OPINIE - De Tweede Kamer deed onlangs een voorstel aan de staatssecretaris om leerlingen met stoornissen als ADHD of autisme niet meer te verplichten om vijf dagen per week naar school te gaan. Ze hielden een pleidooi om hen deels thuis les te geven. Met andere woorden: geen leerplicht voor kinderen met een stoornis. De Kamer is namelijk tot de conclusie gekomen dat er binnen het huidige systeem geen maatwerk mogelijk is en sommige leerlingen dan maar buiten de leerplichtwet moeten vallen. De vlag ging meteen in top bij de voorstanders van thuisonderwijs, maar voor de kinderen die dit straks overkomt is het een gitzwart scenario.
Ik ken een aantal van die kinderen met een stoornis. Ze komen bij mij thuis, zijn de vrienden van mijn eigen kinderen. Geen ouder die ze niet kent. Onlangs kwam de gekte wel erg dichtbij toen mijn jongste zoon thuiskwam met de mededeling dat een leraar vond dat hij maar liefst vijf stoornissen had. We bulderden hier thuis zowat van het lachen toen we onze puberende vrijheidsstrijder ook nog hoorde zeggen dat die vijf allemaal binnen het autistisch spectrum vallen. Net iets teveel sjieke taal uit de mond van een balorige havist.
Maar binnen zijn vriendengroep verkeert hij dus in goed gezelschap. Ze trekken al jaren met elkaar op. Ik verheug me steeds weer op de vrijdagmiddag, want dan verzamelt die hele kliek zich bij ons thuis. Ik dien dan wel op mijn hoede te zijn, want volgens deskundigen is mijn huiskamer op dat moment gevuld met normalen én gestoorden. Mijn vrouw en ik zien iedere week slechts kinderen die zichzelf zijn, vaak uitgelaten plezier hebben, genieten van elkaars vriendschap, sterke verhalen vertellen, af en toe ruziën. Ze breken de tent niet af, zijn in staat om een normaal gesprek te voeren, eten met mes en vork, ruimen de rommel op, groeten vriendelijk wanneer ze binnen komen en bedanken voor de chips en limonade wanneer ze weggaan. Ze gaan samen naar de sportclub, trappen een balletje op een veldje hier om de hoek en op zaterdagavond treffen ze elkaar telkens bij iemand anders thuis.
Iedere ochtend fietsen ze samen naar school, maar binnenkort mogen er twee niet meer mee. Die zijn niet langer gewenst op school, worden buiten de leerplichtwet verklaard omdat ze een stoornis hebben. En ik voorspel u dat binnen afzienbare tijd veel fietsen ’s ochtends in de schuur blijven staan wanneer de staatssecretaris dit misdadige voorstel overneemt.
We medicaliseren normaal gedrag, niet omdat leraren dat zo graag willen, maar binnen het systeem waar leraren hun werk moeten doen wordt normaal gedrag steeds problematischer. Want die verdraaide leerlingen hebben in toenemende mate niet de neiging om zich te houden aan de eisen van het systeem. Dat ligt niet aan de leerlingen, maar aan het systeem.
Met dit voorstel tot uitsluiting van kinderen heeft de Kamer het systeem wat mij betreft definitief failliet verklaard. Kom daar nu toch eens voor uit en zet niet de leerlingen, maar het systeem buiten spel.
Deze gastbijdrage is van Jan Fasen, directievoorzitter van het Mundium College in Roermond.
Reacties (12)
Iedereen heeft een stoornis, wat is überhaupt een autistisch spectrum?
De leerlingen worden vaak al buitenspel gezet. Er is een redelijk aantal thuiszitters dat op geen school welkom is. (Oh, en die krijgen al uitzonderingen van de leerplicht – want als er geen school is valt er niet veel te verplichten.)
Eh… een paar jaar geleden is er onder het mom Passend Onderwijs bedacht dat kinderen uit het speciaal onderwijs zoveel mogelijk naar het reguliere onderwijs moeten, en nu komen ze tot de conclusie dat er “binnen het huidige systeem geen maatwerk mogelijk is”?
We kunnen dus concluderen dat Passend Onderwijs gefaald heeft?
Ook leraren zitten in een stramien, een keurslijf. Zomaar extra aandacht aan leerlingen geven kan niet, daar worden ze op afgerekend. Dus is de “oplossing” die kinderen dan maar een stoornis aan te praten, want daar is wel aandacht voor. Zie de dyslexie-hype en de ADHD-hype.
@4
Tuurlijk wel. En gebeurt in de praktijk ook. Wat je je echter af moet vragen is of je die extra aandacht geeft aan leerlingen die het extra goed doen of juist aan leerlingen die het extra slecht doen.
In de klas van mijn ene zoontje, die extra goed mee kan komen, krijgen de extra goede (drie) leerlingen extra aandacht.
In de klas van mijn andere zoontje, die wat gemiddelder is, krijgen degenen die wat minder mee kunnen komen extra aandacht. Dat zijn overigens nooit kinderen met een duidelijke stoornis; het zijn kinderen met incompetente ouders of kinderen die de taal niet zo goed spreken.
Maargoed. Netto is het onderwijs in de laatste klas beduidend minder. Dus, ja, ik kan me wel vinden in het voorstel van de Tweede Kamer. Ik vind ADHD echter geen stoornis. En 90% van de autistische stoornissen vind ik ook geen stoornis. Het zijn allemaal hoogstens statistische afwijkingen van het gemiddelde. Dus hier hebben we niks aan.
