Klimaat in verkiezingsprogramma’s | SGP

ANALYSE - Genesis 2 vers 15: “Zo nam de Heere God den mens, en zette hem in den hof van Eden, om dien te bouwen, en dien te bewaren.”
Duidelijke uitspraak aan het einde, eden bewaren, het zogeheten rentmeesterschap. Dus van echte christenen mag je verwachten dat ze alles op alles zetten om de opwarming tegen te gaan. Dit is immers een bedreiging voor de hele aarde.
De SGP heeft haar verkiezingsprogramma ook nog eens de titel “Stem voor het leven”. Dat stemt hoopvol. We duiken er in.

Vreemd genoeg komen “klimaat” en “duurzaam” niet in de uitgebreide inleiding voor. De eerste keer dat duurzaam voorkomt is als het over huwelijken gaat in hoofdstuk drie. En klimaat als eerste als het over het maatschappelijke klimaat gaat.

Wat staat er dan wel? Een eerste verwijzing vinden we bij het hoofdstuk 13 over Hulp en Handel:

Als Nederland en Europa minder fossiele brandstoffen verstoken, heeft dat een positieve uitwerking op de klimaatverandering, en zo óók op de leef- en werkomgeving in ontwikkelingslanden. Nederland moet daarom aandacht besteden aan duurzaam beleid.

Hier nemen ze verantwoordelijkheid. Nog geen maatregel, maar wel een duidelijk voornemen.

Het begint pas echt in hoofdstuk 19 “Landbouw en visserij”:

Boeren, tuinders en vissers zetten zich er letterlijk dag en nacht voor in om voor iedereen voldoende, betaalbaar en veilig voedsel te produceren. En dat zo duurzaam mogelijk. Maar, zoals dat voor iedere ondernemer geldt, dat kan alleen als je voor dat eerlijke product ook een eerlijke prijs krijgt. Fair trade dus!.

Uhm, okay, maar er staat niet bij hoe ze die duurzame boeren en tuinders gaan steunen of sturen.

Iets verder staat:

Het gebruik van aardwarmte is goed voor een duurzame tuinbouw. De bestaande garantieregeling voor deze ‘geothermieprojecten’ moet daarom worden uitgebreid.

Prima! Daar valt nog wat te winnen.

In het volgende hoofdstuk, Financiën, komen we ook nog een subtiele verwijzing tegen:

6. Lagere lasten worden idealiter bereikt door echte lastenverlichting, maar mogen ook gefinancierd worden door lastenverschuiving. Lastenverschuiving kan onder andere door ongewenste zaken als niet duurzaam gedrag te beprijzen.

Wederom een goed voornemen. Helaas wordt het ook hier niet uitgewerkt.

Het gaat verder in hoofdstuk 25 over “Verkeer en vervoer”, onder “wegverkeer”:

 Schonere vormen van vervoer zijn van harte welkom, en de overheid kan daar een handje bij helpen. Denk aan elektrisch rijden en rijden op aardgas, waterstof, groen gas of een (andere) duurzame biobrandstof.
 Er moet extra geld worden uitgetrokken voor proefprojecten met synthetische, niet fossiele, brandstoffen en voor proeven waarbij lokale groene stroom gebruikt wordt voor het opladen van elektrische auto’s.

Welkom, dat klinkt uitnodigend, maar ook passief. En een “handje helpen” is wel heel voorzichtig geformuleerd.
Gelukkig staat er ook dat er extra geld naar proefprojecten moet en dat lokale groene stroom gebruikt moet worden voor opladen (slim!). Maar het blijft allemaal wat zwak.
Overigens blijft de 130 km/uur grens ook gewoon in stand bij de SGP.

Bij “Luchtvaart” het volgende:

 Vliegreizen zorgen voor veel milieuvervuiling. Nederland dient zich in internationaal verband sterk te maken voor een accijns op kerosine.
 Zolang dit niet geregeld is, moet er een nationale vliegbelasting komen.

Ja! Dat is een goede maatregel.
Jammer dat ze de groei van de luchtvaart zelf verder gewoon toejuichen door toe te staan dat regionale luchthavens de groei van Schiphol opvangen.

