ANALYSE - Bovenstaande kaart (klik voor grotere versie) zou verschillen in onbewuste raciale vooroordelen laten zien. Er zijn echter nogal wat problemen met de onderliggende data. Het toch publiceren van de kaart bevestigt zo hele andere vooroordelen. (Bron kaart hier, CC BY 4.0.)
Enkele weken geleden ging deze kaart van Europa via de (sociale) media rond. De kaart, gemaakt door twee psychologen van de University of Sheffield, zou laten zien hoe racistisch de witte bevolking in verschillende landen is. We zien blauwe landen – onder andere Noorwegen, Zweden, Engeland en Nederland – en rode landen – onder andere Tsjechië, Litouwen, Wit-Rusland en Oekraïne. Blauwe landen zijn minder racistisch dan rode landen, en hoe dieper rood hoe racistischer. Het patroon is duidelijk: Noord- en West-Europese landen zijn minder racistisch dan Oost- en Zuid-Europese landen, met uitzondering van de voormalig-Joegoslavische landen.
Verschillende media berichtten erover. Welingelichte Kringen schreef: “Hoewel Sylvana Simons daar ongetwijfeld anders over denkt, valt het in ons land wel mee. We zijn ongeveer even racistisch als de landen om ons heen.” En: “Weinig verrassend zijn de Oost-Europese landen in het algemeen en Tsjechië in het bijzonder, het meest racistisch.”
O ironie, vooroordelen over bepaalde groepen de vrije loop laten in een artikel over vooroordelen. Het zou lachwekkend zijn als het onterecht benoemen van volkeren als racistisch niet zo schadelijk was.
Impliciete associaties
De kaart laat zien hoe witte mensen in verschillende landen scoren op de Implicit Association Test (IAT). De test zou impliciete vooroordelen meten over huidskleur (wit versus donker). Eerder waren al verschillen tussen Amerikaanse staten in kaart gebracht. Tussen 2002 en 2015 deden 288.076 witte Europeanen de test op de website van Project Implicit. Dit project is opgezet door psychologen van de Harvard universiteit.
De test vraagt je in verschillende rondes om foto’s van witte en donkere gezichten te matchen met positieve woorden (‘vreugde’, ‘liefde’, ‘vrede’) en negatieve woorden (‘pijn’, ‘erg’, ‘horror’), en meet vervolgens hoeveel tijd je nodig hebt om verschillende combinaties van woorden en gezichten correct te matchen. De achterliggende gedachte is dat als mensen vooroordelen hebben jegens mensen met een donkere huidskleur, ze het moeilijker zullen vinden positieve woorden met een donkere huidskleur te matchen. Ze zullen er dan langer over doen om gezicht en woord te matchen (of een fout maken). De reactietijden zouden dus iets moeten zeggen over de mate van impliciete vooroordelen jegens gekleurde mensen.
Omdat de test onbewuste associaties meet, zullen ook mensen die zeggen niet-bevooroordeeld te zijn door de mand vallen. Immers, zo is het idee, ook mensen met egalitaire denkbeelden worden in onze maatschappij constant geconfronteerd met vooroordelen over sociale groepen. Op die manier raken die beelden verankerd in ons onderbewuste. Zelfs als we zeggen dat we geen vooroordelen hebben, kunnen die diepgewortelde vooroordelen ons handelen beïnvloeden.
Controverse
Klinkt logisch, maar er is onder wetenschappers nogal wat controverse over de test. De Sheffield-psychologen die de Europese kaart publiceerden maken ook enkele voorbehouden, maar die richten zich louter op het interpreteren van de kaart. Zo moeten we bedenken dat de data komen van bezoekers van een Amerikaanse website, wat erop duidt dat de populatie meer internet-vaardig is dan gemiddeld en dus jonger en waarschijnlijk meer kosmopolitisch. Bovendien waren ze geïnteresseerd in de test. Dat maakt het volgens de psychologen waarschijnlijk dat werkelijke impliciete vooroordelen zijn onderschat.
