Het Italiaanse Lagerhuis heeft een nieuwe “veiligheidswet” goedgekeurd, die klimaatactivisten en andere demonstranten bedreigt door het strafbaar maken van blokkades van wegen en spoorwegen. Overtreders kunnen tot twee jaar celstraf krijgen. Als de Senaat de wet goedkeurt ligt volgens tegenstanders de weg vrij om alle straatprotesten te verbieden. In heel Italië demonstreerden mensen daarom vorige week op initiatief van de vakbondsfederatie CGIL en diverse oppositiegroepen. Hoe ver gaat het extreemrechtse bewind van Giorgia Meloni in de aantasting van de rechtsstaat?
De wet maakt hogere straffen mogelijk voor demonstranten die zich tegen de politie keren en ook voor gevangenen die deelnemen aan acties zoals hongerstakingen. Meloni gaat voor veiligheid, dat is haar eerste prioriteit, zegt ze. ‘Veiligheid is een voorwaarde voor groei en investeringen en beschermt de ouderen en kwetsbaren.’ Critici noemen het een klassieke rechtse truc: met ‘law and order’ issues leidt de premier de aandacht af van de schandalen in haar coalitie en de dreigende financiële problemen vanwege druk uit de EU. In deze geest valt ook het plan van de regering om scholieren op middelbare scholen punten te geven voor hun gedrag. Scholieren die een vijf of lager scoren, moeten hun jaar opnieuw doen − zelfs als hun andere cijfers wél op orde zijn. De hervorming heeft ook invloed op het Italiaanse eindexamen, de maturità, dat bepaalt of scholieren naar de universiteit mogen. De vereniging van schooldirecteuren is het eens met dit plan en wijst op veel voorkomende incidenten over het gebruik van mobieltjes in de klas. De scholieren zien wat anders. “Minister Valditara wil de scholen veranderen in plekken van law and order”, zegt Paolo Notarnicola van het scholierennetwerk. “Dat zou Italië doen om leraren te beschermen. Maar wij zien het als een manier om angst aan te jagen onder de scholieren, en hun vrijheid van meningsuiting te beperken.”
Migranten
De nieuwe veiligheidswet raakt ook migranten door een hardere aanpak van protesten in asielcentra en de strafbaarstelling van de verkoop van sim-kaarten aan mensen zonder identiteitsbewijs of vestigingsvergunning. De opvang van migranten heeft ondertussen wel geleid tot een conflict in Meloni’s coalitie. Forza Italia diende afgelopen zomer een wetsontwerp in om kinderen van migranten die geboren worden in Italië de Italiaanse nationaliteit te geven. Nu is het nog zo dat ze die pas op hun 18e kunnen krijgen. Coalitiepartner Matteo Salvini (Lega) is mordicus tegen. Zo ook de Fratelli van Meloni. Maar de premier heeft een dubbele agenda op dit terrein. Gisteren werd bekend dat de Italiaanse regering het aanzienlijk makkelijker wil maken migranten in dienst te nemen. Want ze zijn gewoon hard nodig. Italië is van plan om 452.000 buitenlandse werknemers toe te laten voor seizoensgebonden, niet-seizoensgebonden en zelfstandige banen.
Autolobby
Autoland Italië doet verder erg z’n best om een Europese maatregel tegen CO2 uitstoot op te schuiven. Het gaat om het verbod op de verkoop van benzine-auto’s dat in 2035 zou moeten ingaan en de daaraan voorafgaande controles op reductie van de emissie. Industrieminister Adolfo Urso eindigde deze week zijn lobby-reis met de mededeling dat hij de steun heeft van Spanje, Duitsland, Oostenrijk, Nederland en Polen. Volgens Politico stelt Urso zijn zaak echter wat al te rooskleurig voor. Nederland steunt Italië niet en een Oostenrijkse woordvoerder zegt dat zijn land nog geen beslissing heeft genomen en dat hij niet wist dat er hierover contact is geweest met de Italiaanse regering. Zelfs Polen geeft Italië (nog) geen openlijke steun. Spanje wil de Europese ambitie op dit gebied niet afremmen, maar vraagt wel aandacht voor de noodzakelijke financiële compensatiemaatregelen. De beslissende stem zal uit Duitsland moeten komen. Ook hier nog een en al voorzichtigheid. Een woordvoerder van verantwoordelijk minister Robert Habeck vertelde dat de minister “heel duidelijk heeft gemaakt dat hij hier geen beloftes doet, omdat de herziening is verankerd in het Europees recht.” Zijn staatssecretaris Sven Giegold bevestigde ook nog eens dat Duitsland niet terug komt op de aanvankelijk geclaimde uitzondering voor biobrandstroffen waarmee de fossiele brandstofauto het nog wat langer dan 2035 uit zou kunnen houden.
Fitto
Minister Urso heeft nu misschien nog niet voldoende steun vergaard, maar de invloed van Italië in Europa kan de komende tijd best groeien als Meloni’s partijgenoot en vertrouweling Raffaele Fitto komende maand benoemd wordt als het Italiaanse lid van de Europese Commissie, tevens uitvoerend vicevoorzitter, met Cohesie en Hervormingen als portefeuille. Meloni beschouwt deze zware portefeuille als „een belangrijke erkenning voor de opnieuw centrale rol die Italië binnen de Europese Unie speelt.” Commissievoorzitter Ursula Von der Leyen zou er met de keuze van Fitto voor willen zorgen dat de relatie met Meloni’s regering en haar verwante extreemrechtse bondgenoten in Europa in stand blijft. Opmerkelijk is dat de vertrekkende commissaris Gentiloni zijn centrum-linkse partijgenoten in het Europese parlement aanbeveelt om in november ondanks bezwaren toch op Fitto te stemmen. ‘Italiaanse Europarlementariërs zouden er goed aan doen om te stemmen voor een Italiaanse commissaris en tegelijkertijd aan te dringen op een duidelijke pro-EU-toezegging van de Italiaanse regering,’ zei hij. Kennelijk vreest Gentiloni voor een Orbán-scenario in zijn land dat ooit tot de oprichters van de Europese Gemeenschap behoorde.