In 1752 publiceerde Montesquieu zijn ‘De l’esprit des lois’ (Eng. The Spirit of Laws’) waarin hij de Trias Politica beschrijft die het fundament van de westerse democratieen zou worden. Van kindsaf wordt de scheiding der machten in een wetgevende, rechtsprekende en uitvoerende macht (resp. parlement, rechtbank en regering) er als hoogste goed bij een ieder van ons ingestampt.
In Italie regeert Berlusconi, inmiddels met een Immuniteitswet ter bescherming van zijn vermeende Mafia contacten, een van de rijkste personen in de wereld, met een geschat vermogen van $14 miljard, waaronder Italie’s grootste uitgever, grootste reclame buro, grootste warenhuis, een groot investeerder’s firma, vastgoed, AC Milan, en vooral: de 3 private TV stations.
In New York City is Bloomberg de hoogste baas, hij wordt geschat op $4 miljard en is eigenaar van het financiele informatie en media bedrijf Bloomberg.
En dan is er de recente arrestatie van Mikhail Khodorkovsky in Rusland, Rusland’s rijkste oligarch en CEO/grootaandeelhouder van Rusland’s grootste oliebedrijf Yukos. De reden van Khodorkovsky’s arrestatie is dat hij politieke ambities heeft: hij steunt verschillende politieke partijen en stromannen van Yukos nemen in ruil daarvoor posities in in die partijen. Zelf plande Khodorkovsky om in 2008 president van Rusland te worden, dan zou hij heel Rusland in handen hebben. Het spreekt voor zichzelf dat deze oligarch ook een grote filantroop is, want de filantropie is de weg naar het hart van het volk.
De Trias Politica beoogt de scheiding van machten zodat het recht van een ieder gelijkelijk en onbevoordeeld kan worden gegarandeerd. Maar het dogma van deze scheiding is bedacht in een tijd waarin er nog geen sprake was van massamedia en multinationals die hele segmenten van een maatschappij domineren. Is het tijd om de scheiding der machten aan te passen en een scheiding van media en politiek toe te voegen? En wanneer is financiele macht schadelijk voor een democratie: 5 miljoen? 100 miljoen? 1 miljard? Of vertrouwen we blind op de onafhankelijkheid van het kritische individu en de objectiviteit van de media?
Links:
East European
Constitutional Review
Khodorkowski – New York Times
Bloomberg [email protected]
Michael Bloomberg – profiel BBC
Reacties (13)
Om een vierde macht een plaats te geven in het dogma van de scheiding der machten zal je toch eerst eens moeten definieren wat “pers” precies is. Is er een basisrecht op objectieve media? Wat is objectieve media eigenlijk?
Het feit dat een machthebber geld en middelen heeft die hem een voorsprong geven ten opzicht van politieke rivalen betekent niet dat de persoon in kwestie een slecht bestuurder, een Nepotist, of corrupt is. Bovendien zijn er allerlei wetten in de meeste westerse landen die nepotisme en corruptie moeten voorkomen, of strafbaar stellen.
Belangenverstrengeling is een gevaar, maar nooit te erg zolang de Trias Politica in stand blijft. Een burgemeester kan een tv-station hebben, maar heeft altijd politieke tegenstanders in een Raad of parlement, en de rechtspraak blijft ook onafhankelijk fungeren.
Excellent point, mr Caprio. Overigens is de scheiding van de drie machten ook in theorie helemaal niet zo goed geregeld, zeker niet in de Oude Wereld.
Als voorbeeld kan de rol van de Raad van State gelden: aan de ene kant raadgevend orgaan van de regering, aan de andere kant in bepaalde gevallen de hoogste rechtsprekende instantie.
De media worden overigens al lang aangeduid als de ‘vijfde macht’ (de vierde macht zijn de ambtenaren).
Ik neem trouwens aan dat de laatste vraag retorisch is.
@MM: jij betoogt eigenlijk dat het zo’n vaart niet loopt? Is misschien wel waar, maar we moeten er wel waakzaam op zijn. Als in elk geval alle belangen en banden (tussen politici en media) helder op tafel liggen, dan is er al veel gewonnen.
New Yorker Ricardo Nirenberg, schrijvend over 11-September 2001 vanuit zijn geboortestad Buenos Aires geeft de volgende overweging:
“Through the years I’ve defended my decision to live in America more or less as follows. Look at the history of power: it has been in the hands of either priests, warriors, bureaucrats, money-bags, or some combination thereof. Of all those kinds, the power of money is the least noxious, because priests, warriors and bureaucrats tend to perpetuate themselves, encrusted into castes, while fortunes are always being created and passing away. “
http://www.albany.edu/offcourse/fall01/september11.html
Brief van Balky over “welke regelingen bewindspersonen hebben getroffen ten aanzien van onverenigbare financiële en zakelijke belangen en ten aanzien van
nevenfuncties.
Alle ministers en staatssecretarissen hebben verklaard dat zij alle betaalde en onbetaalde (neven-) functies hebben neergelegd voorafgaand aan de beëdiging van het kabinet.” (.pdf)
Alleen Lousewies moet ook iets beloven over de opties van haar echtgenoot.