Op de bezwaren die kleven aan de test zelf gaan ze niet in, hoewel ze onder het artikel wel verwijzen naar artikelen over de (vele) bezwaren. Recent zette NY Mag in een zeer uitgebreid artikel de wetenschappelijke controverse op een rij. Conclusie: de test voldoet simpelweg niet aan de wetenschappelijke standaard. Zelfs de bedenkers van de test geven toe dat er veel problemen bestaan, hoewel ze twisten over hoe groot de problemen zijn.
Onbetrouwbaar
De grootste bezwaren zijn deze. Ten eerste is de test niet betrouwbaar: als je de test vaak zou doen dan zou daar te vaak een andere score uitkomen. Ten tweede is niet duidelijk wat de test meet, anders dan reactietijden voor een taak. Verschillende onderzoekers hebben geprobeerd de scores te koppelen aan andere metingen van (expliciete) vooroordelen en het verband blijkt zwak. Er zijn heel veel verschillende interpretaties van de score mogelijk. De score zien als een maat van racisme is dan ook veel te sterk uitgedrukt – wetenschappers hebben geen overtuigend bewijs dat reactietijden iets zeggen over onbewuste vooroordelen over huidskleur.
Er schort zoveel aan de test dat het onverantwoord is iets te concluderen over vooroordelen, of het nu gaat om individuen die te test doen of gemiddelden van populaties. Een slechte test voor individuen wordt niet ineens beter als we een grotere groep mensen de test laten afnemen. En zelfs als je aanneemt dat de test wel betrouwbaar en valide is, dan kun je vanwege de manier waarop de data tot stand zijn gekomen (via een online test) niet generaliseren naar landen. Bovendien is voor een aantal landen het aantal mensen dat de test heeft gedaan wel erg klein.
Het tolerante Westen
De makers van de Europese kaart kozen ervoor de kaart ondanks al deze voorbehouden toch te publiceren. Bovendien kozen ze ervoor de bevindingen wat aan te dikken door intuïtieve interpretatie te vergemakkelijken: blauw is goed, rood is slecht. Hoe het verschil tussen rood (score 0,45) en blauw (0,29) moet worden geïnterpreteerd valt moeilijk te achterhalen.
Het lijkt erop dat de psychologen zelf ook last hebben gehad van (impliciete) vooroordelen. Het patroon dat we op de kaart zien past immers in een bekend en populair verhaal: het Westen is tolerant, open voor diversiteit, terwijl ze elders elkaar de kop inslaan vanwege etnische verschillen. We vergeten voor het gemak even de grote steun voor extreemrechtse partijen en het feit dat veel Westerse Europeanen de grenzen willen sluiten voor migranten, inclusief vluchtelingen. Nevermind zwarte piet, etnisch profileren en openlijke fantasieën over een quotum voor moslims.
Wat zo’n kaart schadelijk maakt is dat complete volkeren hiermee worden weggezet als racistisch, terwijl het tolerante westen zich op de borst kan kloppen. “British people actually show some of the lowest levels of implicit racial bias in Europe”, schreef de Britse Metro. Welingelichte Kringen ziet in de kaart dus een argument om Sylvana Simons, en met haar vele Nederlanders die het openlijk en verborgen racisme in Nederland aan de kaak stellen, ongelijk te geven.
De enige juiste interpretatie is: deze kaart laat helemaal niets zien. Behalve dan misschien hoe makkelijk een verhaal aanslaat als het past in het plaatje van onze vooroordelen.
Reacties (27)
Terechte conclusie. Als je de scores in een bepaald land geldig verklaart voor het hele land stimuleert dat vooroordelen: alle Nederlanders worden vrij gepleit van racisme en alle Tsjechen zijn nu racisten.
Het probleem is dat in de dominante wijze van denken Europeanen alleen in landenhokjes kunnen bestaan. Zo lang we daar niet van loskomen zullen vooroordelen blijven bestaan.
Overigens worden dit soort fouten vaker gemaakt. Bij de verkiezingsuitslagen zien we ook steeds vaker plaatjes van Nederland met ingekleurde districten die suggereren dat bepaalde delen van het land rechts, andere (steeds minder) links zijn. Terwijl alleen de grootste partij in beeld wordt gebracht. Met als gevolg dat Limburgers zich moeten verdedigen tegen het PVV-stempel, etc.