Komen we bij hoofdstuk 25 “Milieu” onder “Emissies”:

 Om CO2-emissie zwaarder te belasten dient het Europese CO2-emissiehandelssysteem aangescherpt te worden. Een bodemprijs is nodig, zodat bedrijven daadwerkelijk gestimuleerd worden om energie te besparen en CO2-emissie te beperken. Nederland moet inzetten op het beter functioneren van het emissiehandelssysteem.
 Bij het handhaven van de emissie-eisen die gesteld worden aan de uitstoot van schadelijke stoffen bij auto’s, moet de praktijkemissie leidend zijn.
 Nederland zet in Brussel in op verdere aanscherping van de emissie-eisen voor nieuwe auto’s.
 Er dient een stimuleringsregeling te komen voor het vervangen van tweetakt scooters en bromfietsen door een elektrische variant.

Op zich positieve maatregelen. Maar er staat nergens dat auto’s op fossiele brandstof na een bepaalde datum verdwenen moeten zijn. Ook dit is weer erg voorzichtig.

Onder “Groene producten”:

 Het zou goed zijn als de overheid in haar inkoopbeleid kiest voor ‘groene’ producten. Zo geeft zij zélf het goede voorbeeld.
 Het aandeel innovatieve en duurzame producten en diensten moet omhoog.

“Het zou goed zijn”. Kom op! Zeg nou gewoon dat de overheid over x jaar alleen maar groene producten inkoopt! Dit is weer zo voorzichtig. Het klinkt als bescheiden een wens doen in een gebed.

Dan naar het belangrijkste hoofdstuk, 26, over “Energie”. In de inleiding:

Het huidige beleid kijkt vooral naar het halen van de doelstelling van 14% duurzame energie in 2020. Dat is eenzijdig en leidt tot kortzichtigheid. Het gaat om een zo duurzaam mogelijke energievoorziening op langere termijn, mits voldoende betrouwbaar en economisch haalbaar. Nu worden miljarden euro’s uitgetrokken voor het subsidiëren van bestaande technieken zoals windmolenparken. Dat staat in schril contrast met het budget voor innovatie en energiebesparing.
Te veel geld gaat naar de korte termijn, te weinig naar oplossingen voor de lange termijn. Beter koersen op het lange termijn doel voorkomt ook zwalkend beleid. Daar hebben bedrijven schoon genoeg van.

Auw! “een zo duurzaam mogelijke energievoorziening op langere termijn, mits voldoende betrouwbaar en economisch haalbaar” zegt eigenlijk dat 100% duurzaam geen doel is voor de SGP en dat alle economische belemmeringen belangrijker zijn dan het klimaat. Hoe mooi de rest van de woorden ook en hoe terecht het ook is dat je korte termijn subsidies afzet tegen lange termijn innovatie, eigenlijk gaan ze er gewoon niet voor.

We lezen verder on de kop “Energiebesparing”:

Goed rentmeesterschap begint met het besparen van energie. Daar kan nog veel meer aan worden gedaan. Energie die je bespaart hoeft niet te worden opgewekt, zo eenvoudig is dat. Het inperken van de miljarden kuubs gas die in de winter gebruikt worden voor verwarming van gebouwen verdient daarbij de hoogste prioriteit: het is snel terugverdiend en ontlast Groningen.

