Rechter in rechtszaak Bits of Freedom: Meta moet keuze gebruiker respecteren
Vandaag heeft de rechter uitspraak gedaan in het kort geding dat digitale mensenrechtenorganisatie Bits of Freedom tegen Meta aanspande. De organisatie eiste dat Meta haar gebruikers in apps zoals Instagram en Facebook de mogelijkheid biedt om een tijdlijn te kiezen die niet gebaseerd is op profilering.
Bits of Freedom daagde Meta voor de rechter wegens een overtreding van de Digital Services Act (DSA). Deze Europese wetgeving is bedoeld om gebruikers meer autonomie en controle te geven ten opzichte van de grootste online platformen. Een van de kernelementen van de DSA is dat gebruikers meer invloed moeten hebben op de informatie die zij te zien krijgen.
Voor veel mensen, en vooral voor jongeren, vormen sociale media platformen een belangrijke bron van nieuws en informatie. Het is daarom cruciaal dat gebruikers zelf kunnen bepalen welke inhoud hen wordt voorgeschoteld op hun tijdlijn. Zonder die keuzevrijheid wordt de deelname aan het publieke debat ernstig belemmerd. Dat is altijd al problematisch, maar zeker in tijden van verkiezingen.
De rechter geeft aan dat Meta inderdaad handelt in strijd met de wet. Hij stelt dat “een niet-persistense keuzemogelijkheid voor een aanbevelingssysteem haaks staat op het doel dat met de DSA wordt gediend, namelijk dat gebruikers daadwerkelijk autonomie, keuzevrijheid en controle krijgen over de wijze waarop informatie aan hen wordt gepresenteerd.” Ook concludeert de rechter dat de manier waarop Meta haar platform heeft ontworpen een “wezenlijke verstoring vormt van de autonomie van de gebruikers van Facebook en Instagram.” De rechter beveelt Meta haar apps zo aan te passen dat keuze van de gebruiker behouden blijft, ook als de gebruiker naar een andere sectie navigeert of de app herstart.
“We zijn blij dat de rechter nu duidelijk maakt dat Meta de keuze van de gebruiker moet respecteren,” zegt Maartje Knaap, woordvoerder bij Bits of Freedom. “Het is namelijk absoluut onacceptabel dat een paar Amerikaanse tech‑miljardairs bepalen hoe wij de wereld zien. Die machtsconcentratie vormt een risico voor onze democratie. Tegelijkertijd is het jammer dat we de rechter nodig hebben om ervoor te zorgen dat Meta zich aan de wet houdt.”
Meta heeft er belang bij gebruikers te sturen naar een tijdlijn waar Meta zoveel mogelijk advertenties op basis van interesses en gedrag kan tonen. Dat is immers de kern van Meta’s verdienmodel. Sluwe ontwerptechnieken leiden gebruikers hiernaartoe, terwijl de niet-geprofileerde tijdlijn op haar beurt is verstopt onder een logo. Het is daardoor moeilijk om deze alternatieve tijdlijn te vinden. Gebruikers die wél kiezen voor een alternatieve tijdlijn verliezen bovendien directe toegang tot functies zoals Direct Messages. Daarnaast start de app altijd met Meta’s tijdlijn, ook als de gebruiker voor een andere tijdlijn had gekozen. Door de uitspraak van de rechter moet Meta hier nu mee stoppen.
“Deze uitspraak laat zien dat Meta niet onschendbaar is,” vervolgt Maartje Knaap. “Maar we zijn ook realistisch. Dit is een druppel op een gloeiende plaat. Er is nog zoveel meer nodig. We hopen daarom dat de uitspraak een hart onder de riem is voor alle individuen, organisaties in het maatschappelijk middenveld, toezichthouders en wetgevers wereldwijd die macht van Meta proberen in te perken. Zo maken we een vuist tegen het enorm machtige Meta.”
Het vonnis is hier te vinden.
[persbericht Bits of Freedom]