Ik ben sowieso veel beter getraind in het processen van blanke gezichten. Het zou me dan ook verbazen als ik bij donkerder gezichten net zo snel zou reageren.
Dus als je een gezicht niet correct kunt matchen ben je een racist. Hmm.
@2: Interessante hypothese. Hoe zit het in die landen met het percentage mensen met een kleurtje? Zou er een correlatie bestaan tussen het percentage donker(d)e(r) mensen en de score?
@2, @4 Totaal onwetenschappelijk natuurlijk, en geen idee of het ook maar in de buurt komt van significantie, maar er lijkt wel een correlatie te zijn. Meer immigranten in een land betekent meestal dat de IAT-scores lager (en dus “beter”) zijn.
Zie het kaartje hier https://jakubmarian.com/immigration-in-europe-map-of-the-percentage-and-country-of-origin-of-immigrants/
Ik kon geen kaarten vinden met het aantal “migranten” met een kleurtje anders dan het gemiddelde in dat land, dus ik ga er hier voor het (onwetenschappelijke) gemak even vanuit dat een hoge migrantenpopulatie ook betekent dat die groep daar goed is vertegenwoordigd.
Wat dit dan weer zegt over racisme is natuurlijk compleet onduidelijk… Teveel variabelen.
De hele opzet van het onderzoek is racistisch. Deelnemers puur geselecteerd op ras.
aah het plaatje klopt niet wetenschappenlijke kul dus. Onderbouwd en wel.
Kijken we dan maar naar de praktijk, hé verrek precies hetzelfde.
Zelfs op micro niveau.
We (het oosten) hebben een hekel aan Sylvana vanwege haar westerse afkomst, niet haar roots of kleurtje.
We zijn niet racistisch maar pattriotisch, het lokaal nationalisme leeft. Jep, eigen volk eerst.
Wij hebben ervoor gevochten terwijl het westen het geld incasseerde.
Vraag het iedere Pool of Rus.
Ik wil als witte blanke horige boer met ouders/slaven van de textieluitbuiters herstelbetalingen voor het honderden jaren uitbuiten van mijn regio en sylvana kan me reet kussen.
50 jaar geleden waren wij het Bangladesh van Amsterdam, een trein kwam pas als er wat te halen viel.
Ik ga gauw mijn reet op twitter zetten en een politieke splinterpartij oprichten.
Nederland lichtblauw!
Gezien het feit dat een 1 op de 5 kiezers achter G.W.,
(die man die zijn afkomst heeft weggeschmink)
aanloopt en het aantal “light-p.v.v.-ers” bij o.a. de v.v.d. en g.p.v., moet ik de resultaten van dit onderzoek tot “nepnieuws” verklaren.
Uiteraard alleen in het Westen uitgevoerd; Aziaten en Afrikanen kunnen immers niet racistisch zijn!
@8: Waarom gebruikt iedereen (edit: zovelen) hier Trump’s foute definitie van nepnieuws?
@10:
Hoewe ik niet iedereen ben.
Van mij was het een marketingtrucje:
“Trekt aandacht”.
:-)
‘Nederland moet wel racistisch zijn, want meer dan 10% van de bevolking stemt op de PVV’. Dat is zo’n beetje de strekking van het verzet tegen de conclusie dat het met racisme in Nederland wel meevalt. Tja. Je zou je natuurlijk ook kunnen afvragen of de PVV dan eigenlijk wel racistisch is (ai, nee, die vraag kan niet).
Goed. En dan nu de hamvraag: is een intuïtieve afkeer tegen wat vreemd is eigenlijk slecht? Gaat het er niet om wat je als volk met die afkeer doet?
De onderzoekers hadden zich de methodologisch problematische aanpak kunnen besparen en gewoon kunnen lezen wat de wetten in de verschillende landen zeggen. En weet je wat dan leuk zou zijn geweest? Als men nog iets had uitgezoomd. Europa is dan blauw, maar Afrika is rood (met Zimbabwe donkerrood en Zuid-Afrika binnenkort ook).
