De zaterdagcolumn van Felix Rottenberg uit de papieren editie van het Parool verschijnt iedere zondag, maandag of dinsdag op Sargasso.
Plotseling blijken talloze politici en betweters experts te zijn als het gaat om de massamoord op de Armeniërs in 1915. Een gejaagde radiopresentator eiste op een vroege ochtend commentaar van mij op deze zaak. Ik weigerde, omdat ik er nauwelijks iets van af wist. “Maar u bent oud-voorzitter van de PvdA, dan hoor je dit soort kwesties toch tot in de finesses te beheersen?”
Dit alles speelde zich af in de week waarin de partijvoorzitters van het CDA en de PvdA radeloos te werk gingen bij het overhoren van Turkse kandidaat-Kamerleden over de moord op de Armeniërs. Door de tijdnood werd de ene na de andere fout gemaakt.
Eerst gunde CDA-voorzitter Marja Bijsterveld de kandidaat-Kamerleden het recht op een eigen opvatting, maar toen eenmaal bleek dat de PvdA de Turkse kandidaat Erdinc Sacan van de lijst had geschrapt, kon het CDA niet achterblijven en werden de dissidenten alsnog onder druk gezet om terug te treden.
Dit soort paniek is onvermijdelijk in verkiezingstijd. Logisch denken wordt nauwelijks meer toegestaan, omdat de angst voor publicitaire schade domineert.
Ik vrees dat ik onder die druk net zo geblunderd zou hebben als de huidige bedrijfsleider van de PvdA, Michiel van Hulten. Want er is dan geen tijd meer om een nauwgezette analyse te maken. Om historici te raadplegen en overleg te voeren met ter zake kundige vertegenwoordigers van de Turkse groeperingen in Nederland. Alles wordt aan de versimpeling ondergeschikt gemaakt.
En dus werd per sms een multiple choice-toets aan de Turkse kandidaat-Kamerleden voorgelegd: genocide, ja of nee. Toen het antwoord onbevredigend was, volgde verbanning van de lijst, met de idiote toevoeging dat Sacan wel statenlid voor de PvdA kon blijven.
Pas gisteren werden voor het eerst wijze woorden aan de kwestie gewijd, door Haci Karacaer, voormalig voorman van Milli Görüs, de Turkse moskeeënorganisatie in Nederland. In een interview in de Volkskrant beschreef hij hoe in Turkije de opvatting over de massamoord op de Armeniërs aan het veranderen is: van een nationale hymne dat het een leugen is, tot erkenning in brede kring dat de Turken op grote schaal Armeniërs vermoord hebben.
Die omslag valt te verklaren uit de razendsnelle veranderingen die zich in Turkije voltrekken: van een autoritaire moslimstaat naar een burgerdemocratie. Het is een grillig en chaotisch proces, waarin de druk die de Europese Unie uitoefent,van grote betekenis is.
Karacaer wees er nog eens op dat de Turkse regering een internationale commissie een definitief oordeel wil laten vellen over de vraag of Turkije genocide heeft gepleegd in Armenië. Dat is een enorme stap, en terecht vraagt Karacaer enig geduld om de Turken werkelijk in staat te stellen de confrontatie met hun pijnlijke geschiedenis aan te gaan.
Het zal vaker voorkomen dat de geschiedenis van een tot de Europese Unie toetredend land controverses oproept. Een standpunt afdwingen is dan geen oplossing, het moet komen uit het land zelf. Denk aan het indrukwekkende moment in 1971, toen Willy Brandt in Warschau op zijn knieën boetedoening deed voor de holocaust.
Felix Rottenberg
Columnist Het Parool en associate-redacteur VPRO Tegenlicht.
Reacties (40)
En omdat een ander land tijd nodig heeft om een genocide te erkennen, moeten de verschillende partijen maar gewoonweg afwachten?
Inderdaad @CiNNeR. De hysterie rond de pedo’s kon ik nog een beetje vatten, die rond 2/3 en Nederland heeft een sharia al minder, maar dit hot item niet meer. Vormt wel het voorlopige dieptepunt.
“Die omslag valt te verklaren uit de razendsnelle veranderingen die zich in Turkije voltrekken: van een autoritaire moslimstaat naar een burgerdemocratie.”
