ANALYSE - In een tijd dat de sociale zekerheid onder druk staat zijn er grenzen aan het solidariteitsgevoel, zo vonden Tom van der Meer en Tim Reeskens. Met name van migranten vinden we dat ze minder snel recht hebben op een WW-uitkering.
Wie gunnen wij een uitkering? Diegenen die dat het hardst nodig hebben? Diegenen die buiten eigen schuld in de problemen zijn gekomen? Diegenen die het meest op ons lijken? Via een grootschalig experiment onder 23.000 leden van het EenVandaag Opiniepanel hebben we onderzocht welke criteria voor Nederlanders het belangrijkst zijn.
De meest opvallende bevinding? We gunnen migranten minder dan autochtone Nederlanders.
Experiment
Dit soort voorkeuren is moeilijk te onderzoeken. Als je burgers direct vraagt, zullen ze minder snel willen discrimineren, of dat minder snel willen toegeven. Ons gaat het nu juist om onbewuste criteria en voorkeuren. Daarom hebben we een grootschalig, geanonimiseerd survey-experiment opgezet.
Iedere respondent kreeg één tekst te lezen van een in Nederland werkzame man die recent zijn baan is verloren. De respondenten werd gevraagd of zij deze man meer dan 70% van zijn laatste inkomen gunnen, exact 70%, minder dan 70%, of helemaal niets. Maar aan deze werkloze werden per respondent geheel willekeurig kenmerken opgehangen. De één las bijvoorbeeld een tekst over Daan uit Nederland, met 2 kinderen, die nooit eerder werkloos was maar wel door eigen schuld is ontslagen. Een ander las een tekst over Riza uit Kosovo die sinds 12 jaar in Nederland woont, met 4 kinderen, die nooit eerder werkloos was en door een reorganisatie zijn baan verloor. En een derde kon een tekst krijgen over Riza uit Kosovo die sinds 12 jaar in Nederland woont zonder kinderen, die eerder werkloos was en door eigen schuld was ontslagen. In totaal hingen we 9 variabelen aan de werkloze man (waaronder ook laatstgenoten loon, leeftijd, etc), in 3.672 unieke combinaties van kenmerken.
Afkomst als gun-factor
Figuur 1 toont welke groepen werklozen (in Nederland geboren en wonende) Nederlanders het sterkst een WW-uitkering gunnen.
De meest opvallende bevinding? Autochtone werklozen wordt in drie kwart (75%) van de gevallen een uitkering gegund van minstens 70% van het laatst verdiend loon. Werklozen van Surinaamse afkomst wordt echter door 65% eenzelfde uitkering gegund. Voor werklozen van Marokkaanse origine ligt dat getal nog lager: 60%. Kosovaren en Afghanen vallen daar tussenin.
Zelfs wanneer de werkloze migrant een actieve bijdrage heeft geleverd aan de Nederlandse economie helpt dat niet om de gun-kloof met de werklozen van Nederlandse origine te dichten. Nederlanders vinden slechts twee criteria nog belangrijker dan herkomst: actieve inzet in het zoeken naar een nieuwe baan en verwijtbare werkloosheid.
(1) Actieve inzet, (2) eigen schuld, (3) afkomst
Werklozen die actief naar werk zoeken wordt door drie vierde (76%) de uitkering gegund. Als mensen niet actief naar werk zoeken, halveert dit bijna (41%). Als het verlies van de baan niet aan de werknemer zelf ligt gunt eenzelfde aantal (75%) de uitkering, terwijl deze steun daalt tot 54% wanneer de werknemer door eigen toedoen is weggestuurd.
De ‘straf’ voor de Marokkaanse migrant (15%) is niet veel kleiner dan de straf voor de werkloze die door eigen schuld is ontslagen (21%). Voor een Marokkaanse migrant die door eigen schuld is ontslagen, zijn de straffen goeddeels cumulatief.
Bovendien is van de drie belangrijkste criteria alleen afkomst geen onderdeel van de Werkloosheidswet.