@12: “Je zou je natuurlijk ook kunnen afvragen of de PVV dan eigenlijk wel racistisch is (ai, nee, die vraag kan niet).”
Komt ie weer, dat mag ik niet vragen! Die wenteling in slachtofferschap van niet bestaande censuur. Het blijkt dat je de vraag wel degelijk kunt stellen. Het zit hem meer in het antwoord (een volmondig ja) dat je niet wilt horen.
@8:
Oeps!
Correcte #8
Moet geen 1 op 5, maar 1 op 7,5 zijn. (=13,33%)
Dat lijkt me nog het allergrootste bezwaar. Iedereen met een beetje wetenschappelijk benul kan je vertellen dat het dan dus niet een aselecte, onafhankelijke steekproef is, en dat je dan dus de scores nooit mag projecteren op een heel land.
@12: Volgens mij mag je juist niet zeggen dat de PVV racistisch is.
Volgens mij wordt er in dit artikel nergens gezegd dat het niet of wel meevalt met het racisme in Nederland. Er wordt alleen maar gezegd dat je op basis van deze gegevens geen conclusies kan trekken. En dat het opvallend is dat dat toch gebeurt en de conclusies gebruikt worden om de mensen die zeggen dat Nederland wél racistisch is terecht te wijzen.
Zie ook deze quote: “Hoewel Sylvana Simons daar ongetwijfeld anders over denkt, valt het in ons land wel mee. We zijn ongeveer even racistisch als de landen om ons heen.”
Er gaat veel fout in die zin. Het “valt in ons land wel mee”. Dat zal best, maar dat het hier relatief net zo of minder erg is dan in andere landen zegt helemaal niets over hoe erg het hier is. Dus Simons kan het prima eens zijn met de stelling dat het in Nederland relatief meevalt, maar nog steeds vinden dat er ook in Nederland actie nodig is.
Grappig trouwens, dat rechts vindt dat er in Nederland iets prima is als het in het buitenland erger is. Daar heb ik ze nooit over gehoord als het over ontwikkelingshulp gaat.
Ik denk dat er een andere onbedoelde les in dit verhaal zit, namelijk dat het hebben en uitspreken van vooroordelen in veel gevallen helemaal zo schadelijk niet is. Sure, arme zwarten in het zuiden van de VS lynchen, is niet Ok. In Nederland komen we met deze discussie vaak niet verder dan ‘zwarte piet’, of ‘ik kwam die avond de nachtclub niet binnen’. Hoe storend ook, nauwelijks schadelijk (en zelfs onbewijsbaar en leuk!)
Dus ik zeg: gooi het over een andere boeg: wees blij dat je je hier in een niemandal collummetje boos staat te maken over een niemandal studietje! Het leven zit kennelijk gewoon best goed in elkaar hier!
@17: Het is extreem schadelijk.
Maar verder, dus omdat er in Nederland niemand gelyncht wordt en we het hebben over zwarte piet of een nachtclub niet inkomen moeten we concluderen dat het leven best goed in elkaar zit?
@18: Er zitten wat nuances tussen, zoals arbeidsmarkt dingetjes, maar verder – ja. Het feit dat de discussie hier over zwarte piet gaat, betekent dat we het door de bank genomen extreem goed hebben.
@19: Wie zijn “we”? En wat wil je hier dan mee zeggen? Dat het racisme dat er nu in Nederland is ok is?
Jaren geleden keek ik nog wel eens naar het songfestival, maar dan alleen naar de stemmingen. Aan de hand van de uitslag probeerde ik vervolgens te achterhalen welke (gedeelde) sociologische motieven bepaalden welke liedjes daardoor tot voorkeur maakten. Dat heb ik bij dit kaartje ook. Wat ik zie is een verdeling over Europa qua (materiële) welvaart. Daar kun je veel liedjes aan vastplakken.
@20: ‘We’ is iedereen.