1. Samen met woningcorporaties moeten huizen en bedrijfspanden zuiniger gemaakt worden. Ook in de industrie- en transportsector kunnen en moeten slagen gemaakt worden.
2. De regelgeving moet commerciële verhuurders stimuleren om ook energiebesparende maatregelen te treffen in onzelfstandige woonruimte, zoals studentenkamers.
3. De overheid moet investeren in een tenderregeling voor grootschalige besparingsprojecten.
4. De leningsvoorwaarden van energiebesparingsfondsen moeten versoepeld worden.
5. De Stimuleringsregeling energieprestatie huursector moet verlengd en verruimd worden.
6. Er moeten hypotheekvormen komen die energiebesparing stimuleren, grootschalige ‘nul op de meter’-projecten en lease- en leenregelingen voor inzet van duurzame installaties, zoals warmtepompen.
7. Aanleg van warmte/koude-netten kan een goede aanvulling zijn op verduurzaming van gebouwen in stadswijken.
8. Evenals bij het gasnet, gaat iedereen meebetalen aan de aanleg van grootschalige warmtenetten. Er komt geen aansluitplicht.
9. Het huidige ondersteuningsprogramma Energie van gemeenten wordt opgeplust.
10. Er komen lokale energiecoöperaties. Het Rijk geeft daarbij een zetje door geld uit te trekken voor het opstarten van deze coöperaties.
11. De bekostigingsstructuur voor schoolgebouwen moet investeringen in energiebesparing stimuleren.
12. Er komt een belasting op het grootschalig lozen van restwarmte.
13. Het investeren in energiebesparende maatregelen wordt aantrekkelijker gemaakt. Bijvoorbeeld door te zorgen voor meer laagrentende leningen.
14. Wat ook helpt: kopers die binnen een jaar aantoonbaar en aanmerkelijk investeren in energiebesparende maatregelen moeten overdrachtsbelasting terug kunnen vorderen.

Ik heb even nummers bij de punten gezet om mijn commentaar makkelijker te koppelen.
Nummer 1 is goed, maar er staat geen maatregel of doel in. Dus wat gaan ze nou doen?
2 is een aardige. Maar waarom alleen “stimuleren”? Dat klinkt zo lief, zo vrijblijvend.
3 tot en met 5 zijn aardig. Ook al zijn 3 en 4 niet concreet genoeg.
Punt 6 is ook een goede. Hoewel die hypotheekvormen er natuurlijk al zijn (bv bij Triodos).
Kijk, 7 en 8 is een leuke die ik nog niet eerder gelezen had. En vooral het gezamenlijk betalen is een duidelijke keuze.
Wat is “opgeplust” bij 9? Lijkt me in ieder geval aan te moedigen.
Die bij 12 en 14 vind ik wel inventief!

Het begint al wat meer vorm te krijgen. We lezen verder onder de kop “Sturing”:

Energiepolitiek is een zaak van alle overheden en vele marktpartijen en de burgers. Complex dus.

1. Net als voor de waterveiligheid het Deltaprogramma en de Deltacommissaris goed werk verrichten, zou dat ook kunnen voor de energievoorziening, met een Eta-programma en ‘n Eta-commissaris (de Griekse letter Eta staat voor energierendement). Winst: meer draagvlak, meer afstemming en meer doorzettingsmacht.
2. Het hoger belasten van het gebruik van grondstoffen en energie is onontkoombaar. Voorbeeld: extra heffing voor het vliegverkeer.
3. Investeren in energiebesparing en duurzame energieproductie moet gestimuleerd worden door belastingverlaging.
4. Consumenten moeten minder belasting voor (duurzaam geproduceerde) stroom en meer belasting voor (fossiel) gas gaan betalen. Zo wordt de gasvraag beperkt en elektrificatie van de energievoorziening gestimuleerd.
5. Het Europese emissiehandelssysteem voor CO2 moet beter gaan functioneren. De SGP wil een bodemprijs, in samenwerking met andere Noordwest-Europese landen. Die moet gekoppeld worden aan (fiscale) compensatie van bedrijven en/of een financiële injectie voor energiebesparing en innovatie.
6. De stijgende energiebelasting zet huishoudens met lage inkomens klem. Het is voor hen lastig om te investeren in energiebesparing. Linksom of rechtsom, moeten deze huishoudens tegemoet gekomen worden.
7. Regelgeving die energiebesparing of verduurzaming van de energieproductie onnodig belemmert, moet op de schop.

Een “programma” bij 1, aan te moedigen al levert het natuurlijk zelf niet direct minder CO2 op.
2. Ja!
3. Ja! Maar maak het wat concreter.
4. Ja!
5. Jammer dat ze het systeem niet in zijn geheel laten vallen en gaan voor een brede CO2-belasting. Het blijft een kwetsbare oplossing die misbruikt wordt.
7. Ook belangrijk! Waar denken ze aan?