Welvaartsstaatchauvinisme
Welvaartsstaatchauvinisme is de steun voor een uitvoerige welvaartsstaat, maar dan wel vooral voor autochtonen. Dit sentiment zien we het sterkst onder kiezers van de SP en de PVV (zie figuur 2).
SP-kiezers zijn het meest voorstander van een uitgebreide WW, D66’ers en VVD’ers het minst. Opvallend genoeg zijn PVV-kiezers op dit thema het meest verdeeld, althans, waar het werklozen van Nederlandse oorsprong betreft.
De gun-kloof: D66 tegenover PVV
De gun-kloof tussen autochtone werklozen en werkloze migranten zien we bij kiezers van alle grote partijen. Alle groepen kiezers maken onderscheid tussen geboren Nederlanders en migranten, maar de mate waarin verschilt. De kloof tussen geboren Nederlanders en migranten is het grootst onder PVV-kiezers (30% verschil in het gunnen van uitkering), VVD-kiezers (16% verschil), en SP-kiezers (13% verschil). Het onderscheid tussen geboren Nederlanders en migranten is het kleinst onder D66-kiezers (3% verschil) en PvdA-kiezers (7% verschil). Overigens zouden de SP- en PvdA-kiezers – ondanks de grotere kloof met autochtone werklozen – de migrant nog altijd eerder een hoge uitkering gunnen dan de D66-kiezers doen.
Het thema lijkt op rechts wat meer uitgekristalliseerd dan op links. Op rechts maken kiezers een scherpere keuze: D66’ers maken nauwelijks onderscheid tussen autochtonen en migranten, VVD’ers doen dat bovengemiddeld. Op links verschillen PvdA- en SP-kiezers aanzienlijk minder van elkaar. De herschikking van linkse partijen op culturele thema’s sinds 2002 lijkt dan ook nog niet voltooid.
En dus?
Betekent dit dat Nederlanders migranten discrimineren? Moeten we het recht op WW beperken voor migranten, net zoals hun politieke rechten beperkt zijn?
Zulke conclusies zijn absoluut niet te trekken, althans niet op basis van dit onderzoek. Het experiment legt een spanningsveld bloot, dat wel bekend staat als het Progressieve Dilemma. Maar dat mensen onbewust een neiging hebben om migranten slechter te behandelen, wil niet zeggen dat ze hier ook achter zullen staan als ze zich ervan bewust zijn. De spanningen moeten openlijk besproken worden; onderhuids leven ze toch al.
Dit artikel verscheen eerder op Stuk Rood Vlees.
Het onderzoek is mede mogelijk gemaakt door EenVandaag en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek. Luister ook naar het radio-interview op 20 november 2014.
Om wille van betrouwbaarheid hebben we uitsluitend gekeken naar de aanhang van de grootste partijen. De data zijn niet gewogen naar sociaal-economische of politieke achtergrond.
Reacties (24)
Mjah. Diep triest natuurlijk. Maar het doet me aan een ervaring van vanmiddag denken, horende bij onderstaand filmpje van een vader wier dochter en haar opa en oma overleden bij een noodlottig ongeval. Het ongeval werd veroorzaak door een Pool en toen de voornoemde vader te horen kreeg dat hij 120 uur werkstraf kreeg, gooide hij een stoel naar de rechter.
http://www.dumpert.nl/mediabase/6626974/8bf356bd/120_uur_fopstraf._vader_gooit_stoel_naar_rechter.html
Geenstijl en Dumpert natuurlijk op zijn kop. Slachten, afmaken, minimumstraffen, terugdoodrijden. U kent het wel. Maar naarmate meer informatie beschikbaar kwam, de nuances bekend werden en de Poolse meneer meer een mens dan “een Pool” werd, zag je dat de houding omsloeg. Gematigde reacties met veel minnen kregen plusjes en wraakreacties met veel plussen zakten tot onder het nulpunt. Maar dat duurde even.