Een beetje offtopic, maar ik heb eerder het idee dat de laatste jaren een omgekeerde beweging in gang is gezet…
@3, plus een democratie waar bij de verkiezingen voorkomt dat de heersende partij volledig weggevaagd wordt en een andere de absolute meerderheid krijgt. Dat is grillig. En ja, het is toch al jaren een seculiere staat (dankzij het leger).
Hoewel ik eerder nog een vrij gematigd standpunt hierover had is het mij nu wel duidelijk geworden dat een land zoals Turkije voor nog heel lang gewoon niet in de Europese Unie thuishoort.
Niet vanwege het wel of niet waar zijn van ‘de Armeense genocide’, maar vanwege de manier waarop ze zowel hiermee als met de buitenlandse druk omgaan. Turkije in een militair bondgenootschap: ja, graag. Maar in ons geweldige democratisch systeem (waar de wil van de meerderheid de geschiedenis herschrijft, getuige het volledig ontbreken aan geschiedenislessen in Nederland over de eigen militaire kanonnen-tegen-krissen-moordacties tegen Atjeh en Bali of over, bijvoorbeeld, de Chinese volkerenmoord in Batavia -40.000 doden in één nacht- in 1740) heeft het geen plaats.
“Die omslag valt te verklaren uit de razendsnelle veranderingen die zich in Turkije voltrekken: van een autoritaire moslimstaat naar een burgerdemocratie.”
Gelul. Turkije was een autoritaire nationalistische staat van het type dat Zuid-Europa dan wel Zuid-Amerika wel meer had. Generaalsregime noem je dat.
@Pelayo
“Turkije was…
Verleden tijd dus. Je hebt het niet over wat Turkije nu is of waar het naar toe gaat. Heb je daar ook zo’n uitgesproken mening over of is het mogelijk dat Turkije zich daadwerkelijk in een turbulente transitie bevindt?
@TheRule 5 nogal wat sarcasme there. Turkije is beter af er even buiten te blijven ?
Wat ik me nou afvraag: hoeveel witte politici hebben al de genocide in Afghanistan en Irak van de afgelopen jaren erkend? Je weet wel, die massamoord waar Nederland met plezier aan heeft meegewerkt.
Ik werd in 1989 PvdA-lid, en heb het lidmaatschap in 1991 weer opgezegd, omdat ik niet lid kon zijn van een partij die de illegale inval in Irak van Papa Bush ondersteunde.
Staat de politie al bij je op de stoep, nu je ons Vaderland zo door het slijk haalt? Nee, want wij zijn geen Turken. :P
Oh ja Branko, Irak en Afghanistan zijn ook genocides. Tuurlijk.
Ceterum censeo Ankaram esse delendam.
@Branko Collin: genocides in Irak en Afghanistan? Welke kranten leest u? Illegale inval van Bush Sr. in Irak was een door VN-resoluties ondersteunde breedste internationale coalitie ooit?!
@Branko Collin
U maakt een hol begrip van het woord genocide. Barbaars. Kan me niet voorstellen dat Wouter Bos zulke mensen in zijn partij zou willen hebben.
Sorry, genocide is het verkeerde woord, massamoord is beter.
WBT brede internationale coalitie, een inval wordt niet minder idioot wanneer hij door heel veel landen wordt ondersteund.
De reactie van het partijbestuur vind ik volkomen overspannen en overhaast. In onze relatie met tweede en derde generaties “nieuwe Nederlanders” zullen vaker knelpunten naar boven komen.
In dit geval had de discussie binnen de partij gevoerd moeten worden, niemand heeft afstand genomen van het partijstandpunt, pas door de overhaaste actie van het partijbestuur kreeg de zaak deze, onnodige, lading.
Nu tegen Turkije zeggen dat zij meer vrijheid en waarheidsvinding moeten toestaan wordt wel een stuk moeilijker, met deze hoeveelheid boter op ons hoofd.
@Branko Collin
Massamoorden door Saddam op de Koerden met gifgas en door de Taliban op Azzari’s (oid) is wel fijn?
@ mescaline (8): Sarcasme, inderdaad. Imho zijn wij, Europa, een oud mannetje dat vroeger allerlei rottigheid heeft uitgehaald, en dat nu tegen een jong ventje zegt dat-ie altijd braaf moet zijn.
