De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.
Hersensignalen voorspellen een ‘willekeurig besluit’ tot maximaal tien seconden vooruit, zo valt te lezen in de nieuwste Nature Neuroscience. De onderzoekers gaven proefpersonen de opdracht om op een zelfgekozen moment hun wijsvinger op een knop te drukken. Ze waren hierin ?vrij? om te kiezen tussen de linker en de rechter wijsvinger. De proefpersonen lagen in een MRI- scanner, die de doorbloeding van de hersenen in beeld bracht.
De onderzoekers wilden het moment waarop ?het besluit werd genomen? testen. Door op een beeldscherm letters te projecteren, moesten de proefpersonen de letter onthouden op het moment dat ze een keuze maakte. Hierdoor was het voor de onderzoekers mogelijk te bepalen wanneer de proefpersoon zijn beslissing dacht te maken. De uitkomst was verrassend: uit de analyse van de hersenbeelden bleek dat de werkelijke beslissing al eerder was gevallen. De ‘prefrontal cortex’, een deel van de hersenen die bij gedachte en bewustzijn betrokken zijn, gaf vanaf zeven seconden voor het daadwerkelijke besluit tot ?drukken? een herkenbare activiteit. De conclusie: al voordat de proefpersoon denkt te besluiten met welke vinger hij de knop gaat indrukken, is het besluit in de hersenen al genomen. Aan u dan ook de vraag: hoe onbewust was uw reactie eigenlijk op deze uitkomst?
Reacties (10)
Dat moet je dus aan mijn hersentjes en niet aan mijzelf vragen….
Grappig wel dat hiermee vraagtekens worden gezet bij “de vrije wil”.
Het bergip vrije wil is toch een heel rationeel benoemde filosofische fictie?
Tenzij we besluiten het onderbewuste en het zelfstandig functioneren van hersenneuroontjes niet langer als een van onszelf losstaand verschijnsel beschouwen.
Kan ook de onderbewuste wil een vrije wil zijn?
Dit is een kleine variatie op beroemd onderzoek van Libet et al. (zoek maar eens op “Libet 1999 Towards a neuroscience of free will”). Er is al veel over geschreven bijvoorbeeld door Daniel Dennett in o.a. “Freedom Evolves”. Kortom, weinig nieuws hier afgezien van het feit dat ze het met MRI hebben gemeten in plaats van met EEG.
Wat dit zegt over de ‘vrije wil’ is mij niet helemaal duidelijk. Enerzijds is al langer duidelijk dat beslissingen niet in volledige vrijheid genomen kunnen worden, door de omgeving en door allerlei onderbewuste/biologische processen. Anderzijds bezit ik de vrijheid om allerlei triviale en niet triviale keuzes te maken.
De vraag is meer in hoeverre mensen zich bewust zijn van de keuzes die gemaakt worden. Het grootste deel gebeurt onbewust, en zul je je ook zelden bewust worden. Maar de keuzes waarvan je je bewust bent dat je ze maakt, kunnen in principe veranderd worden. Gedragsverandering is mogelijk (hoewel niet altijd eenvoudig).
@2: Voor jou was het niet ‘nieuw’ voor mij wel.. :-)
Ik had Libet inderdaad al gevonden, met een ander boek dan je aangeeft, namelijk ‘Mind Time: The temporal factor in consciousness’:
The core of Libet’s findings can be simply summarised. If I sit on the edge of my bed and decide to wiggle my toes, the brain processes necessary for the wiggling to occur begin about half a second before I am aware that I have made the decision. Libet finds this troubling; if the brain processes precede my… (einde gratis boodschap).
Maar zo te lezen, weet jij (veel) meer over dit onderwerp dan ik. Aangezien ik in het kader van dit onderwerp gister online een college tegenkwam van filosoof/psycholoog Dr. Maurice Schouten (die betoogt dat de neurowetenschap de psychologie gaat vervangen) [powerpoint], ben ik wel benieuwd wat je nog meer weet, danwel: welke boeken hierover worden op dit moment gezien als ’toonaangevend’?
´Een herkenbare activiteit´? dat staat toch helemaal niet gelijk aan het nemen van het besluit? Of kan men aan de hersenactiviteit al direct zien welke vinger gebruikt gaat worden? Dus op het moment, dat de proefpersonen op een knop drukten, hielden de onderzoeker het bordje rechts of links al omhoog? Of vergiste men zich, en werd eerst het besluit over de vinger al genomen en later het besluit over het moment? Of heeft men hier slechts ontdekt, dat het denkproces over het nemen van een besluit al begint voordat het besluit gevallen is (in welk geval hier wel een heel erg open deur in wordt getrapt)?