Zoiets is hier ook gaande. De verhaaltjes bieden simpelweg niet voldoende informatie om een realistisch beeld te kunnen vormen. Mensen denken niet na (cq kregen daar de tijd niet voor?) en dit is de uitkomst. Nederlanders, en ongetwijfeld alle mensen, hebben een onverdraagzame xenofobe reflex op basis van steretype beschrijvingen als “een allochtoon” of “Mohammed”. Komt puntje bij paaltje dan blijkt dat vooral een reflex en is de echte mening een stuk genuanceerder.
Nou zal het vast zo zijn dat er genoeg echt-xenofobe Nederlanders zijn om de allochtoon gemiddeld wat minder te gunnen, maar volgens mij zijn dat er veel minder dan dit artikel doet vermoeden. En daarom is het maar goed dat we een representatieve democratie hebben;-)
Overigens wekt dit artikel dat in het onderzoek een zeer beperkte set namen is toegepast, sommige heel opvallend, zoals Mohammed en Daan. Veel mensen zullen alleen maar Mohammeds van naam kennen die iets vervelends hebben gedaan. Terwijl iedereen wel een Daan kent die een toffe gast is.
Nou gun ik eenieder in vergelijkbare situaties sowieso evenveel WW, maar ik zou bij voorbaat een Daan toch een stuk sympathieker inschatten dan een – ik roep maar wat – Wesley. En ook dat slaat natuurlijk nergens op, maar het is wel zo. Maar waarom je onderzoeksdata vervuilen met een dusdanig beperkte set aan namen?
Gelukkig worden dit soort dingen nog gewoon per wet geregeld.
Hoewel, laat de VVD nog wat langer aan de macht en ik vrees het ergste.
Dat mensen er onbewust racistische attituden op nahouden? Dat mag je helemaal niet benoemen. Je moet die sentimenten sinds Fortuyn echter wel ‘serieus nemen’.
Er geldt nu al dat migranten met een verblijfsstatus die afhangt van hun werk in de praktijk geen recht hebben op WW. Veel tijdelijke migranten betalen gewoon WW-premie en hebben officieel ook net zo veel recht op WW als Nederlanders, behalve dan dat we ze het land uitgooien als ze werkloos zijn en ze hun recht op WW verliezen doordat ze naar het buitenland gaan (moeten ze ook maar niet weggaan als we hun verblijfsvergunning intrekken).
a@Prediker: … racistische attituden op nahouden? Dat mag je helemaal niet benoemen.”
Gij zult niet discrimineren is het eerste gebod van de politiek correcte kerk. Wat we zien is dat de hegemonie van de linkse (politiek correcte) kerk de laatste 15 jaar is weggeërodeerd, maar toch is er een soort van tucht waarbij de mensen niet vrij zijn.
Fortuyn opperde eens om het antidiscriminatieartikel van de gw te laten vallen, misschien moesten we dat maar eens gaan doen.
@5 Ook het eerste artikel van de Grondwet. Nu zie ik wel dat jij daar maling aan hebt, maar dat komt omdat je de geschiedenis ofwel onvoldoende kent, ofwel negeert.
In de Verenigde Staten hebben ze geruime tijd ervaring op kunnen doen met een samenleving waarin rassendiscriminatie toppiejoppie werd gevonden. Dan krijg je dat de zwarte kindertjes worden geweerd uit speeltuinen en zwembaden, en dat er een Jodenquotum komt op prestigieuze universiteiten; dat soort dingen.
Fortuyn zei dat als het antidiscriminatiebeginsel in art. 1 de vrijheid van meningsuiting dusdanig inperkte, dat je de problemen van de multiculturele samenleving niet open en eerlijk kon bespreken, of systeemkritiek op de islam kon voeren, dat het in dat geval maar beter was om art. 1 af te schaffen.