Medy bedoelik
mbt Nirenberg: het is even eenvoudig om aan te tonen dat macht en rijkdom gedurende generaties met elkaar verbonden kunnen zijn, ik hoed het Amerikaanse voorbeeld niet te geven waarschijnlijk. Het is misschien misschien minder eenvoudig de oorzaak in luiter rijkdom te zien, zoals bij Bush, Gore, Kennedy etc., is het ook vooral het netwerk van relaties dat erfelijk is, zoals een gebrek aan een netwerk van relaties evenzeer erfelijk is (zie het gebrek aan sociale mobiliteit bij onderklasses).
Wat dat betreft gaat het nepotisme verhaal dat voorkomen zou moeten worden door wetgeving ook niet op: zoek maar eens op familie-relaties in de Nederlandse politiek: den uyl, donner, etc. (dit is werkelijk een waslijst).
Echter, dit zijn allemaal nog relatief vage mechanismes die niemand te verwijten zijn dan de sociale intuitie van de mens.
Veel kwalijker zijn de al bestaande praktijken in Italie van Berlusconi, hoewel het in het rotte Italiaanse politieke klimaat wellicht als vooruitgang gezien zou kunnen worden.
Maar ook in Rusland zijn de verhoudingen buitengewoon troebel, terwijl de ‘non-partisan’/’partij-onafhankelijke’ politiek van Bloomberg ook een ongewenste richting op gaan, waarin het de dominantie van de media een doorslaggevende rol lijkt te spelen, hetzij door het bezitten van media, danwel het eenvoudig kunnen aankopen van mediatijd. Hier lijkt geen enkele wetgeving tot weinig omtrent te bestaan.
Misschien is Nederland er te nuchter voor, maar met een Europese grondwet en wellicht Europese president voor de deur is voorkomen misschien beter dan genezen?
Wetgeving om het kopen van mediatijd tegen te gaan? Wie gaat dat dan bepalen? Nee dank u, dat lijkt me niks. Dan wordt het middel erger dan de kwaal.
Het is voldoende als er openheid is en men weet welke belangen er (zouden kunnen) spelen.
Nog belangrijker is het om de consumenten van de media erop te wijzen dat ze zelf hun verstand gebruiken en niet zo maar alles geloven wat ze voorgschoteld krijgen.
Objectieve journalistiek bestaat niet. Het is daarom handig te weten vanuit welke achtergrond een journalist zijn werk doet.
Miljonair Ed Maas heeft met zijn financieele injecties de nederlandse politiek op z’n kop gezet. Zonder de rotterdamse miljonair(s) was Pim Fortuyn nu nog gewoon columnist bij Elsevier en had het CDA in de slipstream van de (onvermijdelijke?) 6 mei nooit een dergelijke monsterzege behaald.
(en dat wilde ik even kwijt).
Huh? En waar kwamen al die stemmers dan vandaan? Die werden toch niet ook betaald door Ed Maas?
@ nimo: Ik ben het met u eens: waakzaamheid is geboden. Het betitelen van ambtenaren als de vierde macht vind ik echter nonsens. Ambtenaren opereren in principe niet autonoom, en hebben in principe geen macht. Dat dat in de praktijk vaak wel zo is, zegt niets over het ambt, het zegt wat over de regenten.
@Carlos: Oom Eddie is meer een soort ongeleid projectiel die zijn geld inzette uit frustratie over het ontbreken van macht. Als hij werkelijk een vinger in de pap had, was hij nooit met Fortuyn in zee gegaan
@MM: ambtenaren hebben juist ontzettende macht, weliswaar geen beslissende macht, maar besluitvormende macht, daarom ben ik in principe er ook voorstander van om partijgebonden topambtenaren te hebben, die niet voor het leven benoemd worden, maar gebonden zijn aan de zittingsduur van hun minister.
@nimo: misschien is het genoeg om strenger toe te zien op dominante posities van media, en deze regels aan te halen, maw het sneller een te dominante positie te noemen.
Je eindigt anders al snel in een arbitraire definitie, mee eens.
Dit is wat de EU zegt over misbruik van overheersende positie,
Het is interessant om dit te transplanteren naar het politieke spectrum:
– bezit van eigen distributienetwerk (lees media)
“
Article 82 of the EC Treaty prohibits the abuse of a dominant position.
For the article to apply, the following conditions must be fulfilled.
• The firm holds a dominant position. In appraising the firm’s economic power,the Commission takes account of its market share and also of other factors such as whether there are credible competitors, whether the firm has its own distribution network, whether it has favourable access to raw materials, etc. These are all factors which allow the firm to evade normal competition.
• The firm dominates the common market or a ‘substantial part’ of the common
market.
• The firm abuses its position: it may overcharge consumers, or charge prices that are excessively low so as to exclude weaker competitors or new entrants from the market for example, or it may grant some customers discriminatory advantages such as fidelity rebates provided they agree to comply with its sales policy.
“
s fart