Niet dat ik verwijtend over onze geschiedenis wil zijn, verre van dat: alles in het licht van zijn tijd. Het waren (onder andere) Afrikaanse stammen die ons hun eigen buren als slaven verkochten, in Indonesië slachtte de ene maharadja de andere radja af voordat wij er -met snoeiveel geweld- de eenheid van maakten die ons er weer uit kon jagen.
Turkije beter af zonder de EU? Nee, dat denk ik niet, ik denk dat Turkije economisch gesproken veel baat heeft/zou kunnen hebben bij een eventuele Anschluss. Ik denk alleen dat wij er niet zoveel beter van worden als we Turkije toelaten, en dat we hooguit (weer) een economische bodemloze put binnenhalen.
Zoals Turkije zich nu gedraagt ziet het er niet naar uit dat de bodemloosheid van die put een einde gaat vinden, immers, een goede economie is o.a. een gevolg van goede scholing van de eigen volledige bevolking.
En aangezien dat ontbreekt (als je het over Turkije hebt, heb je het eigenlijk alleen maar over Ankara. De rest van Turkije leeft nog zo’n beetje in de middeleeuwen) lijkt er geen zicht op verbetering, oftewel: we halen een Paard van Troje in huis.
Als je dan per sé moslimlanden wilt binnenhalen, kies dan voor Koeweit of Saoedie-Arabië. Die mensen [humor on] kunnen tenminste lezen en schrijven [/humor off] en het zijn hoogontwikkelde landen, zowel militair als educationeel.
En met de moderne transport- en communicatiemiddelen is afstand geen bezwaar. Hoewel, ‘politici’ en ‘moderne communicatiemiddelen’…
Zolang niet elk lid van de 2e kamer schriftelijk verklaart te erkennen dat wij als mensheid verantwoordelijk zijn van de genocide op neanderthalers weiger ik te stemmen.
@ JSK 10: geen wout gezien, hoewel, er staat een verdacht busje aan de overkant geparkeerd :-)
Maar ik haal het Vaderland niet door het slijk, ik noem alleen wat historische feiten die ze vergeten waren op school te vermelden :-)
En overigens is dat dus precies één van de mede-redenen waarom ik Turkije een niet zo geschikte kandidaat voor de EU vind. Een land dat zo met de vrijheid van meningsuiting omgaat (is de ban op het ontkennen van de holocaust overigens al opgeheven?), dat blief ik niet.
@ Willem Bever (!!): “Ceterum censeo Ankaram esse delendam”.
LOL
Oh en Branko Collin heet natuurlijk eigenlijk Bram Colijn, maar met zo’n achternaam moet je natuurlijk wel een pseudoniem kiezen voordat je over genocide praat.
Ik hoor trouwens niemand over de auto-geno-suicide van bever Makker, waarbij de helft (!!!) van de beverpopulatie in de Biesbosch om het leven kwam.
http://www.natuurtotaal.nl/200511/bever_biesbosch_omgeknaagde_boom.php
@Bever: We hebben niet voor niks dat gerechtshof naar Den Haag gehaald. De dagvaarding valt binnenkort in je brievenbus. En Makker en Moek waren natuurlijk gewoon pseudoniemen voor Ed en Willem, dat weet een kind.
Maar zonder gekheid: Ik zie allerlei potten die ketels verwijten. Zolang wij nog steeds praten over Politionele Acties, lijkt het me sterk dat wij Turkije op moeten jutten. Geef ze tijd, die hebben wij ook nodig..
Turkije is in deze niet opgejut, er zijn drie mensen van een partijlijst gehaald. En het werd pas een issue toen een klein groepje turken besloot op te roepen PvdA te boycotten.
Blijkbaar liggen de turken hier ook niet erg op een lijn. Zo werd gisteren indirect een stemadvies voor D’66 gegeven terwijl twee dagen daarvoor de D’66 site Amsterdam was platgelegd door een turks groepje hackers. Die wat in de war waren welke partij het ook weer was die mensen van de lijst afgehaald had.
Een erg genuanceerd verhaal van Rottenberg. Dat er heel veel Armeniers in Turkije in 1915 vermoord zijn lijkt me wel duidelijk. Maar dat het om een genocide gaat is minder helder. Dan zou het om een vooropgezet plan moeten gaan, en dat zal moeilijker te bewijzen zijn. Of er moet een veslag van een ‘Turkse Wansee conferentie’ gevonden worden.