Zoveelste reden waarom je niet serieus valt te nemen. Zelfs wanneer je een beroep doet op mensen die je bewondert, blijkt dat je de klok wel hebt horen luiden, maar niet weet waar de klepel hangt.
Ik vind de duur dat iemand in Nederland woont nogal sturend in de vragen. 12 jaar in Nederland = relatief kort arbeidsverleden = minder bijdrage aan de gezamelijke WWpot.
Daan, Nederlands, kan waarschijnlijk niet bij de willekeurig samengestelde vragen een dergelijk criterium meegekregen hebben. Is dit meegenomen in de beoordeling van de antwoorden? (Voordat direct de stap naar racisme gemaakt wordt @3)
@Prediker: Fortuyn ging idd minder ver, het was wel genoeg om hem uit Leefbaar Nederland te gooien.
Wat ik zeg, artikel 1 vd gw ter discussie stellen is blasfemie in de politiek correcte kerk. Geen toeval is het dan ook dat Fortuyn het niet overleefd heeft. Men doet net alsof dat artikel uit de hemel is komen vallen.
Wat jij predikt, Prediker, houdt op den duur geen stand. Jouw kerk loopt gestaag leeg.
Wat Amerika betreft: we hoeven niet alles van hun te kopiëren. Denk aan drugsbeleid. De “war on discrimination” is net zo onzinnig als de “war on drugs”
@8 Serieus, gast, je gaat voorbij aan de historische realiteit van discriminatie.
Zwarten die bij de kruidenier achterom moesten om hun boodschappen te vragen, omdat blanken niet met hen in dezelfde winkel wilden staan, gesegregeerd onderwijs, uitsluiting van banen en woningen.
Wat me verder opvalt is dat je geen enkel argument geeft wat het opheffen van dat non-discriminatiebeginsel eigenlijk zou oplossen. Je komt niet verder dan afgeven op de Linkse Kerk. ‘Huh, art. 1, dat is gewoon een politiek-correct dogma van Links’.
Het getuigt van een ernstige lethargie in denken. Maar goed, daarom heet het ook domrechts.
@8: “Men doet net alsof dat artikel uit de hemel is komen vallen. ” Nee is niet uit de hemel gevallen maar is na eeuwen van menselijke ellende en leed door aan aantal sociaal ingestelde mensen bedacht om te proberen te verhinderen dat de generaties na hun de zelfde shit moeten meemaken die al die eeuwen daarvoor mensen is aangedaan.
PS: Vrijheid van meningsuiting is ook niet uit de hemel komen vallen trouwens, zullen we dat eens inperken?
@McLovin: gefeliciteerd met het opdreunen van het politiek correcte evangelie. Prediker kan trots zijn. Ik vind je vroomheid aandoenlijk. Je hebt een sticker verdiend in je schriftje.
@Prediker: dat artikel opheffen (terug naar het aritkel 1 van voor de wijziging van begin jaren ’80) geeft meer beleidsvrijheid. De overheid wint dan weer aan gezag en het vertrouwen van de burger zal toenemen.
Dat geldt voor positieve discriminatie als negatieve (gewone) discriminatie.
En zwarten hoeven wat mij betreft niet achter in de bus. Dat hoefde bij ons ook niet met het in de jaren ’70 met het oude grondwetartikel.
@12 Dat klinkt als een eufemisme voor: vrijheid om etnische minderheden te discrimineren.
Welk maatschappelijk probleem zou dat oplossen en hoe?
Want de burger geniet ervan als hij ziet hoe de overheid etnische minderheden discrimineert? ‘Goed zo! Pak die bruine parasieten maar eens flink in de portemonnee!’ Zoiets?
@Prediker: Sommigen maken zwarten uit voor parasieten, anderen doen dat met bankiers (die veelal blank zijn). Zelf gebruik ik dergelijke kwalificaties niet snel.
“Welk maatschappelijk probleem zou dat oplossen en hoe?”
Door grote beleidsruimte ontstaat een grotere oplossingsruimte. Niet langer beperkt door een politiek correct keurslijf.