Je kunt met een “stoornis” volgens mij ook prima meekomen, meestal ook zonder extra aandacht. Onderwijs in groepsverband gaat op de basisschool immers zo tergend langzaam dat vrijwel iedereen het cognitief wel kan bijbenen, ook als je de helft van de tijd niet zit op te letten. Het wordt pas een probleem als je het niet kunt verstaan of wegens stress, pesten, spanningen, doodsangsten, eenzaamheid etc. niet in staat bent om te leren.
Edoch, ondertussen laten we de slimsten wel 2x zo lang over hun (basis)schoolcarriere doen als nodig is en is de kans zeer groot dat ze dat werktempo de rest van hun leven ook aanhouden. Beter lossen we dat eens op, daar is de echt grote winst te boeken in ons onderwijs-voor-de-gemiddelde-eenheidsworst…
@5: ik deel je waarneming van de basisschool: dat is onderwijs op ongeveer Havo-niveau, dus voor een flink deel van de leerlingen goed te doen of zelfs te makkelijk. Maar voor een groter deel van de leerlingen dus ook pittig. En over dat werktempo in hun latere leven: brugklassers leren op de middelbare school heel snel dat de werkhouding van de basisschool niet meer voldoet. Daar hebben scholen ook trucjes voor, zoals definities die letterlijk goed moeten zijn ipv dat alleen de strekking klopt. Want met dat laatste kunnen slimme leerlingen achterover blijven leunen.
@5, in de meeste gevallen gaat het alleen niet om cognitief wel of niet meekomen. En misschien dat veel leerlingen ook met stoornis wel gewoon mee kunnen doen, maar voor het deel dat wegens ernstige problemen niet meer welkom is op scholen geldt dat niet. En dan is er ook zeker een deel dat toch een flinke klap meekrijgt wegens het presteren boven het eigen sociale kunnen – teveel prikkels, te veel spanning, te hoge eisen aan goed gedragen.
Wat mij betreft is het parttime naar school en parttime thuis nog niet zo’n gekke oplossing. (Waarom zijn we uberhaupt zo bang voor thuisonderwijs?)
Precies. Zo leren de kinderen gelukkig al snel dat nadenken en begrip niet nodig is (en zelfs actief worden ontmoedigd), en dat het uitsluitend gaat om stomme reproductie. (Precies zoals we dat later ook willen zien natuurlijk.)
@6: goh, dan is de brugklas een stuk zwaarder geworden dan in 1983.
Slimme kinderen kunnen ook een precieze definitie uit hun hoofd leren, en zelfs beter dan domme kinderen.
Want slimme kinderen leren de betekenis uit hun hoofd, i.p.v. de tekst.
@3: Het onderwijs verdient kwalificaties als ‘falen’ en ‘failliet’ volgens mij minder dan de partijen in de Tweede Kamer die met dit onzinnige en beschamende voorstel zijn gekomen na zoveel jaren frustrerende onderwijshervorming met slechts één doel: bezuinigen.
@6: op scholen wordt wel op 5 niveaus les gegeven, van hopeloos, extra aandacht, gemiddeld, begaafd tot hoog begaafd. Dus hier ligt het niet aan.
Wat ik wel merk dat er kinderen zijn die op een negatieve manier aandacht trekken. Die er daardoor een beetje bijhangen en niet worden geaccepteerd. En dat kost, naast de 5 niveaus, met 30 kinderen in de klas, erg veel tijd en vooral energie. Er zijn zelfs kinderen die de klas terroriseren. En als je dan van hun achtergrond hoort begrijp ik wel waarom ze zo zijn, maar dat de prestaties van een hele klas lijden (dankzij het leerlingvolgsysteem werd dit duidelijk) onder het gedrag van een leerling is onacceptabel.
Dat deze kinderen thuis moeten worden gehouden is geen oplossing, maar wat dan wel. Als ouder van kinderen die wel goed kunnen meekomen wil ik dat er ook aandacht is voor goed presterende kinderen en dat er eens veilige atmosfeer is.
@10
Wat dan wel?
Verdomme gewoon weer investeren in speciaal onderwijs. Dit is gewoon weer een ordinaire bezuiniging van het type out of sight, out of mind waar deze regering zo goed in is.
Zorg te duur? “Succes ermee gemeente… niet ons probleem”. Moeilijke kinderen in de klas? “Ga maar naar huis, niet ons probleem.” Geen werkgelegenheid? “Doe maar een sollicitatietraining, niet ons probleem”.
@10: Wat dan wel? Het bijzonder onderwijs is grotendeels afgeschaft, omdat kinderen met een “stoornis” zogenaamd beter tussen de “normale” kinderen in het “gewone” onderwijs tot hun recht kwamen. Zit voor sommige van die kinderen wat in, maar voor andere totaal niet.
Nu komt men er achter dat dit te belastend is voor “gewoon” onderwijs, en komt men met dit besluit. De oplossing ligt uiteraard voor de hand: de bezuiniging op speciaal onderwijs terugdraaien. Maar dat kan natuurlijk niet.
Overigens ben ik niet a priori tegen deze maatregel van thuisonderwijs voor moeilijke kinderen MITS:
1) dit in goed overleg met de ouders plaats vindt, en dus niet opgelegd wordt.
2) Er goede begeleiding voor dit thuisonderwijs komt, met goede toetsing van de effectiviteit.
3) De ouders hier tot op zekere hoogte financieel voor gecompenseerd worden. Thuisonderwijs geven is immers niet niks, en gaat ten koste van je arbeidscarriere.
Op die manier kan dit voorstel van thuisonderwijs wel degelijk een meerwaarde bieden.
Echter, ik vrees dat mijn drie mitsen helemaal niet aan de orde zijn, en dat dit gewoon weer een zoveelste bezuinigingsvoorstel is door een bepaalde groep onder het tapijt te vegen en dan te denken dat het probleem weg is. Kortzichtige, stompzinnige politiek dus.