Waar het m.i. om gaat is dat het Turken (binnen en buiten Turkije) verboden is om zich hierover uit te laten. Hier is duidelijk de vrijheid van meningsuiting in het geding. Maar Nederland (cq Nederlandse politici) maakt (maken) deze fout nu ook!
Rottenberg maakt ook duidelijk waarom Turkije op termijn uitzicht moet houden op EU-lidmaatschap. Juist om dergelijke misstanden (of het gebrek aan democratie in het algemeen) te kunnen bestrijden. Als je dat wilt (en wie wil dat niet?) is het domste wat je kan doen, de deur denifitief dichtdoen.
@Chinaman (16) Je bedoelt waarschijnlijk Azeri’s (inwoners van Azerbeidzjan. En die werden vermoord door de Armeniers, niet door de Taliban!
Nou thijs, ik kwoot even wat koppen uit de NY Times van 1915:
APPEAL TO TURKEY TO STOP MASSACRES (28 april)
SAYS TURKS AIDED RECENT MASSACRES (29 april)
KURDS RENEW MASSACRES (1 mei)
ALLIES TO PUNISH TURKS WHO MURDER (24 mei)
MORE ARMENIAN MASSACRES (6 juni)
WHOLESALE MASSACRES OF ARMENIANS BY TURKS (29 juli)
REPORT TURKS SHOT WOMEN AND CHILDREN (4 augustus)
ARMENIAN HORRORS GROW (6 augustus)
60,000 ARMENIANS FLEE FROM TURKS (11 augustus)
ARMENIANS ARE SENT TO PERISH IN DESERT (18 augustus)
BURN 1,000 ARMENIANS (20 augustus)
TURKS DEPOPULATE TOWNS OF ARMENIA (27 augustus)
TURKS MASSACRE ARMENIANS OF ISMID (3 september)
THE DEATH OF ARMENIA (17 september)
500,000 ARMENIANS SAID TO HAVE PERISHED (24 september)
SAYS EXTINCTION MENACES ARMENIA (25 september)
TALES OF ARMENIAN HORRORS CONFIRMED (27 september)
ARMENIAN WOMEN PUT UP AT AUCTION (29 september)
800,000 ARMENIANS COUNTED DESTROYED (7 oktober)
DEFENDS REPRESSION OF THE ARMENIANS (10 oktober)
TURKISH OFFICIAL DENIES ATROCITIES (15 oktober)
THE KIND OF ARMENIANS A TURK KNOWS (18 oktober)
ONLY 200,000 ARMENIANS NOW LEFT IN TURKEY (20 oktober)
GERMANY SAYS SHE CANNOT STOP TURKS (23 oktober)
SLAY ALL ARMENIANS IN CITY OF KERASUNT (26 oktober)
AID FOR ARMENIANS BLOCKED BY TURKEY (1 november)
MILLION ARMENIANS KILLED OR IN EXILE (15 december)
http://alt-f4.org/150.html
Nou zutman, war wil je hiermee zeggen?
Ik herhaal even wat ik al eerder zei: “Er zijn veel Armeniers vermoord door Turken in 1915.” Daar is ook de NY Times heel duidelijk over. Maar ik zie nog geen vooropgezet plan, ook niet in de door jou aangevoerde koppen. Bovendien is het erg gevaarlijk iets voor waar aan te nemen alleen maar omdat het “in de krant staat”.
Of wilde je de wandaden van het KNIL in Nederlandsch Indie ook een genocide noemen? Als je te snel grote woorden gebruikt, verliezen ze hun kracht! Kijk maar naar fascisme wat tegenwoordig nauwelijks meer een scheldwoord is.
Tering wat een slap gelul. Kunnen we niet iedereen van de hele wereld dwingen een verklaring te ondertekenen waarin staat dat ze op de een of andere manier verantwoordelijk zijn waren of geweest voor een genocide slash holocaust slash shoah slash massamoord EN DAT HET DAN OVER EN UIT IS MET DAT GEZEIK? Of gewoon het ontkennen van holocausten niet meer verbieden want de wereld word er echt niet minder debiel op als ze niet mogen zeggen wat ze denken hoor.
Nou Thijs, ik wil je niet storen bij het epibreren, maar de chronolische volgorde suggereert een bepaald vooropgezet plan, en wat er verder uitvoerig over bekend is (lees maar de linkspam), wijst op een schoolboekdefinitie van genocide (ik heb die definitie niet bedacht). Dat hoeft niet verbloemd te worden met ‘maar toen deze wij dat ook, ooit…’. Dat doet er sec gesproken geen enkele reet toe.