Het is in ieder geval zelden strafbaar. Of zelfs maar onfatsoenlijk. M.a.w. men maakt zich over het algemeen druk om niks. Maar men maakt zich nu eenmaal graag druk, dat weet ik ook wel.
@22: Mensen die geen stageplek krijgen? Mensen die geen baan krijgen? Onterecht een lager schooladvies? Regelmatig aangehouden worden om je huidskleur en/of auto? Schering en inslag in Nederland.
Onder welke steen leef jij?
tja nogal wiedes dat Noord-West Europa zo scoort.
Liberale progressieve relatief cosmopolitisch en rijke landen met een relatief open en vrij onderwijssysteem (en dito geschiedenis) scoren op liberaal progressief cosmopolitisch gebied beter dan de rest, schop nog eens een open deur in.
Alleen al het feit de ‘men’ zich hier over het algemeen bewust is van zoiets als racisme en de negatieve connotatie die dat hier heeft kleurt die landen blauw.
Zat landen waar racisme een meer positieve connotatie heeft, daar krijg je heel andere antwoorden op dezelfde vragen, zo’n test werkt dan ook niet, als racisme niet zo ervaren wordt als hier in NL.
Chinezen zijn bv ronduit trots op hun Chinees zijn, de niet-Chinees staat nu eenmaal een tree lager op de ladder, dat was, is en zal altijd zo zijn, dat de rest van de mensheid daar mogelijk wat op tegen heeft is dan ook volkomen logisch omdat ze nu eenmaal geen Chinezen zijn en dat ook nooit zullen worden, geen speld tussen te krijgen vanuit Chinese optiek.
Zitten er een paar natuurlijk jaloerse Hollanders ergens op een website te mekkeren, logisch en terecht. Dat heeft niks met racisme te maken maar is gewoonweg een feit.
In thailand heb ik ook geweldige gesprekken gehad met Thais, over die dikneuzen, die wat dommige blanken, altijd nog beter dan die zwarte duivels, die Nigerianen, stinken nog harder dan zwtende bleekscheten en zwaar onbetrouwbaar. Als compliment kreeg ik te horen dat ik iig niet zo stonk, had ongetwijfeld te maken met m’n vegetarier zijn, ik mocht wel op vakantie daar komen en geld uitgeven. Buitenlanders kunnen uiteraard geen echte inwoner van Thailand worden, een huis kopen mag daar dan ook niet, Thailand is uiteraard voor Thaïs, dat snapt een kind.
@23:
ik vermoed deze onder deze
of deze
;-)
Oftewel,
die hele racisme discussie hier, praten over nationalisme, gelijke rechten etc. is strikt genomen een regionale discussie.
Op een groot deel van onze mooie blauwe bal vindt deze discussie of niet plaats, of vanuit volstrekt andere uitgangspunten.
Jaren geleden forse studentenprotesten aan Indiase universiteiten nadat de regering had besloten dat er ook Daliths, onaanraakbaren, dienden te worden toegelaten.
Dit ter ‘emancipatie’ van die fors genegeerde en onderdrukte groep/kaste.
Indiase studenten protesteerden tegen dit voornemen van de regering men vond het absurd ze toe te laten, die vuilnisophaalders hoorden niet thuis op een universiteit.
Vergelijk dat eens met de protesten in NL waar men juist de lagere klasse wèl toegang wilde geven op de universiteit.
Dat er dus ‘universele’ mensenrechten zouden bestaan wordt eigenlijk alleen in blank/christelijke samenlevingen beleden met een culturele ‘verlichtingsachtergrond’.
Tegenwoordig dus een minderheid en rap afnemend qua bevolkingsaantallen.
Ik zie het somber in voor de verlichtingsidealen en vrijheid, gelijkheid en broederschap.
Na z’n bevolkingsovermacht verliest Europa nu miltair en economisch ook z’n cultureel ethische macht,
die zaken zijn nu eenmaal gekoppeld.
@26: Wat een rare redenatie. Denk je dat men in bijvoorbeeld Nederland stond te springen om mensen uit lagere klassen toe te laten op universiteiten? Dat zijn we pas later als recht gaan zien.