7 moderne plagen – 4: spindocters

Politici en populisten zijn van alle tijden. Ze zijn plaag en zegen tegelijk, elk op hun eigen manier. Politici zijn een zegen omdat ze het überhaupt willen doen. Want ik zou het eerlijk gezegd niet willen, het land leiden. Liever blijf ik veilig en met schone handen aan de kant een potje kankeren. Politici doen het toch maar, en dat is nou gelijk het probleem, want zij hebben een verborgen drijfveer die hen vaak weer tot een plaag maakt: zij berijden hun stokpaarden. Populisten zijn zonder meer een plaag, maar hebben tegelijk weer een waarschuwingsfunctie. Als je er dan op tijd bij bent kun je een hoop ellende voorkomen.

Wat pas echt een probleem is met politici is de batterij spindocters die hen omringt. Op zich ook geen heel nieuw verschijnsel, maar ze blijven tegenwoordig zo onzichtbaar. De uitvinder van het spindocteren, Joseph Goebbels, trad tenminste op de voorgrond en liet weten wat zijn ideeën waren. Niet dat je er toen nog iets aan kon doen, maar de Duitsers wisten tenminste waarvoor zij hun ogen en oren afsloten. Nu staat er achter elke politicus tenminste één spindocter (gemiddeld, want je hebt er ook die het niet kunnen betalen) en wat daar in omgaat weet niemand.

Het karakter van het spindocteren is ook veranderd. In de jaren 50 en 60 had je in Nederland en met name in de Nederlandse politiek de zogenaamde mannetjesmakers. Hun operationele fase lag vooral in de voorbereiding van aanstormend talent op het politieke toneel. Als er in katholieke kring opeens een nieuwe ster aan de horizon verscheen, dan was ie al gekneed in het manipulatieve vak, wat in de leeuwenkuil van de christelijke politiek ook een keiharde noodzaak was. Deze spindocters van toen waren te vergelijken met de scouts van de voetbalclubs. Talent was een voorwaarde om de volgende stap te mogen zetten.

Nu dringen aankomende politici meer naar voren op basis van brandende ambitie. Op zich is ambitie belangrijk, want zonder een sterke drijfveer kom je er niet. Maar vaak zijn ze niet genoeg doorkneed in het vak wat tot schadelijke uitglijders kan leiden. Op dat moment bieden de spindocters hun diensten aan. Met een totaalpakket op het gebied van inhoud en presentatie ondersteunen zij de realisering van de ambities van de politici. Niet zelden worden daarbij stokpaarden verwisseld, wat de politicus een onechte uitstraling geeft.

Je hebt het gezien aan Barak Obama, een man met een enorm charisma, die zomaar omhoog viel in de democratische campagne. Na de eerste uitglijder dook er meteen een legertje spindocters op hem dat hem vertelde welke onderwerpen hij beter kon laten rusten en op welke manier hij zich moest presenteren. Het gevolg is dat de campagne veel meer uniformiteit is gaan uitstralen en het optreden van Obama soepeler is geworden. Maar van zijn menselijke kant zie je weinig meer, wat er echt in hem omgaat weet je niet meer. Terwijl veel kiezers in hun hart toch het liefst een mens aan het roer hebben en geen ingefluisterde robot.

Goede adviseurs zijn prima, zelf noodzakelijk voor een leider om alle benodigde afwegingen bij het nemen van een beslissing te kunnen maken. Spindocters zijn helaas geen adviseurs, het zijn eerder een soort fysiotherapeuten die het optreden van politici gladjes laten verlopen. Daarbij onbedoeld en onbewust de kloof tussen kiezer en politicus vergrotend, want de kiezer herkent niets menselijks meer in de politicus. Kortom: adviseurs zijn van alle tijden, maar spindocters zijn een moderne plaag.

De tekening is uiteraard van Crachàt. Ippekrites is met vakantie.