@Kippfest: Wij, van de Neanderthaler vereniging, zijn verheugd dat u de genocide van deze laf opzij gedrukte sub-soort in de aandacht brengt. Wat is 1600 generaties geleden nietwaar, we zijn allemaal schuldig..schuldig…schuldig…
Ja verdomme, die arme Makker. Het schijnt dat zijn beverinnetje ontroostbaar was.
Arme makker wie? de heer R woont in de grachtengordel hoor, allerzeers prachtige woning btw.
Ik zei Makker, niet makker. Zie 21.
IC, kskuus.
@HansR
Hans, zeur niet zo. Turkije was in de jaren tachtig een junta, en is nu op weg naar een burgerlijke democratie. En dus is Turkije geen molsimstaat geweest, maar leek het meer op Griekenland in de jaren zestig.
“Je hebt het niet over wat Turkije nu is of waar het naar toe gaat. Heb je daar ook zo’n uitgesproken mening over of is het mogelijk dat Turkije zich daadwerkelijk in een turbulente transitie bevindt?”
Welke uitgesproken mening heb ik laten zien in #6? Iemand die zegt dat Turkije van een autoritaire moslimstaat naar iets anders veranderd kent klaarblijkelijk zijn feiten niet. Is niet erg, tast zelfs niet geheel zijn betoog aan, maar vertekend wel het beeld.
De leer van Ataturk was seculier nationalisme. Lees wikipedia. Turkije is het enige land in die regio waar het dragen van hoofddoeken in openbare gebouwen zoals universiteiten verboden is..
De Turken die de genocide ontkennen doen dat op dubieuze gronden: ze zijn gekwetst in hun nationale trots. Turkije is het enige land ter wereld dat nog twijfelt aan de Armeense genocide. De genocide is goed gedocumenteerd, de rol van de Turkse overheid ook. Het wordt tijd dat Turkije zijn rol erkend.
Op zich ben ik het wel eens met Karacer dat je een land de tijd moet gunnen, maar hoe lang gaat het nog duren? Ik heb gehoord dat de Nederlandse ontkenners van de genocide van het Turkse parlement een lintje hebben gekregen — het kan dus nog wel een tijdje duren.
Meer over mijn mening op hetkanWel.net:
http://www.hetkanwel.net/2006/10/05/turkse-ontkenning-genocide-is-ontkenning-van-europa/
stam+t
“Dat hoeft niet verbloemd te worden met ‘maar toen deze wij dat ook, ooit…’. Dat doet er sec gesproken geen enkele reet toe.”
Dat hoeft inderdaad niet. Waar het om gaat is dat Turkse Nederlanders door de PvdA worden uitgezonderd; je zult de PvdA niet zo gauw Nederlandse Nederlanders zien schrappen vanwege het goedpraten van iets wat voor ons gevoelig ligt, simpelweg omdat die kwesties niet ter sprake komen.
Voorbeeldje; rond de kwestie Maxima had PvdA-premier Wim Kok het voortdurend over Argentijnse “verdwijningen” en “doden”, terwijl Maxima zelf het gewoon over “ontvoeringen” en “vermoorden” had. Kok was de misdaden van een ander land aan het goedpraten.
Het weigeren van werk aan iemand op basis van zijn afkomst is in Nederland overigens verboden.
@Pelayo
OK. Mee eens als je het beginpunt legt in de jaren 80.
Blijkbaar voel jij bij Rottenberg een kortere termijn dan ik in gedachten had. Ik ging uit van de periode vanaf 1915, het enige jaartal (indicatie van een periode) dat Rottenberg in zijn stukje noemt.
Zeuren? Oh, je bedoelt die nationale sport.
Het mooie strafhof in Den Haag kan zelfs amper bewezen krijgen dat in Bosnië genocide is gepleegd. Darfur zelfde verhaal. En dat is nog in de jaren negentig geweest, maar toch is het plan niet te achterhalen. Dus om nu anderen te laten erkennen dat er in de jaren dertig genocide is gepleegd is ook wel weer wat hypocriet.
@Thijs
Nee, Hazara’s?
Daar waren de Taliban niet zo dol op…
http://www.rawa.org/mazar4.htm