth.

Weer en Wind in Singer Laren

Het succes van deze formule smaakte naar meer. In 2019 kwam er een vervolg onder de titel Weer & Wind: 100 gedichten en 100 gezichten. In deze tweede productie nam Boudewijn Bakker de hele klus voor zijn rekening. Boudewijn Bakker was in zijn werkzame leven oud-hoofdconservator van het Stadsarchief te Amsterdam en specialist op het gebied van het landschap in de Nederlandse beeldende kunst. Net als de duinen is het thema weer een geliefd thema onder kunstenaars. Uit een groot en gevarieerd aanbod van werken uit de laatste vier eeuwen selecteerde Bakker wederom 100 weer en wind gezichten. Met als kers op de taart een expositie onder dezelfde naam in museum Singer Laren.

‘Nederland ook best Waterland kunnen heten of Zeeland.’

Citaat uit Aan ’t Water p. 13

Aan ’t Water Zaalimpressie © foto Wilma Lankhorst.

De derde loot aan de stam: Aan ’t Water

Dit voorjaar is het derde deel van de kunst- & dichtbundel verschenen met de titel ‘Aan ’t water’. De succesformule is doorgetrokken in 100 watergedichten & 100 watergezichten. Boudewijn Bakker kreeg hiervoor hulp van de eerste samenstellers uit deze serie Nicolaas Matsier en van Helmi Goudswaard. Het derde museum waar je nu de expositie met dezelfde titel kunt ontdekken is Museum MORE in het Gelderse Gorssel. De uiterwaarden van dit groene dorp liggen aan de zuidelijke oever van de IJssel. Boudewijn Bakker dook voor de derde maal in talrijke depots in ons land om watergezichten te selecteren. 50 Werken zijn deze zomer in Gorssel te zien.

‘Zet het blauw van de zee
 tegen het blauw van de hemel…’

Willem Hussem p. 42

Aan ’t Water, het begint met de zee (l. E.Fernhout) © foto Wilma L.

Waar gaat het over in dit boek?

Aan ’t Water is een bloemlezing over het vaderlandse water zoals dat werd verwoord in talrijke gedichten en werd verbeeld in schilderijen/tekeningen, prenten en foto’s. We hebben het vaak over water in onze gesprekken. De helft van ons land ligt onder de zeespiegel, waar je ook bent, het water is nooit ver weg. Mijn man is aan het water geboren en dat fenomeen blijft aan hem trekken. We maken ons zorgen over de klimaatveranderingen. We genieten van het water als de zon schijnt of als het bevriest en we de schaatsen weer onderbinden. Het boek Aan ‘t water is een ode aan de Nederlandse dichters en schilders die in secuur gekozen woorden en kleuren hun sfeerbeelden met ons delen.

‘Water weerspiegelt de hemel.
Het water reflecteert ook ons zelf, ons spiegelbeeld
en onze innerlijke wereld.’

Inleiding Aan ’t Water p. 5

Aan ’t Water p. 70-71 Gedicht © Erik Lindner en r. Mosselperceel (2005) © Emo Verkerk © foto Wilma Lankhorst

Hoe is het boek opgezet?

De bundel telt 240 pagina’s. De drie samenstellers beschrijven in de inleiding met een korte ode aan het water. Water is steeds in beweging en oneindig verscheiden van sfeer, vorm en kleur. De aanwezigheid van water bepaalt het aanzien van stad en land: de kust, de polders, de rivieren, de plassen en meren, de bruggen en veren. Daarnaast zijn er de mensen en de dieren die genieten van het water, maar soms ook vluchten voor het fenomeen. Met deze thema’s in het achterhoofd is gezocht naar watergedichten en watergezichten.

De stilte en koelte waren weergekeerd,
Het nachtelijk feest lag als een glas versleten, …’

Uit Sluis van J.C. Bloem p. 156

Zee anemoom © Christine van Zeegen (1890-1973) © foto Wilma Lankhorst.

Wat gebeurt er in Aan ’t water?

Je ontdekt in het boek de grote variatie van de aanwezigheid van water in ons land, in ons leven. Boudewijn Bakker heeft 100 watergezichten geselecteerd uit allerlei musea, depots, privé en bedrijfscollecties. De geselecteerde gedichten en gezichten worden in het boek verdeeld over twaalf gemeenschappelijke noemers zoals water, zee, de weerwolf, eilanden & kusten, bruggen & sluizen, havens & grachten, Oost & West en polder.  De gedichten en de gezichten worden per thema gecombineerd en geven de lezer/kijker een mooie inkijk in het water en de waterrijke geschiedenis van ons land.

Zomer aan de Kaag © Kasper Niehaus © foto Wilma Lankhorst.

Wie zijn de samenstellers?

Voor deze derde bundel zijn drie samenstellers verantwoordelijk. Gastcurator Boudewijn Bakker was in zijn werkzame leven oud-hoofdconservator van het Stadsarchief te Amsterdam en specialist op het gebied van het landschap in de Nederlandse beeldende kunst. Nicolaas Matsier studeerde klassieke talen en filosofie. Helmi Goudswaard is schrijver. Haar debuut ‘ Ik ook!’ Verscheen in 2006. Daarna was zie betrokken zowel Op ’t Duin (2015), Weer & Wind 2019) en tot slot Aan ’t water (2024).

Aan ’t Water bezoekers luisteren naar de watergedichten © foto Wilma Lankhorst.

Mijn ervaringen met dit boek

Het is een mooi uitgevoerd boek met prachtige foto’s van watergezichten gecombineerd met mooie gedichten. Een thema in zoveel verschillende beelden en woorden vind ik aantrekkelijk om te ontdekken. De gedichten bieden mooie reflectiemomenten. Voor Museum MORE heeft het museumteam vijftig werken geselecteerd uit dit boek en die zijn prachtig opgehangen in de licht Tuinzaal van het museum. Schrijver Tommy Wieringa heeft uit de vijftig bijbehorende watergedichten, twaalf poëziestukken geselecteerd. Deze leest hij voor en je kunt ze luisteren op de bank in de Tuinzaal. Op de site van met museum staat een voorproefje, zoals het gedicht ‘Zomerwater’ van Maria Barnas.

Vijvertje bij de kolk (1990) © Dorian Hiethaar © foto Wilma L.

Titel                    Aan ’t water:
                             100 watergedichten en 100 watergezichten
Samenstellers     Boudewijn Bakker, Helmi Goudswaard, Nicolaas Matsiers Uitgever               THOTH
ISBN                     978 90 6868 872 6
Omvang               240 pagina’s
Prijs                      € 24,95

Het boek is te koop in de museumwinkel van Musea MORE, online bij de uitgever of via je eigen favoriete boekhandel.

De tentoonstelling Aan ’t water toont Museum MORE is tot en met 8 september 2024 te zien in de Tuinzaal van het museum te Gorssel. Lees hier meer over de tentoongestelde werken.

Museum MORE is gratis te bezoeken met de Museumkaart.

© tekst en foto’s Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met dank aan en met toestemming van Museum MORE, alle bruikleengevers, de dichters,  genoemde kunstenaars en Uitgeverij Thoth.

Een terugblik voor de liefhebbers.

Weer en Wind