Dan komen we bij “Innovatie”:

Er moet meer worden ingezet op mogelijkheden om schone energie aan te ‘boren’: denk bijvoorbeeld aan getijdencentrales, efficiëntere en goedkopere zonnepanelen, diepe geothermie, ‘nul op de meter’-concepten, nieuwe typen (kleine) windmolens, thorium, warmte/koude/krachtkoppeling, algenkweek en omzetting van duurzame energie in synthetische brandstoffen.
 Demonstratieprojecten moeten worden ondersteund. Ook kleine bedrijven en onderzoeksinstellingen moeten alle ruimte krijgen om hier aan mee te doen.
 Er moeten meer en grotere gelijkspanningskabels naar het buitenland gelegd worden. Zo kan worden bereikt dat duurzame stroom daar wordt opgewekt waar dat het best en goedkoopst kan.
 Import van synthetische brandstoffen moet aantrekkelijk(er) worden gemaakt.
 Netbeheerders en bedrijven dienen meer ruimte te krijgen om te vernieuwen.

Allemaal aan te moedigen punten. Had nog wat concreter gemogen, maar goed, het staat er tenminste.

En dan onder “Duurzaam”:

 Er moet minder subsidie gaan naar (nieuwe) windmolenparken en méér naar energiebesparing en innovatie. Het gaat immers om de lange termijn. Daarvoor zijn doorbraken in technologie nodig.
 De resterende subsidiëring voor windmolenparken moet uitgesmeerd worden over 20 in plaats van 15 jaar. Dit verlaagt de jaarlijkse uitgaven en sluit beter aan op de afschrijvingstermijn van deze parken.
 Bij windmolenprojecten op land moeten omwonenden mee profiteren.
 Om meer lokaal draagvlak voor windmolenparken te krijgen zullen de geluidsregels voor windmolens (weer) moeten worden aangescherpt.
 De garantieregeling voor aardwarmteprojecten wordt uitgebreid naar de exploitatiefase.
 Aan de subsidiëring van het bijstoken van biomassa in kolencentrales moet een eind komen.
 Huishoudens en bedrijven die zelf groene stroom opwekken of groen gas produceren dan wel groene stroom of gas van regionale productie-installaties gebruiken, dienen vrijstelling of verlaging van de energiebelasting te krijgen. De salderingsregeling gaat hierin op. De subsidieregeling duurzame energie wordt hierop afgestemd.

Bij de eerste vier punten voelt het toch alsof er met de voet op de rem gas gegeven wordt.
Het punt over stop subsidie bijstook biomassa is goed. En het laatste punt heel belangrijk.

Onder de kop “Kernenergie” melden ze dat Borssele moet open blijven, mits veilig. Dat houdt in ieder geval even een energiebron in stand die geen CO2 produceert.

En zo komen we eindelijk bij het kopje “Fossiele energie”:

– Winning van schaliegas is ongewenst. Het levert risico’s op voor de drinkwatervoorziening en is drie keer duurder dan de normale gaswinning!
– Inwoners van Loppersum en andere Groningse plaatsen zitten nog steeds in spanning: wat gebeurt er bij een volgende beving? De jaarlijkse gaswinning uit het Groningenveld moet verder omlaag als de veiligheid dat vereist. Leveringsverplichtingen aan het buitenland worden afgebouwd. Inwoners van Groningen verdienen steun bij het versterken van hun huizen en het herstellen van schade.
– Nu nieuwe, efficiënte kolencentrales sluiten, is onverstandig. Het stilleggen en sluiten van vervuilende centrales kan bevorderd worden via CO2-beprijzing.

Prima eerste en tweede punt! Maar dan gaan ze ineens weer in de uitstelstand bij het laatste punt, hoewel ze daar alsnog lijken te kiezen voor CO2-beprijzing.
 
 
Het is een tegenstrijdig en wat zwak programma op het vlak van klimaat en duurzaamheid. Maar ze komen wel met een hele reeks opties en dat verrast me aangenaam. Ik geef ze daarom net geen voldoende: 5,5