Ik heb de boeken van Libet ook niet gelezen, maar ik ken de experimenten. Ik refereerde naar het boek wat Dennett gebruikt om de experimenten uit te leggen.
Tsja, wat is toonaangevend, het laatste woord is nog lang niet gezegd over vrije wil en er zijn meerdere standpunten die in de loop der jaren door verschillende filosofen zijn verdedigd. Nu ben ik geen filosoof maar wel een neurowetenschapper en ik vond de Libet experimenten niet overdreven overtuigend (in ieder geval niet de conclusies die er wat betreft vrije wil aan verbonden worden). Ik heb dit nieuwe artikel niet gelezen, maar het abstract/jouw beschrijving deed me meteen aan Libet denken, vandaar. (Overigens psychologie vervangen zie ik nog niet zo snel gebeuren, zeker de complexere processen zijn nog weinig betrouwbaar te beredeneren vanuit de neurowetenschap. Maar er wordt al wel veel vooruitgang geboekt)
Hoewel ik er wel van uitga dat ik dit uit vrije wil opschrijf, valt niet te onderschatten dat die wil gestuurd is door het artikel van Johan. Geen artikel, geen comment.
Pas als een scan onomstotelijk kan aantonen dat een artikel hier de wil te reageren stimuleert en bovendien kan voorspellen wat ik ga opschrijven, kunnen we de vrije wil naar het rijk der fabelen verwijzen.
Hoewel er dan altijd wel mensen zijn die zullen zeggen dat ik uit vrije wil naar GC ging en geheel vrij het artikel las. Terwijl, geloof me nou, dat niet meer en minder dan pure internetverslaving is.
Ik denk dat het met de vrije wil net zo zal gaan als met het begrip “de ziel”. Lang voordat er MRI-scans waren zat die ziel dan weer eens in de longen, dan weer eens in het hart of hoofd.
Over de plaats van de ziel hoor je nu alleen nog mensen die het fenomeen ergens in je buikstreek plaatsen, zelfs al hebben scans daar alles ontdekt, behalve een ziel.
Ik ben geen wetenschapper, maar eigenlijk is de omschrijving “vrije wil” in dit geval niet helemaal correct volgens mij. Dat klinkt alsof het alternatief “dwang” zou zijn en dat is natuurlijk niet het geval.
Ik denk dat het hier meer gaat om bewuste en onbewuste processen, en volgens mij is lang bekend dat je voor het grootste gedeelte wordt aangestuurd door onbewuste processen waarvoor je vervolgens bewust argumenten verzint die natuurlijk niets te maken hebben met de reden van de beslissing.
Bij sollicitaties blijkt dat de beslissing vaak al is genomen als iemand de deur binnen komt of z’n mond open doet. Later worden daar allerlei argumenten bij verzonnen.
Waarom vinden we sommige mensen leuk of aardig en anderen niet? Dat is niet iets dat je bewust beslist, dat heeft te maken met voorkeuren, afkeer, erfelijkheid etc.
Allemaal zaken waar je niks over te zeggen hebt. Zelfs de meest triviale beslissing is gebaseerd op voorkeuren waar je nooit een bewuste keuze in hebt kunnen maken.
Persoonlijk kan ik weinig zaken bedenken waarbij ik bewust een beslissing neem. Het zijn meestal beslissingen gebaseerd op voorkeuren, pavlof reakties, onderbuik gevoelens en vage vermoedens. Naderhand kan ik het altijd haarfijn beargumenteren, maar dat zijn nooit de dingen die ik bedacht voordat ik de beslissing nam.
Maar dat kan aan mij liggen.
kleine rectificatie op wat Johan (4) post:
Maurice schouten was mijn docent wetenschapsfilosofie, en hij denkt zeer zeker niet dat neurologie de psychologie zal vervangen.
@9: Uit z’n college:
Beide onderzoeksprogramma?s zijn incommensurabel; de neurowetenschap levert betere verklaringen en betere voorspellingen; daarom eliminatie psychologie.
De psychologie (zoals we die nu kennen) is een pseudowetenschap (slide 17).
De neurowetenschap elimineert / vervangt de psychologie (slide 20).
Met de kanttekening dat ik nooit college van de beste man heb gehad, het kan dus ook zomaar ironisch oid bedoeld zijn…