Ik snap dat een criticus zoals jij de nadruk op negatieve discriminatie legt, maar discriminatie kan net zo goed worden toegepast in de vorm van positieve discriminatie. Wat voor discriminatie er ook wordt toegepast, de regering blijft gewoon verantwoordelijk voor het beleid dat wordt uitgevoerd.
@14 Heb je nu zelf niet door dat je hiermee niets concreets zegt?
Dit kan van alles behelzen: van extra belastingkorting op basis van etnische achtergrond tot massadeportatie op basis van huidskleur.
Nogmaals dus: welke maatschappelijke problemen zou het loslaten van het non-discriminatiebeginsel oplossen en hoe?
Noem er eens drie. Of is dat teveel gevraagd?
Uiteraard is dat teveel gevraagd, voor deze alt-arboy of the RightWingNutJob Church.
@Prediker: massadeportatie kan ook zonder te discrimineren.
“welke maatschappelijke problemen”
Daar heb ik geen onderzoek naar gedaan, maar mijn centrale punt is de vergroting van de beleidsruimte.
“Daar heb ik geen onderzoek naar gedaan”
Goh, typisch, aangezien nagenoeg alle PVV-stemmers die zich online profileren geen enkel onderzoek doen naar wat ook.
Die laten zich liever volle leugens en halve waarheden voorkauwen. Hoeft men namelijk niet zelf (verder) na te denken.
Of het nou om moslims gaat of de EU, of wat ook. Hun onderbuik zegt via Wilders dat het zo is, dus dan is het zo. #PVV #FEIT
Ga emigreren naar een totalitaire staat, AltJohan. Daar zal jij je pas ‘veilig en gelukkig voelen’.
Weet je wie ook veel beleidsruimte had?
Het anti-discriminatie gedeelde van de 1e regel van de grondwet is niet bedoeld voor de man in de straat maar voor de regende instanties (land, prov., gem.; rechters, politie, ambtenaren, burgermeesters, weth., …) die de wetten, dus ook deze, opstelden en in alle gevallen op deze manier handhaven, waarbij ze niet meer luisteren naar wat het kiezersvolk nog te zeggen heeft.
@20.
O je bedoelt voornamelijk het gereformeerde kiezersvolk met hun zuil die in elkaar zou donderen, door verplichte vermenging met de heidenen.
(@20 e/a)
Abstained!
“Combating glorification of Nazism, neo-nazism and other practices that contribute to fueling contemporary forms of racism, racial discrimination, xenophobia and related intolerance”
https://pbs.twimg.com/media/B3CuVNECUAET448.jpg
Denk daar maar even aan, wanneer politici zgn. verontwaardigd doen op TV/ radio/ publiekelijk over dit soort maatschappij ontwrichtende zaken. De hypocriete huichelaars.
-via: https://twitter.com/petrakramer
Ik bedoel: Nu ze deze wet zo hebben opgesteld is (zelfs in de eerste wet nog wel!) het ook de bedoeling dat het door alle maar dan ook echt alle, van hoge tot lage regerende instanties in praktijk gebracht wordt. Zij moeten het goede voorbeeld geven, is de bedoeling.
Het kan zijn dat dit te hoog opgesteld is, te hoog gegrepen, dat dit niet te handhaven is. Dan kan men het doen zoals de ISO2000 van vroeger.
(men kon de ISO2000 naar eigen kunnen zelf opstellen; op het randje van personeel met burn-out, maar men had ook de kans dat de firma niets meer verkocht. Of men doet niet aan ISO2000, en is tevreden met minder (winst))
@7: Ja, dat is meegenomen. De helft vande vignetten betreft werklozen die expliciet hun hele volwassen leven hebben gewerkt, de andere helft werklozen die eerder enige tijd werkloos waren.
Bovendien zijn er 3 leeftijdscategorieen en is er gecheckt op interactie-effecten met ‘migrant’-status.