Arm land levert gouden paspoorten

Albanië wil grote investeerders een Albanees paspoort verstrekken. Het plan is onderdeel van wetgeving inzake Public-Private Partnership (PPP) waarmee de regering het land verkoopt aan rijke buitenlandse ondernemingen. Daarmee neemt premier Edi Rama een groot risico op problemen bij de toelating van zijn land tot de EU. In Brussel is er toenemend verzet tegen zogenaamde ‘gouden paspoorten’ waarmee met name de kleinere lidstaten zoals Cyprus en Malta buitenlandse geldschieters hebben binnengehaald. Wie meer dan een bepaald bedrag in vastgoed of een onderneming steekt krijgt in deze landen een paspoort dat tot toegang geeft tot hele EU, vrij reizen, maar vooral vrij ondernemen. Russische oligarchen, rijke Chinezen en oliesjeiks hebben hier inmiddels van geprofiteerd. De paspoortenhandel loopt via het Zwitserse Bureau Henley & Partners. Het bureau kreeg adviezen van de Groningse professor Kochenov, die na een reportage van Nieuwsuur uiteindelijk ontslag moest nemen voor de inzet van zijn expertise. Malta heeft zijn programma na de inval van Rusland in de Oekraïne opgeschort voor Russen en Belarussen. Cyprus behandelt alleen nog lopende aanvragen. Het Europees Parlement heeft zich uitgesproken voor een verbod. Maar de uitgifte van paspoorten is nog steeds een zaak waarover de lidstaten zelf gaan. Henley & Partners hoeven nog niet voor gebrek aan werk te vrezen.

Rijke buitenlanders binnenlaten

Premier Rama schijnt al enkele jaren voorstander te zijn van deze ‘gouden paspoorten’ nadat hij in Londen een conferentie van Henley & Partners heeft bezocht. Kennelijk wegen de inkomsten van buitenlandse investeringen, van welke aard dan ook, zwaarder dan aanpassing aan de toelatingsvoorwaarden van de EU. Het belang van de investeerders is in dit geval niet geheel duidelijk. Wat moeten zij met een Albanees paspoort waar ze voorlopig niets mee kunnen in de EU en dat zelfs kan leiden tot vertraging van de toelatingsonderhandelingen? Wat heeft Rama te bieden? Bijzondere vestigingsvoordelen die Albanezen niet hebben? Belastingvrijstelling ten koste van de staatskas? Moeten we denken aan een witwas-route? Dat laatste was een van de bezwaren tegen de praktijken van Cyprus en Malta.

In Albanië is bezorgd gereageerd op de aankondiging van de uitgifte van ‘gouden paspoorten’ omdat wat in wezen een veiligheidskwestie en staatstaak is, uiteindelijk zou kunnen worden geprivatiseerd. De regering heeft er al een speciaal bureau voor opgericht, het Agentschap voor Speciale Burgerschap Programma’s. Het hoofd van het Agentschap verklaarde dat ze nog niet verder zijn dan een onderzoek naar een internationaal bureau dat het Albanese paspoort kan promoten. De feitelijke afgifte van het staatsburgerschap en de vereiste veiligheidscontroles zouden onder de jurisdictie van de staat blijven. Het valt te betwijfelen of dit de Europese Unie gerust gaat stellen.

‘Een zeldzame combinatie van archeologie en natuur’

Archeologen en milieukundigen zijn ook bezorgd over de verkoop van beschermde gebieden aan buitenlandse investeerders. Blerina Gjoka van Balkan Insight kreeg stukken te zien waaruit blijkt dat Albanië’s Comité voor Strategische Investeringen – onder leiding van premier Rama –  in februari vorig jaar voorlopig groen licht heeft gegeven voor een voorstel om 636 villa’s en andere toeristische voorzieningen te bouwen op een ongerept puntje van de kust tegenover het Griekse eiland Korfoe. Het Nationale Park Butrint bevat beschermde moeraslanden en archeologische rijkdommen die wijzen op bewoning vanaf 50.000 voor Christus. Het staat op de werelderfgoedlijst van UNESCO vanwege zijn ‘zeer zeldzame combinatie van archeologie en natuur’ en als een ‘microkosmos van mediterrane geschiedenis’. Het besluit om dit land te verkopen is nooit openbaar gemaakt. Het speciale Comité van Rama werkt op basis van een bijzondere wet die in 2015 door het parlement is goedgekeurd, aanvankelijk voor een periode van drie jaar, maar daarna is de wet al twee keer verlengd. De wet verleent een speciale status aan door het Comité goedgekeurde projecten, waardoor de staat openbaar eigendom kan overdragen aan particuliere investeerders en overheidsgeld kan uitgeven aan de infrastructuur die nodig is om particuliere projecten te realiseren. Deze procedure nodigt uit tot cliëntelisme, meent Balkan Insight. Na zeven jaar is het wel duidelijk dat lokale bedrijven de meeste voordelen hebben geplukt van de gunstige, gefaciliteerde en versnelde procedures die de wet biedt.

Mensenhandel

Onder de Albanese bevolking stijgt intussen de armoede en de werkloosheid. Nog steeds zoeken Albanese jongeren hun heil vooral in het buitenland, bij voorkeur in het Verenigd Koninkrijk. Ze riskeren daarvoor een oversteek van Het Kanaal  in gammele bootjes – begeleid door goed verdienende mensenhandelaren, vaak uit hun eigen land. De Britse minister van Binnenlandse Zaken Priti Patel heeft, daartoe aangemoedigd door ex-UKIP leider Nigel Farage, deze week afspraken gemaakt met haar Albanese collega Cuci om hen met hulp van de Albanese politie zo snel mogelijk uit het Verenigd Koninkrijk te kunnen verwijderen.